Algemene sociale dienstverlening: OCMW
Algemene sociale dienstverlening
Kunnen we onderverdelen in 2 grote delen/actoren, namelijk openbaar centrum voor
maatschappelijk welzijn (OCMW) en algemeen welzijnswerk (AWW).
Openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW)
Het is een vrij bekende term in Vlaanderen, in het Franstalig gedeelte gebruiken ze Centre
Public d’action (CPAS). In het Duitstalig gedeelte noemen ze het Öffentliches
Sozialhilfezentrum. Armoede bestrijding blijft de hoofdopdracht.
Maatschappelijke dienstverlening: oprichting van de OCMW ’s
Door de organieke wet van 8 juli 1976 werden de commissie van openbare onderstand
(C. O. O.) vervangen door de OCMW ’s. De start van de OCMW ’s viel samen met de
fusieoperatie van de gemeenten. Elk OCMW moest naast een secretaris en een
ontvanger, minimum 1maatschappelijk werker in dienst nemen. De sociale dienst van het
OCMW kreeg met deze wet een eigen taak en afbakening.
=> OCMW evolueerde van instelling die er was voor armen, eerder restgroep in de
samenleving tot een instelling waar iedereen beroep kan op doen.
Artikel 1
De wetgever gaat ervan uit dat elk persoon recht heeft op maatschappelijke
dienstverlening. De wettelijk opdracht (cf. missie) van het OCMW is terug te vinden in
artikel 1 van de organieke wet van 08/07/1976 en zegt:
“Elke persoon heeft recht op een maatschappelijk dienstverlening. Deze heeft tot doel
eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de
menselijke waardigheid. “ denk aan primaire behoeftes (dak boven je hoofd,
voedsel, rechten…)
Het OCMW heeft tot taak aan personen en gezinnen de maatschappelijke
dienstverlening te verzekeren waartoe de gemeenschap gehouden is.
In België is de maatschappelijke dienstverlening een systeem dat bescherming wil bieden
aan personen en gezinnen die niet meer beschikken over voldoende middelen om
een leven te kunnen leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid bv door
ziekte, familiale problemen, ontslag. Maatschappelijke dienstverlening is dus een
recht.
Omschrijving van het OCMW in de wetgeving: maatschappelijke dienstverlening
verzekeren in functie van menselijke waardigheid, en is dus een vaag begrip. Elk OCMW
kan deze opdracht zelf invullen (=collectieve + individuele behoeften)
Het begrip “menselijke waardigheid”:
Is geëvolueerd met de jaren, maar in de huidige Belgische samenleving houdt het op
met de primaire behoeften zoals voeden, kleden, huisvesting, toegang tot
gezondheidszorg etc. rechten worden steeds meer belangrijker in de samenleving. Artikel
23 van de Belgische grondwet geeft rechten weer: menswaardig bestaan.
Residuaire rechten
,Het recht op maatschappelijk integratie + maatschappelijke dienstverlening zijn
residuaire rechten van de sociale zekerheid en de familiale (sociale) bijstand. Dit
betekent dat het OCMW enkel en alleen kan tussenkomen wanneer iemand
geen rechten meer kan doen gelden op een andere tussenkomt van de sociale
zekerheid.
Maatschappelijke dienstverlening: Is heel breed, het kan bestaan onder financiële
steun, sociale tewerkstelling of voorzieningen voor daklozen, maar ook huurwaarborg,
schuldbemiddeling of psychosociale begeleiding.
Maatschappelijke integratie: Kan bestaan uit een leefloon of tewerkstelling of
combinatie van de twee.
Decreet lokaal bestuur (DLB)
Het DLB omvat de organieke regels en procedures voor de werking van de lokale
overheden: gemeente +OCMW +intergemeentelijke samenwerking. Het bepaalt hun
taken, bevoegdheden = manier waarop bestuurd moet worden.
Decreet beoogt onder andere:
Verdere integratie van het OCMW in de gemeente
Meer ruimte voor lokale autonomie
Politieke integratie van de representatieve en uitvoerende lokale organen
Tot eind 2018 had zowel OCMW (bv individuele steunverlening) als het gemeentebestuur
(bv jeugdbeleid) een eigen rol in het sociaal beleid op gemeentelijk niveau.
Het decreet DLB bracht ingrijpende wijzigingen aan ten aanzien van het OCMW, dit
decreet verving het gemeentedecreet en OCMW decreet. Het DLB bracht een sterke
integratie tussen het OCMW en de gemeente. Het gaat om maximale integratie van het
sociale beleid op 4vlakken:
=>politiek+ ambtelijk+ planning en rapportering + verzelfstandigings- en de
samenwerkingsvormen
Voorbeeld politiek: RvMW en ambtelijk: algemene directeur
OCMW ’s leken te verdwijnen
Raad van State oordeelde dat bepaalde OCMW bevoegdheden niet overgedragen konden
worden aan de gemeente, hierbij behoudt OCMW zijn rechtspersoonlijkheid
Identieke samenstelling van de wetgeving en uitvoerende organen van gemeente +
OCMW
Er is een uitzondering namelijk het bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD)
Gemeente OCMW
Gemeenteraad = Raad voor maatschappelijk welzijn (kortweg OCMW –
raad)
, Voorzitter van de gemeenteraad = Voorzitter raad voor maatschappelijk welzijn
College van burgemeester en schepenen = Vast bureau
Burgemeester = Voorzitter van college van burgemeester en schepenen
= Voorzitter vast bureau
Voorzitter bijzonder comité voor de sociale = Lid van het college van burgemeester en schepenen
dienst
= Lid van het vast bureau
=>schema komt op examen !
OCMW en raad (RvMW) bestaat uit gemeenteraadsleden, toch een te
onderscheiden orgaan:
Eigen vergadering (voorafgaand aan of na de gemeenteraad)
Eigen agenda en huishoudelijk reglement
a) Identieke samenstelling gemeenteraad en RvMW
Gemeenteraadsleden zullen door hun verkiezing als gemeenteraadslid, tegelijk het
mandaat van lid van de raad voor maatschappelijk welzijn (RvMW) opnemen. Bijgevolg is
de samenstelling van de gemeenteraad en die van de raad voor maatschappelijk
welzijn in beginsel identiek.
Uitzondering, de grondwet bepaalt dat de RvMW bestaat uit personen van verschillend
geslacht. Indien niet zou het raadslid in de laatste rang voor maatschappelijk welzijn
vervangen wordt door de eerstvolgende opvolger van het ander geslacht verkozen op
dezelfde lijst (= genderraadslid)
Geen aparte installatie plaats voor de leden van RvMW. De ambtstermijn van
gemeenteraadsleden, schepenen en burgemeester bedraagt 6jaar. Zie PowerPoint dia
18 voor voorbeeld examenvragen
b) De voorzitter van de gemeente is ook de voorzitter van de RvMW
De voorzitter moet niet de burgemeester zijn, de gemeenteraad kies zelf een voorzitter
uit de groep van gemeenteraadsleden. Enige voorwaarde is dat de voorzitter van de
gemeenteraad de Belgische nationaliteit moet hebben. Op die manier is er een
maximale afstemming tussen gemeente en OCMW.
c) Identieke samenstelling CBS en VB
Het college van burgemeester en schepenen (CBS) is het uitvoerend orgaan van de
gemeente. Het vast bureau is het uitvoerend orgaan van het OCMW. Vast bureau (VB) is
samengesteld uit identiek dezelfde personen als diegene die het CBS vormen. Geen
bijkomende vergoedingen hiervoor het is een eenduidig en geïntegreerd karakter van het
LSB
d) Burgemeester is ook voorzitter van het VB
Dus voorzitter van CBS en ook VB
e) Voorzitter BCSD is ook lid van CBS en lid van VB
, Voorzitter bijzonder comité voor de sociale dienst is ook lid van het college van
burgemeester en schepenen en lid van het vast bureau. De raad voor maatschappelijk
welzijn kiest de voorzitter van het BCSD onder:
- De voorzitter of leden van het VB
- Leden van de raad voor maatschappelijk welzijn
Als de OCMW raad een voorzitter van het BCSD kiest buiten het CBS dan wordt de
verkozen voorzitter van rechtswege toegevoegd aan het CBS als volwaardig +
ook van rechtswege lid van VB
Bevoegdheden BCSD
Huishoudelijk reglement bepaalt de werking van het “bijzonder comité voor de sociale
dienst. Het is geen beleidsorgaan en heeft een gesloten taalstelling=> geen taken aan
raad of VB kunnen afstaan.de vergaderingen zijn niet openbaar, het is ook naast het VB
ook een tweede uitvoerend orgaan van het OCMW bevoegd dienstverlening en
integratie.
In dringende gevallen kan de voorzitter zelf beslissen tot dringende hulpverlening binnen
huishoudelijk reglement bv dakloosheid, beslissing op eerstvolgende vergadering BCSD
laten bekrachtigen.
Werking OCMW: indeling naar actiemiddelen
Informatie
Het OCMW verstrekt alle nuttige inlichtingen en raadgevingen opdat de betrokkene zijn
wettelijke rechten en voordelen zou doen gelden (pensioen, studiebeurs, premies…)
Bemiddeling
Indien de cliënt niet verzekerd is tegen ziekte en invaliditeit maakt het OCMW de persoon
lid van een verzekeringsinstelling naar keuze wel is het een vrije keuze van de
hulpvrager. Het OCMW moet rekening houden met de reeds verstrekte begeleiding en
mogelijkheid tot voortzetting ervan door een ander centrum waarin de cliënt reeds zijn
vertrouwen heeft uitgedrukt.
Het OCMW moet het recht op sociale dienstverlening waarborgen, door wie dit wordt
gedaan is een aangelegenheid van de hulpvrager zelf.
Begeleiding
OCMW is ertoe gehouden de psychosociale, morele of opvoedende begeleiding te geven
die de cliënt nodig heeft om geleidelijk aan zelf zijn moeilijkheden boven te komen bv
verslavingsproblemen.
Ze verlenen hulp volgens de meest aangepaste methoden met eerbieding van de
ideologische, filosofische godsdienstige overtuiging van de cliënt.
Tewerkstelling
OCMW kan bemiddelen om de hulpvrager aan een arbeidsplaats te helpen, in functie van
zich in orde te stellen met de sociale zekerheid.
Het OCMW kan ook optreden als werkgever, andere mogelijkheden zijn screening,
leefloon voor studenten, dienstenbedrijf sociale economie…
Voogddij
Algemene sociale dienstverlening
Kunnen we onderverdelen in 2 grote delen/actoren, namelijk openbaar centrum voor
maatschappelijk welzijn (OCMW) en algemeen welzijnswerk (AWW).
Openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW)
Het is een vrij bekende term in Vlaanderen, in het Franstalig gedeelte gebruiken ze Centre
Public d’action (CPAS). In het Duitstalig gedeelte noemen ze het Öffentliches
Sozialhilfezentrum. Armoede bestrijding blijft de hoofdopdracht.
Maatschappelijke dienstverlening: oprichting van de OCMW ’s
Door de organieke wet van 8 juli 1976 werden de commissie van openbare onderstand
(C. O. O.) vervangen door de OCMW ’s. De start van de OCMW ’s viel samen met de
fusieoperatie van de gemeenten. Elk OCMW moest naast een secretaris en een
ontvanger, minimum 1maatschappelijk werker in dienst nemen. De sociale dienst van het
OCMW kreeg met deze wet een eigen taak en afbakening.
=> OCMW evolueerde van instelling die er was voor armen, eerder restgroep in de
samenleving tot een instelling waar iedereen beroep kan op doen.
Artikel 1
De wetgever gaat ervan uit dat elk persoon recht heeft op maatschappelijke
dienstverlening. De wettelijk opdracht (cf. missie) van het OCMW is terug te vinden in
artikel 1 van de organieke wet van 08/07/1976 en zegt:
“Elke persoon heeft recht op een maatschappelijk dienstverlening. Deze heeft tot doel
eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de
menselijke waardigheid. “ denk aan primaire behoeftes (dak boven je hoofd,
voedsel, rechten…)
Het OCMW heeft tot taak aan personen en gezinnen de maatschappelijke
dienstverlening te verzekeren waartoe de gemeenschap gehouden is.
In België is de maatschappelijke dienstverlening een systeem dat bescherming wil bieden
aan personen en gezinnen die niet meer beschikken over voldoende middelen om
een leven te kunnen leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid bv door
ziekte, familiale problemen, ontslag. Maatschappelijke dienstverlening is dus een
recht.
Omschrijving van het OCMW in de wetgeving: maatschappelijke dienstverlening
verzekeren in functie van menselijke waardigheid, en is dus een vaag begrip. Elk OCMW
kan deze opdracht zelf invullen (=collectieve + individuele behoeften)
Het begrip “menselijke waardigheid”:
Is geëvolueerd met de jaren, maar in de huidige Belgische samenleving houdt het op
met de primaire behoeften zoals voeden, kleden, huisvesting, toegang tot
gezondheidszorg etc. rechten worden steeds meer belangrijker in de samenleving. Artikel
23 van de Belgische grondwet geeft rechten weer: menswaardig bestaan.
Residuaire rechten
,Het recht op maatschappelijk integratie + maatschappelijke dienstverlening zijn
residuaire rechten van de sociale zekerheid en de familiale (sociale) bijstand. Dit
betekent dat het OCMW enkel en alleen kan tussenkomen wanneer iemand
geen rechten meer kan doen gelden op een andere tussenkomt van de sociale
zekerheid.
Maatschappelijke dienstverlening: Is heel breed, het kan bestaan onder financiële
steun, sociale tewerkstelling of voorzieningen voor daklozen, maar ook huurwaarborg,
schuldbemiddeling of psychosociale begeleiding.
Maatschappelijke integratie: Kan bestaan uit een leefloon of tewerkstelling of
combinatie van de twee.
Decreet lokaal bestuur (DLB)
Het DLB omvat de organieke regels en procedures voor de werking van de lokale
overheden: gemeente +OCMW +intergemeentelijke samenwerking. Het bepaalt hun
taken, bevoegdheden = manier waarop bestuurd moet worden.
Decreet beoogt onder andere:
Verdere integratie van het OCMW in de gemeente
Meer ruimte voor lokale autonomie
Politieke integratie van de representatieve en uitvoerende lokale organen
Tot eind 2018 had zowel OCMW (bv individuele steunverlening) als het gemeentebestuur
(bv jeugdbeleid) een eigen rol in het sociaal beleid op gemeentelijk niveau.
Het decreet DLB bracht ingrijpende wijzigingen aan ten aanzien van het OCMW, dit
decreet verving het gemeentedecreet en OCMW decreet. Het DLB bracht een sterke
integratie tussen het OCMW en de gemeente. Het gaat om maximale integratie van het
sociale beleid op 4vlakken:
=>politiek+ ambtelijk+ planning en rapportering + verzelfstandigings- en de
samenwerkingsvormen
Voorbeeld politiek: RvMW en ambtelijk: algemene directeur
OCMW ’s leken te verdwijnen
Raad van State oordeelde dat bepaalde OCMW bevoegdheden niet overgedragen konden
worden aan de gemeente, hierbij behoudt OCMW zijn rechtspersoonlijkheid
Identieke samenstelling van de wetgeving en uitvoerende organen van gemeente +
OCMW
Er is een uitzondering namelijk het bijzonder comité voor de sociale dienst (BCSD)
Gemeente OCMW
Gemeenteraad = Raad voor maatschappelijk welzijn (kortweg OCMW –
raad)
, Voorzitter van de gemeenteraad = Voorzitter raad voor maatschappelijk welzijn
College van burgemeester en schepenen = Vast bureau
Burgemeester = Voorzitter van college van burgemeester en schepenen
= Voorzitter vast bureau
Voorzitter bijzonder comité voor de sociale = Lid van het college van burgemeester en schepenen
dienst
= Lid van het vast bureau
=>schema komt op examen !
OCMW en raad (RvMW) bestaat uit gemeenteraadsleden, toch een te
onderscheiden orgaan:
Eigen vergadering (voorafgaand aan of na de gemeenteraad)
Eigen agenda en huishoudelijk reglement
a) Identieke samenstelling gemeenteraad en RvMW
Gemeenteraadsleden zullen door hun verkiezing als gemeenteraadslid, tegelijk het
mandaat van lid van de raad voor maatschappelijk welzijn (RvMW) opnemen. Bijgevolg is
de samenstelling van de gemeenteraad en die van de raad voor maatschappelijk
welzijn in beginsel identiek.
Uitzondering, de grondwet bepaalt dat de RvMW bestaat uit personen van verschillend
geslacht. Indien niet zou het raadslid in de laatste rang voor maatschappelijk welzijn
vervangen wordt door de eerstvolgende opvolger van het ander geslacht verkozen op
dezelfde lijst (= genderraadslid)
Geen aparte installatie plaats voor de leden van RvMW. De ambtstermijn van
gemeenteraadsleden, schepenen en burgemeester bedraagt 6jaar. Zie PowerPoint dia
18 voor voorbeeld examenvragen
b) De voorzitter van de gemeente is ook de voorzitter van de RvMW
De voorzitter moet niet de burgemeester zijn, de gemeenteraad kies zelf een voorzitter
uit de groep van gemeenteraadsleden. Enige voorwaarde is dat de voorzitter van de
gemeenteraad de Belgische nationaliteit moet hebben. Op die manier is er een
maximale afstemming tussen gemeente en OCMW.
c) Identieke samenstelling CBS en VB
Het college van burgemeester en schepenen (CBS) is het uitvoerend orgaan van de
gemeente. Het vast bureau is het uitvoerend orgaan van het OCMW. Vast bureau (VB) is
samengesteld uit identiek dezelfde personen als diegene die het CBS vormen. Geen
bijkomende vergoedingen hiervoor het is een eenduidig en geïntegreerd karakter van het
LSB
d) Burgemeester is ook voorzitter van het VB
Dus voorzitter van CBS en ook VB
e) Voorzitter BCSD is ook lid van CBS en lid van VB
, Voorzitter bijzonder comité voor de sociale dienst is ook lid van het college van
burgemeester en schepenen en lid van het vast bureau. De raad voor maatschappelijk
welzijn kiest de voorzitter van het BCSD onder:
- De voorzitter of leden van het VB
- Leden van de raad voor maatschappelijk welzijn
Als de OCMW raad een voorzitter van het BCSD kiest buiten het CBS dan wordt de
verkozen voorzitter van rechtswege toegevoegd aan het CBS als volwaardig +
ook van rechtswege lid van VB
Bevoegdheden BCSD
Huishoudelijk reglement bepaalt de werking van het “bijzonder comité voor de sociale
dienst. Het is geen beleidsorgaan en heeft een gesloten taalstelling=> geen taken aan
raad of VB kunnen afstaan.de vergaderingen zijn niet openbaar, het is ook naast het VB
ook een tweede uitvoerend orgaan van het OCMW bevoegd dienstverlening en
integratie.
In dringende gevallen kan de voorzitter zelf beslissen tot dringende hulpverlening binnen
huishoudelijk reglement bv dakloosheid, beslissing op eerstvolgende vergadering BCSD
laten bekrachtigen.
Werking OCMW: indeling naar actiemiddelen
Informatie
Het OCMW verstrekt alle nuttige inlichtingen en raadgevingen opdat de betrokkene zijn
wettelijke rechten en voordelen zou doen gelden (pensioen, studiebeurs, premies…)
Bemiddeling
Indien de cliënt niet verzekerd is tegen ziekte en invaliditeit maakt het OCMW de persoon
lid van een verzekeringsinstelling naar keuze wel is het een vrije keuze van de
hulpvrager. Het OCMW moet rekening houden met de reeds verstrekte begeleiding en
mogelijkheid tot voortzetting ervan door een ander centrum waarin de cliënt reeds zijn
vertrouwen heeft uitgedrukt.
Het OCMW moet het recht op sociale dienstverlening waarborgen, door wie dit wordt
gedaan is een aangelegenheid van de hulpvrager zelf.
Begeleiding
OCMW is ertoe gehouden de psychosociale, morele of opvoedende begeleiding te geven
die de cliënt nodig heeft om geleidelijk aan zelf zijn moeilijkheden boven te komen bv
verslavingsproblemen.
Ze verlenen hulp volgens de meest aangepaste methoden met eerbieding van de
ideologische, filosofische godsdienstige overtuiging van de cliënt.
Tewerkstelling
OCMW kan bemiddelen om de hulpvrager aan een arbeidsplaats te helpen, in functie van
zich in orde te stellen met de sociale zekerheid.
Het OCMW kan ook optreden als werkgever, andere mogelijkheden zijn screening,
leefloon voor studenten, dienstenbedrijf sociale economie…
Voogddij
