RECHT
DEEL 1: INLEIDING TOT HET RECHT
è Komen meeste examenvragen uit
HANDBOEK
Te kennen: Deel 1, hoofdstuk 1 “Algemene inleiding” (pagina 3 tot en met 30)
DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING
WAT IS RECHT?
Verantwoording:
- Recht is zaak van alle burgers
- Iedereen wordt met recht geconfronteerd
- Iedereen wordt geacht de wet te kennen
- Recht is niet gelijk aan de moraal:
à Recht strookt niet altijd met de persoonlijke moraal, bv. mensen verdedigen die
erge dingen hebben gedaan
1. Recht weerspiegelt een groot deel van de moraal van de samenleving
2. Niet iedereen denkt hetzelfde in de samenleving
3. Recht is objectief, voor iedereen hetzelfde
Voorbeeld:
Overspel wordt sinds 20 jaar niet meer bestraft. De persoon die betrapt werd, werd in de
rechtbank in het nadeel geplaatst.
Overspel was heel vroeger enkel strafbaar voor de vrouw.
à Voorbeelden van de moraal die toen in de samenleving heerste
à De samenleving evolueert en zo evolueert het recht ook
- Recht heeft geen link met godsdienstige regels
à Religieus huwelijk heeft geen impact op de juridische status
à Bij ons is het recht niet gelinkt aan godsdienst
Wat is recht?
Recht heeft 4 kenmerken = regels: die de samenleving proberen ordenen
- Een geheel van algemeen geldende normatieve regels
1. Verbodsbepalingen – gebodsbepalingen – normen die toelating bevatten –
organieke regels
2. Dwingend recht – aanvullende recht
3. Algemene normen – individuele normen
- Normen die de ordening van het maatschappelijk leven beogen
- Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
- Afdwingbare normen
1
, ¨ Gebodsbepaling – verbodsbepaling
Voorbeeld:
- Men moet aangeven hoeveel inkomen men verdiend à Op basis daarvan worden de
belastingen bepaald = gebodsbepaling
- Inbraak of diefstal is verboden = verbodsbepaling
¨ Normen die toelating bevatten – organieke regels
Voorbeeld:
- U mag hier bouwen…
Organieke regels = organiseren:
à Organisatie van het rechtssysteem, wie de figuren zijn, wat hun bevoegdheid is, het aantal
personen…
à Huiszoeking? Wie moet daar handtekening op zetten…
Gaat enkel en alleen over de organisatie van het recht.
Belangrijk in het strafrecht! à Men kan dan vrijkomen op basis van procedurefouten.
¨ Dwingend recht van openbare orde: beschermt de goede zeden en is ter bescherming
van de zwakken
à Dit kan je herkennen aan de formulering, er staat meestal “niet tegenstaande…”
à Veel in strafrecht, drugs, slagen en verwondingen…
¨ Aanvullend recht
Is een soort vangnet of kader
Veel economisch recht is aanvullend recht.
à Als men iets koopt (online), hoelang mag men dan wachten om te betalen?
à Normale termijn: 1 maand (30 dagen)
à Winkels of bedrijven kunnen dit verkorten, men maakt dan algemene voorwaarden
à 30 dagen is te lang voor een bedrijf! à Beter 7 of 14 dagen
¨ Algemene normen – individuele normen
Voorbeeld:
- Voor onze koning geldt er een aparte wetgeving, die is strafrechtelijk immuun
- Hij kan eigenlijk niet gestraft worden.
- Maar indien de koning bijvoorbeeld iemand vermoord, kunnen we hem wel straffen
nadat we hem hebben afgezet
- Koning Albert heeft een buitenechtelijke dochter: zij probeert al heel haar leven om
wettelijk af te dwingen dat zij de dochter is van Albert. Zij kon hem niet voor de
rechtbank krijgen. Zij heeft moeten wachten tot als Albert geen koning meer was.
Nadien heeft ze dat laten afdwingen.
DEEL 2: INDELINGEN VAN HET RECHT
Overzicht handboek: Deel 1, hoofdstuk 2 (pagina 31 tot en met 43)
Niet te kennen: 4.1 + 4.2 + 5
2
,PRIVAATRECHT – PUBLIEK RECHT
- Publiek recht: regelt de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting, de
werking en de onderlinge verhoudingen van de overheidsorganen en op de
verhouding van de overheid tot de burgers.
- Privaat recht: regelt de verhouding tussen de burgers onderling
à Synoniem voor burgerrecht
- Gemengde rechtstakken
De federale wetgevende macht bestaat Publiekrecht De beschrijving van een
uit de Koning, de Kamer van overheid dus publiekrecht.
Volksvertegenwoordigers en de Senaat.
Een verhuurder wil zijn huurder uitzetten Privaatrecht Het gaat over twee burgers,
wegens het houden van gevaarlijke tenzij de volksgezondheid
dieren. bedreigd wordt.
Colruyt, handelaar, vergelijkt zijn prijzen Publiekrecht à Gemengde rechtstak =
met Aldi, Delhaize, Albert Heijn… handels- en economisch
recht
Een gearresteerde verdachte (verdacht Publiekrecht Dood… à Misdrijven
van moord) wordt vrijgelaten wegens een behoren tot strafrecht.
procedurefout. Dan schaadt u niet enkel het
slachtoffer maar ook de
maatschappij. Nieuwe
partijen worden betrokken
bij het proces.
Een bouwvergunning wordt geweigerd Publiekrecht Gemeente verwijst naar het
door de gemeente. publiekrecht.
Een onderneming dient haar jaarlijkse Publiekrecht Want de belastingen int de
belastingaangifte in. à Fiscaal recht overheid.
Binnen handelrecht en publiekrecht:
- Een onderneming dagvaart een andere onderneming omdat een factuur niet betaald
is. à PRIVAAT
- Consumenten die benadeeld worden. à Overheid moet toezicht houden dat er geen
kartels gesloten worden. à PUBLIEK
Bij een moord:
Zijn de dader, familie en nabestaanden aanwezig net zoals het openbaar ministerie of
openbare aanklager, die staan niet aan de kant van de dader of het slachtoffer.
Maar vertegenwoordigt de maatschappij.
à PRIVAAT
Een voorbeeld:
1€ provisionele geldboete:
1. Dat is nog niet definitief
2. De sanctie wordt betaald aan de overheid, vertelt dus niet over de schadevergoeding
aan het slachtoffer.
3
, Bij misdrijven, criminaliteit…komt de overheid erbij en is het openbaar ministerie aanwezig.
DEEL 3: BRONNEN VAN HET RECHT
BRONNEN VAN HET RECHT:
à Wetgeving
à Rechtspraak
à Rechtsleer
Waar vinden we de rechtsregels terug?
Federale wetten gelden voor het hele land.
Decreten gelden enkel voor Vlaanderen of Wallonië.
Er bestaan ook wetten die alleen gelden voor bepaalde provincies of steden.
RECHTSPRAAK:
Daarin kunnen we terugvinden hoe het recht geïnterpreteerd moet worden.
RECHTSLEER:
De leer van het recht, bv. het handboek.
Is die bron bindend of gezaghebbend?
Wetgeving is altijd bindend, zal altijd voorgaan op rechtspraak of rechtsleer.
Rechtspraak is enkel bindend voor de partijen betrokken binnen het geschil, gezaghebbend
voor de anderen.
Rechtsleer (doctoraat student, prof…) heeft veel gezag maar is niet bindend.
WETGEVING IN DE BREDE ZIN:
Internationale verdragen en secundair internationaal recht.
- International: bilaterale/ multilaterale verdragen
- Recht van de Europese Unie:
à Verorderingen
à Richtlijnen
à Besluiten
- Bij tegenstrijdigheid: internationaal recht > nationaal recht
- Bindend
Wetgeving is een soort piramide:
Machtshebbers/ wereldleiders kunnen de internationale verdragingen verbreken.
Bv. Trump trekt zich uit bepaalde internationale verdragen terug.
In de EU hebben we die overgedragen aan hogere instanties.
Zij maken geen wetten, maar verorderingen, richtlijnen of besluiten.
4
DEEL 1: INLEIDING TOT HET RECHT
è Komen meeste examenvragen uit
HANDBOEK
Te kennen: Deel 1, hoofdstuk 1 “Algemene inleiding” (pagina 3 tot en met 30)
DEEL 1: ALGEMENE INLEIDING
WAT IS RECHT?
Verantwoording:
- Recht is zaak van alle burgers
- Iedereen wordt met recht geconfronteerd
- Iedereen wordt geacht de wet te kennen
- Recht is niet gelijk aan de moraal:
à Recht strookt niet altijd met de persoonlijke moraal, bv. mensen verdedigen die
erge dingen hebben gedaan
1. Recht weerspiegelt een groot deel van de moraal van de samenleving
2. Niet iedereen denkt hetzelfde in de samenleving
3. Recht is objectief, voor iedereen hetzelfde
Voorbeeld:
Overspel wordt sinds 20 jaar niet meer bestraft. De persoon die betrapt werd, werd in de
rechtbank in het nadeel geplaatst.
Overspel was heel vroeger enkel strafbaar voor de vrouw.
à Voorbeelden van de moraal die toen in de samenleving heerste
à De samenleving evolueert en zo evolueert het recht ook
- Recht heeft geen link met godsdienstige regels
à Religieus huwelijk heeft geen impact op de juridische status
à Bij ons is het recht niet gelinkt aan godsdienst
Wat is recht?
Recht heeft 4 kenmerken = regels: die de samenleving proberen ordenen
- Een geheel van algemeen geldende normatieve regels
1. Verbodsbepalingen – gebodsbepalingen – normen die toelating bevatten –
organieke regels
2. Dwingend recht – aanvullende recht
3. Algemene normen – individuele normen
- Normen die de ordening van het maatschappelijk leven beogen
- Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
- Afdwingbare normen
1
, ¨ Gebodsbepaling – verbodsbepaling
Voorbeeld:
- Men moet aangeven hoeveel inkomen men verdiend à Op basis daarvan worden de
belastingen bepaald = gebodsbepaling
- Inbraak of diefstal is verboden = verbodsbepaling
¨ Normen die toelating bevatten – organieke regels
Voorbeeld:
- U mag hier bouwen…
Organieke regels = organiseren:
à Organisatie van het rechtssysteem, wie de figuren zijn, wat hun bevoegdheid is, het aantal
personen…
à Huiszoeking? Wie moet daar handtekening op zetten…
Gaat enkel en alleen over de organisatie van het recht.
Belangrijk in het strafrecht! à Men kan dan vrijkomen op basis van procedurefouten.
¨ Dwingend recht van openbare orde: beschermt de goede zeden en is ter bescherming
van de zwakken
à Dit kan je herkennen aan de formulering, er staat meestal “niet tegenstaande…”
à Veel in strafrecht, drugs, slagen en verwondingen…
¨ Aanvullend recht
Is een soort vangnet of kader
Veel economisch recht is aanvullend recht.
à Als men iets koopt (online), hoelang mag men dan wachten om te betalen?
à Normale termijn: 1 maand (30 dagen)
à Winkels of bedrijven kunnen dit verkorten, men maakt dan algemene voorwaarden
à 30 dagen is te lang voor een bedrijf! à Beter 7 of 14 dagen
¨ Algemene normen – individuele normen
Voorbeeld:
- Voor onze koning geldt er een aparte wetgeving, die is strafrechtelijk immuun
- Hij kan eigenlijk niet gestraft worden.
- Maar indien de koning bijvoorbeeld iemand vermoord, kunnen we hem wel straffen
nadat we hem hebben afgezet
- Koning Albert heeft een buitenechtelijke dochter: zij probeert al heel haar leven om
wettelijk af te dwingen dat zij de dochter is van Albert. Zij kon hem niet voor de
rechtbank krijgen. Zij heeft moeten wachten tot als Albert geen koning meer was.
Nadien heeft ze dat laten afdwingen.
DEEL 2: INDELINGEN VAN HET RECHT
Overzicht handboek: Deel 1, hoofdstuk 2 (pagina 31 tot en met 43)
Niet te kennen: 4.1 + 4.2 + 5
2
,PRIVAATRECHT – PUBLIEK RECHT
- Publiek recht: regelt de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting, de
werking en de onderlinge verhoudingen van de overheidsorganen en op de
verhouding van de overheid tot de burgers.
- Privaat recht: regelt de verhouding tussen de burgers onderling
à Synoniem voor burgerrecht
- Gemengde rechtstakken
De federale wetgevende macht bestaat Publiekrecht De beschrijving van een
uit de Koning, de Kamer van overheid dus publiekrecht.
Volksvertegenwoordigers en de Senaat.
Een verhuurder wil zijn huurder uitzetten Privaatrecht Het gaat over twee burgers,
wegens het houden van gevaarlijke tenzij de volksgezondheid
dieren. bedreigd wordt.
Colruyt, handelaar, vergelijkt zijn prijzen Publiekrecht à Gemengde rechtstak =
met Aldi, Delhaize, Albert Heijn… handels- en economisch
recht
Een gearresteerde verdachte (verdacht Publiekrecht Dood… à Misdrijven
van moord) wordt vrijgelaten wegens een behoren tot strafrecht.
procedurefout. Dan schaadt u niet enkel het
slachtoffer maar ook de
maatschappij. Nieuwe
partijen worden betrokken
bij het proces.
Een bouwvergunning wordt geweigerd Publiekrecht Gemeente verwijst naar het
door de gemeente. publiekrecht.
Een onderneming dient haar jaarlijkse Publiekrecht Want de belastingen int de
belastingaangifte in. à Fiscaal recht overheid.
Binnen handelrecht en publiekrecht:
- Een onderneming dagvaart een andere onderneming omdat een factuur niet betaald
is. à PRIVAAT
- Consumenten die benadeeld worden. à Overheid moet toezicht houden dat er geen
kartels gesloten worden. à PUBLIEK
Bij een moord:
Zijn de dader, familie en nabestaanden aanwezig net zoals het openbaar ministerie of
openbare aanklager, die staan niet aan de kant van de dader of het slachtoffer.
Maar vertegenwoordigt de maatschappij.
à PRIVAAT
Een voorbeeld:
1€ provisionele geldboete:
1. Dat is nog niet definitief
2. De sanctie wordt betaald aan de overheid, vertelt dus niet over de schadevergoeding
aan het slachtoffer.
3
, Bij misdrijven, criminaliteit…komt de overheid erbij en is het openbaar ministerie aanwezig.
DEEL 3: BRONNEN VAN HET RECHT
BRONNEN VAN HET RECHT:
à Wetgeving
à Rechtspraak
à Rechtsleer
Waar vinden we de rechtsregels terug?
Federale wetten gelden voor het hele land.
Decreten gelden enkel voor Vlaanderen of Wallonië.
Er bestaan ook wetten die alleen gelden voor bepaalde provincies of steden.
RECHTSPRAAK:
Daarin kunnen we terugvinden hoe het recht geïnterpreteerd moet worden.
RECHTSLEER:
De leer van het recht, bv. het handboek.
Is die bron bindend of gezaghebbend?
Wetgeving is altijd bindend, zal altijd voorgaan op rechtspraak of rechtsleer.
Rechtspraak is enkel bindend voor de partijen betrokken binnen het geschil, gezaghebbend
voor de anderen.
Rechtsleer (doctoraat student, prof…) heeft veel gezag maar is niet bindend.
WETGEVING IN DE BREDE ZIN:
Internationale verdragen en secundair internationaal recht.
- International: bilaterale/ multilaterale verdragen
- Recht van de Europese Unie:
à Verorderingen
à Richtlijnen
à Besluiten
- Bij tegenstrijdigheid: internationaal recht > nationaal recht
- Bindend
Wetgeving is een soort piramide:
Machtshebbers/ wereldleiders kunnen de internationale verdragingen verbreken.
Bv. Trump trekt zich uit bepaalde internationale verdragen terug.
In de EU hebben we die overgedragen aan hogere instanties.
Zij maken geen wetten, maar verorderingen, richtlijnen of besluiten.
4
