Economie Hoofdstuk 11 Speltheorie
11.1 Gezamenlijk belang
Er zijn omstandigheden waarin je door je eigen gedrag anderen ertoe kunt
‘overhalen’ ook een bijdrage te leveren. Met welke ‘problemen’ we dan te maken
krijgen en hoe we deze ‘problemen’ kunnen oplossen bestuderen we met behulp van
de speltheorie. De speltheorie analyseert het gedrag van verschillende partijen. Een
van de bekendste toepassingen van de speltheorie is het gevangenendilemma. Dit
dilemma laat zien dat het vooropstellen van het eigenbelang tot een geringer
resultaat kan leiden dan wanneer het gezamenlijk belang in het oog was gehouden.
Het gevangenendilemma laat zien waarom partijen vaak niet anders kunnen dan de
‘verkeerde beslissing’ nemen. Ook toont het onder welke voorwaarden wél de
beslissingen genomen kunnen worden die recht doen aan het gezamenlijke belang.
11.2 Het gevangenendilemma
Een dominante strategie is een strategie die een partij het beste resultaat
oplevert, onverschillig de keuze van de andere partij.
Een Nash-evenwicht is het resultaat dat tot stand komt, als iedere partij zijn
actie zó kiest dat zijn eigen resultaat zo goed mogelijk is, gegeven de acties
van de andere partij(en).
Uitgaan van het eigenbelang kan dus tot een slechter resultaat leiden dan
samenwerking. Beide gevangenen krijgen nu 5 jaar gevangenisstraf, terwijl
samenwerking tot 1 jaar voor elk had geleid. We spreken in dit verband van een
gevangenendilemma. Dit is de situatie die kan ontstaan, wanneer beide verdachten
op geen enkele manier kunnen samenwerken. Er kan dan een voor alle partijen
ongunstige situatie ontstaan die door samenwerken had kunnen worden voorkomen.
11.3 Toepassingen van het gevangenendilemma
Het dilemma van de gevangenen laat ons zien dat een bepaalde actie die vanuit
individueel oogpunt verstandig kan zijn, buitengewoon onverstandig kan zijn vanuit
gezamenlijk standpunt. De belangrijkste regels zijn:
1. Er is sprake van een éénmalige beslissing.
2. Er is geen overleg mogelijk.
3. Beide partijen beschikken over dezelfde informatie.
4. De resultaten van de één worden beïnvloed door de beslissing van de ander.
Het verschijnsel dat een beslissing niet alleen het eigen resultaat beïnvloedt, maar
ook dat van een ander, zijn we tegengekomen bij de behandeling van externe
effecten. Het gevangenendilemma laat zien onder welke voorwaarden deze effecten
kunnen optreden. Externe effecten kunnen ook een rol spelen bij de voorziening van
collectieve goederen, denk aan het meeliftgedrag. Maar juist bij collectieve goederen
zien we, dat deze goederen vrijwel altijd tot stand komen. Er is namelijk een overheid
die de voorziening van collectieve goederen verzorgt en de financiering ervan via
belastingen regelt.
Van zelfbinding is sprake als een partij vrijwillig een bepaalde strategie voert,
waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van de andere partijen.
11.1 Gezamenlijk belang
Er zijn omstandigheden waarin je door je eigen gedrag anderen ertoe kunt
‘overhalen’ ook een bijdrage te leveren. Met welke ‘problemen’ we dan te maken
krijgen en hoe we deze ‘problemen’ kunnen oplossen bestuderen we met behulp van
de speltheorie. De speltheorie analyseert het gedrag van verschillende partijen. Een
van de bekendste toepassingen van de speltheorie is het gevangenendilemma. Dit
dilemma laat zien dat het vooropstellen van het eigenbelang tot een geringer
resultaat kan leiden dan wanneer het gezamenlijk belang in het oog was gehouden.
Het gevangenendilemma laat zien waarom partijen vaak niet anders kunnen dan de
‘verkeerde beslissing’ nemen. Ook toont het onder welke voorwaarden wél de
beslissingen genomen kunnen worden die recht doen aan het gezamenlijke belang.
11.2 Het gevangenendilemma
Een dominante strategie is een strategie die een partij het beste resultaat
oplevert, onverschillig de keuze van de andere partij.
Een Nash-evenwicht is het resultaat dat tot stand komt, als iedere partij zijn
actie zó kiest dat zijn eigen resultaat zo goed mogelijk is, gegeven de acties
van de andere partij(en).
Uitgaan van het eigenbelang kan dus tot een slechter resultaat leiden dan
samenwerking. Beide gevangenen krijgen nu 5 jaar gevangenisstraf, terwijl
samenwerking tot 1 jaar voor elk had geleid. We spreken in dit verband van een
gevangenendilemma. Dit is de situatie die kan ontstaan, wanneer beide verdachten
op geen enkele manier kunnen samenwerken. Er kan dan een voor alle partijen
ongunstige situatie ontstaan die door samenwerken had kunnen worden voorkomen.
11.3 Toepassingen van het gevangenendilemma
Het dilemma van de gevangenen laat ons zien dat een bepaalde actie die vanuit
individueel oogpunt verstandig kan zijn, buitengewoon onverstandig kan zijn vanuit
gezamenlijk standpunt. De belangrijkste regels zijn:
1. Er is sprake van een éénmalige beslissing.
2. Er is geen overleg mogelijk.
3. Beide partijen beschikken over dezelfde informatie.
4. De resultaten van de één worden beïnvloed door de beslissing van de ander.
Het verschijnsel dat een beslissing niet alleen het eigen resultaat beïnvloedt, maar
ook dat van een ander, zijn we tegengekomen bij de behandeling van externe
effecten. Het gevangenendilemma laat zien onder welke voorwaarden deze effecten
kunnen optreden. Externe effecten kunnen ook een rol spelen bij de voorziening van
collectieve goederen, denk aan het meeliftgedrag. Maar juist bij collectieve goederen
zien we, dat deze goederen vrijwel altijd tot stand komen. Er is namelijk een overheid
die de voorziening van collectieve goederen verzorgt en de financiering ervan via
belastingen regelt.
Van zelfbinding is sprake als een partij vrijwillig een bepaalde strategie voert,
waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van de andere partijen.
