College aantekeningen Wetenschapsfilosofie (SOW-PWB3220)

Wetenschapsfilosofie




Overslaan:




HC 1 (03-09-2025)
1

,Hoofdstuk 1 (20-29 overslaan):
Aantekeningen:
Het common sense-beeld van wetenschap: wetenschap is strikt feitelijk



De sciëntistische visie: Wetenschap is de enige vorm van kennis -> Bijv. kennis
van schoonheid is geen kennis, het is iets anders (bijv. smaak)

De traditionele visie (freeman dyson): Wetenschap is maar één vorm van kennis -
> Bijv. om te leren wat de zin van het leven is moet je niet bij de wetenschap zijn



Wetenschap en samenleving actueler dan ooit

Hou wetenschap op het rechte pad: Mertons CUDOS-norm

 Communalism: kennis is van iedereen (wetenschappers houden zich daar niet
aan, zij verkopen kennis). Resultaten zijn gemeenschappelijk bezit; wel
erkenning voor individuele wetenschapper
 Universalism: het maakt niet uit wie je bent of waar je vandaan komt,
wetenschappers worden alleen afgerekend op wat ze zeggen, niet wie ze zijn.
Sekse, nationaliteit en dergelijke zijn irrelevant bij rechtvaardiging van claims.
 Disinterestedness: het mag alleen over kennis gaan, dus eigen belangen
mogen geen rol spelen. Eigen belang, groepsbelangen of clientèle horen geen
rol te spelen
 Organized sceptiscism: je wordt nooit zomaar geloofd. Claims moeten
(rationeel) bevochten worden

Feitelijke werkelijkheid of richtinggevend ideaal?

De kwestie: wat zijn de ideeën achter mainstream gedragswetenschap?

 Epistemologie
 De empirische-analytische benadering
 Positivisme: algemeen idee over kennis dat invloedrijk is in de wetenschap en
gedragswetenschap. Heeft te maken dat wetenschap strikt feitelijk is.
 Positivistische gedragswetenschap

Epistemologie
Epistemologie = kenleer: nadenken door filosofen over kennis

 Hoe is kennis mogelijk?
 Wat rechtvaardigen onze kennis claims?
 Hoe kunnen we de scepticus weerleggen?

Tot in de 20e eeuw: funderingsdenken (iets wat zeker is, waar je je kennis op kan
bouwen) -> 20e eeuwse filosofen zehghen dat je geen fundament hoeft te hebben

 Wat zijn de fundamenten van onze kennis?

2

, - Platos grot
- Gevangen in ontwetendheid
- Is de wereld niet ook een schimmenspel?
- De abstracties van wiskunde staan vast dus dat is de echte kennis -> zegt
plato
- Anderen zeggen juist dat die dingen niet echt zijn omdat dat door mensen
is bedacht en de echte wereld wel echt is


Descastes’ geest-binnenin:

 Opgesloten in ons hoofd
 Je gedachtes zijn anders dan lichaam, maar maken wel contact met elkaar
 zelfde als verkeer
 bestaat die buitenwereld wel echt?
 Is niet alles een hallucinatie?
 “ik denk dus ik ben” (ik ben er zelf dus wel)



Rationalisme (bijv descartes, spinoza)

 Kennis is a priori (je hebt alleen je verstand nodig, niet je zintuigen om aan
kennis te komen)
- Begin met axioma’s
- Die ken je door intuitie
- Leid daar deductief (gebruiken logica/verstand) je verdere kennis uit af
 Aanname: logische structuur van de geest en feitelijke structuur van de
wereld komen overeen



Deductie (syllogisme) zuivere logica

 Conclusie volt uit premissen
 Premissen (aannamen waarop je conclusies baseert, alles boven de streep)
waar -> conclusie waar




Redeneer fout:




3

,  Voordeel: waarheid blijft gegarandeerd
 Nadeel: er komt geen nieuwe kennis bij
- Er staat een streep dus dit betekent dat het zeker is
- Deductie = als de premissen waar zijn, is de conclusie ook overduidelijk
waar. Je weet dat je geen nieuwe onwaarheid kan publiceren

Euclidische meetkunde: kennis van de wereld vanuit je leunstoel?

1. Elk tweetal punten kan worden verbonden door een rechte lijn.
2. Elk recht lijnstuk kan oneindig worden verlengd tot een rechte lijn.
3. Gegeven een recht lijnstuk, kan men een cirkel tekenen met dit lijnstuk als
straal en een eindpunt van dit lijnstuk als het middelpunt van de cirkel.
4. Alle rechte hoeken zijn gelijk (in de zin van congruent).
5. Parallellenpostulaat.



Empirisme

 Kennis is a posteriori (komt door zintuigen, je begint met observaties)
- Begin met observaties
- Leid naar inductief je verdere kennis uit af
 Aanname: er bestaat natuurlijke regelmaat/wetmatigheid
 Kennis komt niet vanzelf vanuit je zuivere logica, maar vanuit je zintuigen


Inductie

 Algemene conclusie uit een beperkt aantal waarnemingen
 Conclusie wordt alleen maar waarschijnlijker door premissen
 Nadeel: waarheid is niet gegarandeerd
 Voordeel: er komt nieuwe kennis bij



Maar wat leren onze zintuigen ons nu echt?



Hume:

- Inductie levert geen zedkerheiud
- Veroorzaking neem je niet waar, alleen regular succession
- Hoe weten we dat zintuigen betrouwbaar zijn?
- De causaliteit denk je er zelf bij, je ziet dat niet


4