Samenvatting Oriëntatie op de wereld 2

Deel 1: ruimte




Basis
Sterrenkunde

1. Oerknaltheorie
 13,8 miljard jaar geleden: oerknal/ big bang
 Je kunt het je voorstellen als een puntje, vele malen kleiner dat puntje van een balpen, zeer
heet en met een oneindige dichtheid.
 Zo’n puntje = singulariteit
 Dit puntje is 13,8 miljard jaar geleden ontploft, ze legde de basis voor alles wat we nu om ons
heen zien.
o Theorie kwam van een Belg: Georges Lemaitre





2. Het lichtjaar
 De afstand die licht in 1 jaar tijd aflegt

3. Opbouw zonnestelsel
 Kometen
o Hemellichaam dat bestaat uit gas, ijs en veel stof en dat niet al te groot is
 Planetoïden
o Grote rotsblokken gesitueerd tussen vooral Mars en Jupiter
 Meteoroïden
o Brokstukken die geen vast baan rond de zon hebben en doelloos rondzwerven
 Meteoren
o Meteoroïden die volledig opgebrand zijn alvorens ze het aardoppervlak bereiken
 Meteorieten
o Meteoroïden die inslaan op het aardoppervlak
 De zon
o Ontstaan door een gastwolk die in de ruimte rondzweefde en die is gaan samenkrimpen door
haar eigen zwaartekracht
 De planeten




1

,3.1. De planeten




 Mercurius
o Dichtst bij de zon
o 1 dag duurt 176 aardse dagen
o 58 dagen om eigen as
o 88 dagen rond de zon
 Venus
o Helderste object na maan en zon
o Vernoemd naar een Romeinse godin
 Aarde
 Mars
o Heldere roodachtige ster
o Veel overeenkomsten met de aarde
o Stromend water ontdekt
 Jupiter
o Grootste planeet
o Zwaarder dan alle planeten samen
o Kleurbanden door condensatie
 Saturnus
o Ringstelsel
o Geen waarneembaar oppervlak
 Uranus
o 1 jaar duurt 84 aardse jaren
o Zuid- of noordpool nog niet achterhaald
 Neptunus
o Blauwe kleur → aanwezigheid relatief hoge concentraties methaan
o Windsnelheden meer dan 2000km




2

, 4. Verschil meteoroïden, meteoren en meteorieten
 Meteoroïden
o Brokstukken die geen vaste baan rond de zond hebben en doelloos rondzweven
 Meteoren
o Meteoroïden die volledig opgebrand zijn alvorens ze het aardoppervlak bereiken
 Meteorieten
o Meteoroïden die inslaan op het aardoppervlak

5. Eigenschappen zon
 Grootste, zwaarte en warmste hemellichaam
 Massa: 300 000 keer meer dan de aarde
 Volume: 1,3 miljoen keer groter
 Binnenste zon: 15miljoen °C
 Buitenkant: 6000°C
 Ster van middelmatige grootte

5.1. Energieproductieproces kern zon
Kernfusie: onder grote druk en hoge temperatuur deeltjes worden samengevoegd
 4 waterstofatomen tot 1 heliumatoom
 4 atomen fuseren tot een nieuw atoom dat minder weegt
 De massa die je tekortkomt, is echter niet in het niets verdwenen, maar omgezet naar energie
 Dit is energie die we elke dag ervaren wanneer de zon haar warmte uitstraalt
5.2. Verband zonnelicht en poollicht
Zonnelicht: door de intense hitte gebeuren er ontploffingen
 Geladen deeltjes de ruimte ingestuurd, soms zo ver dat ze de atmosfeer van de aarde binnendringen
 Hierdoor ontstaat het fenomeen poollicht

6. Verband beweging van de aarde
 Schijnbare dagelijkse beweging
o Voor een waarnemer op aarde lijkt het evenwel alsof het de
sterrenhemel is (dus ook de zon) die rond de aardas wentelt
 Werkelijke dagelijkse beweging
o De aarde draait rond zichzelf in 24uur




7. Siderische en synodische omlooptijd van de maan
 Siderische maan: de tijd waarin de maan een volledige omloop om de
aarde volbrengt ten opzichte van de vaste sterren
o 27,3 dagen
 Synodische maand: de tijd die de maan nodig heeft om t.o.v. de zond
dezelfde positie in te nemen
o 27,3 dagen + 2,2 dagen = 29,5 dagen
o De tijd die er verloopt tussen 2 opeenvolgende manen


3

, 8. Schijngetallen van de maan


Het gevolg van de maanevolutie. Schijngetallen herhalen zich om de
29,5 dagen
 Ze verandert precies elke keer van vorm en verdwijnt precies




9. Maanverduistering




1. Kernschaduw: de zon belicht onze aarde waardoor er achter de aarde een grote schaduwkegel
ontstaat en geen zonnestralen invallen
2. Bijschaduw: een gedeelte van de zonnestralen invalt
3. Gedeeltelijke verduistering: de maan voor een gedeelte voor de kernschaduw gaat
4. Volledige verduistering: de maan in zijn maandelijkse reis om de aarde door de kernschaduw van de
aarde gaat

Voorwaarden
 Doet zich voor bij volle maan
 De maan gaat niet elke maand door de kernschaduw van de aarde

10. Eb en vloed/doodtij en springtij
 Eb: het water beweegt in de richting van de zeeën en oceanen op aarde die
naar de maan zijn gericht
o De aarde oefent een aantrekkingskracht uit op de maan, maar
ook de maan oefent een aantrekkingskracht uit op de aarde
o Door die onderlinge aantrekkingskracht dat de maan haar
maandelijkse reis om de aarde maakt en tegelijkertijd ook een
aantrekkingskracht uitvoert op het water en de aarde
 Vloed: water wordt weggezogen uit de zeeën en oceanen die halverwege
tussen deze 2 vloedbergen liggen
o Aarde en maan samen om een gemeenschappelijk zwaartepunt dragen (centrifugale kracht)
o Kracht werkt tegengesteld aan de aantrekkingskracht en zorgt ervoor dat er aan de andere
kant van de aarde ook vloedberg ontstaat




4