Samenvatting week 6 tm 9 Blok 1.2 Acne

Week 6:

Medische publiekscommunicatie

H5

Gebruiksteksten  zijn goed wanneer ze op een efficiënte manier effectief zijn
 op een economische wijze hun doel bereiken
Goed schrijven:
- Vermijd lange zinnen
- Gebruik structuursignalen
- Vermijd de lijdende vorm
- Vermijd de naamwoordstijl

Volgends Wilbert Spooren:  teksten kunnen alleen goed zijn wanneer ze afgestemd zijn op het
publiek waardoor en de situatie waarin ze gebruikt worden


Drie soorten gebruiksteksten:
- Informatieve  begrijpen van informatie en deze toepassen
Vb. folder over overgewicht of een gesprek over de uitslag van een bloedonderzoek

- Persuasieve  een standpunt activeren bij de lezer (propaganda)
Vb. commerciële tekst over een nieuw medicijn

- Instructieve  een handleiding
Vb. een bijsluiter

Er is geen absolute norm voor de kwaliteit van een (medische) tekst
Tekstkwaliteit hangt af van factoren als de voorkennis van de lezer en de situatie waarin de tekst
gebruikt wordt.

Bij een informatieve tekst:  het is belangrijk dat de tekst begrepen wordt door de lezer
 de lezer heeft de tekst begrepen wanneer hij/zij een mentale afbeelding over de tekst kan maken
= representatie



Factoren die de begrijpelijkheid van een tekst beïnvloeden:
De leesbaarheid van een tekst wordt niet bepaald door woord- en zinslengte, maar door de interactie
tussen de lezer en de tekst

Leesbaarheid en begrijpelijkheid van een tekst hangen af van verschillende factoren:
Onderwerp afhankelijke factoren:
- Voorkennis van de lezer
- Interesse van de lezer

Onderwerp onafhankelijke factoren:
- Teksteigenschappen:
 Inhoud
 Structuur
 Stijl
 Vormgeving
- Capaciteit van de lezer
- Situatie

,Effecten van voorkennis:
Mensen leren uit een informatieve tekst  Selectieve Aandacht Theorie (van Reynolds en Shirey)
 dit is een model die een route schetst waarlangs de lezer dingen leert uit een informatieve tekst:
Twee routes:
- gestuurde aandachtsroute
- schemagebaseerde route

Gestuurde aandachtsroute:
= Aandachtsintensieve manier van leren
Lezers  aandacht besteden aan de tekst
 hoeveelheid te besteden aandacht is beperkt  de lezer moet een selectie maken
De hoeveelheid informatie die de lezer opsteekt uit een informatieve tekst is een directe functie van de
hoeveelheid aandacht die de lezer aan een tekstdeel besteedt
 selectieve aandachtsroute / aandachtsintensieve manier van leren
Belangrijke informatie  wordt aandacht aan besteed  wordt onthouden
Deze leeswijze kan beïnvloed worden  sturen van de aandacht van de lezer
 door overdachte lay-out of gebruik maken van kopjes in een tekst
 de lezer wordt gestuurd naar de belangrijke informatie


Schemagebaseerde route:
= Aandacht extensieve manier van leren
Voorkennis  belangrijkste voorspeller van de begrijpelijkheid van een tekst
 effect hiervan wordt beschreven in termen van de schematheorie
Schemata = abstracte mentale structuren
 vatten informatie samen en weergeven relaties tussen concepten
Schemata:
- bevatten variabelen
 generieke concepten
- hiërarchisch gestructureerd
 elementen in een schema vormen een deelschema
- leren we door ervaring
 hoe vaker je ergens komt, hoe groter je schemata is
- stellen ons in staat afleidingen te maken
 creëren verwachtingen

Wanneer je voorkennis hebt over een onderwerp  rijk uitgewerkte schemata
 nieuwe informatie over dat onderwerp  wordt op een snelle en cognitieve manier verwerkt
Nieuwe informatie  krijgt een plaats binnen het schemata

Medische teksten  moeten rekening houden met de mate waarin de lezers schemata hebben over
een bepaald onderwerp
Vb. Arts en patiënt  verschil in voorkennis is enorm  andere schemata
Belangrijk  voorkennis in het geding brengen
 relevante voorkennis op het juiste moment activeren
Advance organizer = een korte passage voorafgaand een tekst
 doel = relevante concepten activeren
 relevante schemata wordt geactiveerd

,Effecten van structuur:
lezers onthouden meer van goed gestructureerde teksten
 lezers maken een goed geheugenpresentatie

Structuursignalen = kopjes, voegwoorden etc.
 online = tijdens het lezen
Structuursignalen hebben positief effect:
Inferentie-effect  het maken van noodzakelijke afleidingen over verbanden tussen tekstdelen
 leidt tot langzamer lezen
Integratie-effect  het integreren van de informatie met de voorafgaande tekst
 leidt tot sneller lezen

 offline = na afloop van het lezen
Structuursignalen hebben onduidelijk effect

Structuursignalen zijn het meest effectief bij een gemiddeld moeilijke tekst en bij een lezer met een
gemiddeld leesniveau




Interactie tussen voorkennis en structuur:
Volgends Kintsch:
Lezers maken minimaal twee mentale representaties tijdens het lezen:
- een tekstbasis
 geheel door talige informatie (informatie uit de tekst)
- situationeel model
 deel door wat de lezer al weet over het onderwerp (eigen (voor)kennis)

Volgends Kintsch:
Een tekst die sterk coherent is (veel structuursignalen) is goed voor de tekstbasis, maar niet voor de
het situationeel model:
 Als de lezer veel kennis over het onderwerp van de tekst heeft en de tekst heel rijk is aan
structuursignalen, dan wordt het de lezer als het ware te gemakkelijk gemaakt
De lezer denkt dat hij de tekst als het ware al begrepen heeft een leest te oppervlakkig  informatie
wordt niet goed opgeslagen

 Als de tekst minder makkelijk is, moet de lezer zijn kennis over het onderwerp activeren om zelf
verbanden te leggen en verwerkt de tekst op een dieper niveau

Het toevoegen van structuursignalen heeft alleen een negatief effect op het begrijpen van een tekst
als de lezer veel voorkennis heeft




Samenvatting:
Twee belangrijke factoren bij begrijpelijkheid van een informatieve tekst zijn voorkennis van het
publiek en de aanwezigheid van structuursignalen.
Theoretische modellen maken het mogelijk de gevonden effecten van deze factoren te begrijpen en
onderzoek laat zien dat deze effecten complex zijn.
Voorkennis is van doorslaggevend belang voor de begrijpelijkheid van teksten, maar het is een
moeilijk te beïnvloeden factor; een mogelijkheid is het gebruik van advance organizers, die relevante
voorkennis op het juist moment proberen te activeren.
Het effect van structuursignalen is complex, omdat ze vooral lijken te werken tijdens het lezen (online),
terwijl het effect ervan op de wat langere termijn (offline) afhangt van de moeilijkheidsgraad van de
tekst voor het publiek (signalen werken alleen bij een gemiddelde moeilijkheidsgraad).
Volgends Walter Kintsch zijn er omstandigheden waaronder goede teksten slecht werken, omdat ze
de lezer niet genoeg prikkelen om zijn voorkennis te activeren, met een slecht uitgewerkt situationeel
model als resultaat.

, H6
Overtuigingsprocessen in de gezondheidsvoorlichting:
Een consument bepaald wat hij leest, maar ook hoe hij het leest

Twee overtuiging theorieën op sociaal-psychisch vlak:
- Dual-proces-modellen
 verschillende routes van overtuiging
 effect van bepaalde overtuigingsstrategie is afhankelijk van de vraag op welke manier de
informatie verwerkt wordt
- Protectie Motivatie Theorie
 voorspellen van gezondheidsgedrag
 verschillende variabelen die van belang zijn bij het overbrengen van gezondheidsrisico’s

Dual-proces-modellen:
Mensen overtuigen van gezondheidsrisico’s:
- Betoog houden
- Expert opvoeren
- Bang / Ongerust maken

De werking van de overtuigingsstrategie is afhankelijk van de vraag hoe de gezondheidsboodschap
wordt verwerkt:
Kan op twee manieren:
- Oppervlakkige, heuristische manier
 geen actieve verwerking van informatie
 mening wordt gebaseerd op inhoud gerelateerde aspecten zoals emoties
Wanneer iemand de informatie niet systematisch kan / wil verwerken, zal hij vooral overtuigd
worden door aspecten van de boodschap die niet gerelateerd zijn aan de inhoud  zoals
emotie

- Diepgaande, systematische manier
 in staat zijn tot (gemotiveerd) actieve verwerking van informatie
 mening wordt gebaseerd op de inhoud van de boodschap
Overtuigingstrategieën zijn minder belangrijk
 inhoud van de boodschap wordt kritisch geëvalueerd
Mate van overtuiging = heldere en sterke argumenten

Belangrijke factoren bij verwerking op systematische manier:
- Begrijpelijke tekst
- Relevantie van de informatie benadrukken (vooral in het begin)
- Ernst van de risico’s benadrukken (in geval van gezondheidsinformatie)
- Persoonlijke relevantie  Wanneer de boodschap relevanter is voor onszelf, of belangrijke
anderen in ons leven, wordt de kans groter dat ze systematisch verwerkt worden



Protectie Motivatie Theorie:
Model(len) die verschillende factoren beschrijft die van belang zijn wanneer we mensen willen
overtuigen om ongezonde gewoonten op te geven en voorgeschreven, gezonde, aanbevelingen over
te nemen
 op voorwaarde dat het aanbevolen gedrag een effectieve manier biedt om dit risico aan te pakken

Dreiging gezondheidsrisico  afhankelijk van iemands kwetsbaarheid en ernst risico
Effectiviteit aanbevolen gedrag  afhankelijk van responseffectiviteit en eigen effectiviteit

Responseffectiviteit = mate waarin het beschreven gedrag effectief is in het wegnemen van de
dreiging
Eigen effectiviteit = mate waarin een persoon denkt in staat te zijn het aanbevolen gedrag
daadwerkelijk uit te voeren