Blok 2 week 1:
Organisatie van de gezondheidszorg
H1 Ziekte en gezondheid
Gezondheidszorg ziekte bestrijden / gezondheid herstellen
1.1 Definities, benaderingen en modellen
Ziekte = medisch biologische afwijking (ontsteking, virus of handicap)
Onderscheid met gezondheid medisch / objectief vast te stellen
Geestelijke gezondheid geen objectieve maatstaf geen ziekte-indeling
Psychische stoornissen worden ingedeeld aan de hand van een groep symptomen Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders (DSM)
patiënten met vergelijkbare symptomen krijgen dezelfde diagnose.
Biologische psychiatrie = oorzaak van psychiatrische ziektes in de hersenen
Geestesziekten manifesteert zich in ander gedrag
Aan de hand van psychiatrische diagnoses kunnen gedragingen van een medisch etiket worden
voorzien = medicalisering
Gezondheid en ziekte: Biologische basis
Gezondheid en ziekte: Sociale en fysieke omgeving determinantenmodel
Determinantenmodel
Definieert alle factoren die van invloed zijn
op de gezondheid.
Het is een preventief ziektemodel
aangrijpingspunten om ziekte in de
bevolking te voorkomen overheidsbeleid
betreft omgeving en leefstijl / risicogedrag =
gezondheidsbeleid
Zorgbeleid = beleid van de overheid voor de
gezondheidszorg (kwantiteit, kwaliteit,
betaalbaarheid, beschikbaarheid en
toegankelijkheid)
Gezondheid kan op drie dimensies onderscheiden worden lichamelijk, psychisch en sociaal
Lichamelijk gezondheid = het ontbreken van lichaamsstoornissen en lichaamsbeperkingen
Psychische gezondheid = oriëntatie vermogen naar tijd, plaats en persoon, de aanwezigheid korte- en
langetermijngeheugen, afwezigheid van angst en stress
Sociale gezondheid = participatie en goed functioneren in de samenleving
,Gezondheid volgends WHO = een toestand van volledig lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden
Gezondheid (volgends Huber) = het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren in het
licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Concept: Positieve gezondheid
Niet de aandoening, maar de mens staat centraal.
Zelfmanagement het (goed) omgaan met een ziekte / aandoening
Ziekte kan op drie dimensies onderscheiden worden lichamelijk, psychisch en sociaal
Disease = aantoonbare medisch-biologische afwijking
Illness = ziekte-ervaring
Sickness = sociaal component, men gedraagt zich als patiënt (erkenning)
1 = onopgemerkt maar medisch-biologisch wel
aanwezige ziekte
2 = ervaring van klachten maar geen ziektegedrag
3 = gedrag van een zieke, maar geen klachten / afwijking
4 = gedrag + ervaring patiënt bezoekt arts, ervaart
klachten maar kan geen diagnose worden vastgesteld
5 = heeft een ziekte, gedraagt zich hiernaar maar ervaart
geen klachten
6 = heeft een ziekte, gedraagt zich hier niet naar (blijft te
lang ermee lopen)
7 = ervaart klachten, gedraagt zich hiernaar en heeft een
medische diagnose = ‘’modelpatiënt’’
Modelpatiënt verandert in de loop der jaren
Vroeger overlijden door infectieziekten
Nu overlijden hartvaatziekte of kanker
Verschillende geneeswijzen:
,Reguliere geneeswijzen = geneeswijzen waarvoor zoveel mogelijk wetenschappelijk bewijs geleverd
is en richt zich op concrete zichtbare ziekteverschijnselen (objectieve meetprocedures)
Complementaire geneeswijzen = geneeswijzen aanvullend op de reguliere geneeskunde maar die niet
onderwezen worden aan de Nederlandse universiteiten en (erkende) hogescholen.
Alternatieve geneeswijzen = geneeswijzen die volgens het eigen oordeel en handelen geacht worden
vervangend te kunnen zijn voor de reguliere-westerse geneeskunde
Traditionele geneeswijzen = geneeswijzen die wortelen in een lokale cultuur met een doorgaans
sterke spirituele component
1.2 Gezondheid en ziekte in Nederland
Demografische gegevens:
Alle zaken die te maken hebben met de opbouw en samenstelling van de bevolking.
Voorbeeld: leeftijd, sekse, leefvorm, kinderen, woonomgeving, sociaaleconomische status,……
Levensverwachting 1900 gemiddeld 52 jaar
Levensverwachting 1950 gemiddeld 70 jaar
Levensverwachting 2000 79,9 jaar (mannen) 83,1 jaar (vrouwen)
De levensverwachting zonder chronische ziekten is veel lager dan die voor als goed ervaren
gezondheid.
Vanaf circa 70-jarige leeftijd gemiddeld ontstaan lichamelijke beperkingen vergrijzing zorgt voor
grote zorgvraag
Levensverwachting en gezondheidsverschillen
-mannen sterven jonger
-vrouwen leven een groter deel van hun leven met een minder goede gezondheid
-allochtonen hebben over het algemeen een minder goede gezondheid (dan autochtone)
-hoogopgeleiden mensen leven 6 tot 7 jaar langer
-naarmate het inkomen hoger is, is ook de (gezonde) levensverwachting hoger
Ervaren gezondheid als kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven:
- Lichamelijke dimensie
- Psychische dimensie
- Sociale dimensie
Ervaren gezondheid is algemene maat voor kwaliteit van leven (via vragenlijst)
Chronische ziekte
Mensen met een chronische ziekte grootgebruikers binnen de Nederlandse gezondheidszorg
Chronisch ziek:
-langdurig of periodiek terugkerende gezondheidsklachten
-meestal onomkeerbaar zonder uitzicht op volledig herstel
-aantal stijgt, door vergrijzing
diabetes, migraine, osteoporosis en COPD
De scheidingslijn tussen chronisch zieken en gehandicapten is moeilijk vast te stellen.
Veel chronisch zieken zullen tevens gehandicapt zijn, maar niet elke gehandicapte kan beschouwd
worden als een chronisch zieke.
H2 Beroepen in de gezondheidszorg
, 2.1 Professies en beroepsorganisaties
Ziekte is het terrein van geneeskundigen, maar ook vele andere beroepsoefenaren zetten zich in voor
herstel van gezondheid.
Op de eerste plaats (artikel 3)
- Tandartsen
- Apothekers
- Verloskundigen
Op de tweede plaats (artikel 34) zijn dat beroepsoefenaren die ‘’naast’’ de medicus handelen =
paramedici
- Fysiotherapie
- Logopedie
- Huidtherapie
Artikel 3 beroepen beroepen die in het BIG-register staan wettelijk beschermende beroepstitel
tuchtrecht
Artikel 34 beroepen beroepen staan niet in het BIG-register wettelijk beschermende
opleidingstitel wel een kwaliteitsregister paramedici (KP)
Beroepen in de gezondheidszorg = professies
Beroepsbeoefenaar = professional
Een professie mag zelf haar diensten en dienstverlening bepalen (wat is goed en wat is fout)
Bejegening = de manier waarop een zorgverlener en cliënt met elkaar omgaan
Beroepsorganisatie zorgt voor omschreven behandelwijzen, duidelijke opleidingseisen en regeling
voor bij- en nascholing zorgt voor beroepsregister
2.4 Paramedische beroepen
- Fysiotherapeuten menselijk bewegen
- Oefentherapeuten houding- en bewegingsgewoonten
- Podotherapeuten voetklachten
- Ergotherapeuten oplossen van problemen betreft het uitvoeren van dagelijkse handelingen
- Logopedisten spraak- en taalontwikkeling
- Diëtisten voeding en diëten
- Huidtherapeuten behandeling zieke / beschadigde huid
- Mondhygiënisten het voorkomen van cariës en tandvleesaandoeningen
- Orthoptisten oogheelkunde (recht kijken)
- Optometristen oogonderzoek / brillen meten
- Radiodiagnostisch / radiotherapeutisch laboranten röntgenfoto’s, MRI, radiotherapie
Ruim 40.000 paramedici werkzaam in Nederland
H3 Indeling en ordening van zorgvoorzieningen
Organisatie van de gezondheidszorg
H1 Ziekte en gezondheid
Gezondheidszorg ziekte bestrijden / gezondheid herstellen
1.1 Definities, benaderingen en modellen
Ziekte = medisch biologische afwijking (ontsteking, virus of handicap)
Onderscheid met gezondheid medisch / objectief vast te stellen
Geestelijke gezondheid geen objectieve maatstaf geen ziekte-indeling
Psychische stoornissen worden ingedeeld aan de hand van een groep symptomen Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders (DSM)
patiënten met vergelijkbare symptomen krijgen dezelfde diagnose.
Biologische psychiatrie = oorzaak van psychiatrische ziektes in de hersenen
Geestesziekten manifesteert zich in ander gedrag
Aan de hand van psychiatrische diagnoses kunnen gedragingen van een medisch etiket worden
voorzien = medicalisering
Gezondheid en ziekte: Biologische basis
Gezondheid en ziekte: Sociale en fysieke omgeving determinantenmodel
Determinantenmodel
Definieert alle factoren die van invloed zijn
op de gezondheid.
Het is een preventief ziektemodel
aangrijpingspunten om ziekte in de
bevolking te voorkomen overheidsbeleid
betreft omgeving en leefstijl / risicogedrag =
gezondheidsbeleid
Zorgbeleid = beleid van de overheid voor de
gezondheidszorg (kwantiteit, kwaliteit,
betaalbaarheid, beschikbaarheid en
toegankelijkheid)
Gezondheid kan op drie dimensies onderscheiden worden lichamelijk, psychisch en sociaal
Lichamelijk gezondheid = het ontbreken van lichaamsstoornissen en lichaamsbeperkingen
Psychische gezondheid = oriëntatie vermogen naar tijd, plaats en persoon, de aanwezigheid korte- en
langetermijngeheugen, afwezigheid van angst en stress
Sociale gezondheid = participatie en goed functioneren in de samenleving
,Gezondheid volgends WHO = een toestand van volledig lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden
Gezondheid (volgends Huber) = het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren in het
licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Concept: Positieve gezondheid
Niet de aandoening, maar de mens staat centraal.
Zelfmanagement het (goed) omgaan met een ziekte / aandoening
Ziekte kan op drie dimensies onderscheiden worden lichamelijk, psychisch en sociaal
Disease = aantoonbare medisch-biologische afwijking
Illness = ziekte-ervaring
Sickness = sociaal component, men gedraagt zich als patiënt (erkenning)
1 = onopgemerkt maar medisch-biologisch wel
aanwezige ziekte
2 = ervaring van klachten maar geen ziektegedrag
3 = gedrag van een zieke, maar geen klachten / afwijking
4 = gedrag + ervaring patiënt bezoekt arts, ervaart
klachten maar kan geen diagnose worden vastgesteld
5 = heeft een ziekte, gedraagt zich hiernaar maar ervaart
geen klachten
6 = heeft een ziekte, gedraagt zich hier niet naar (blijft te
lang ermee lopen)
7 = ervaart klachten, gedraagt zich hiernaar en heeft een
medische diagnose = ‘’modelpatiënt’’
Modelpatiënt verandert in de loop der jaren
Vroeger overlijden door infectieziekten
Nu overlijden hartvaatziekte of kanker
Verschillende geneeswijzen:
,Reguliere geneeswijzen = geneeswijzen waarvoor zoveel mogelijk wetenschappelijk bewijs geleverd
is en richt zich op concrete zichtbare ziekteverschijnselen (objectieve meetprocedures)
Complementaire geneeswijzen = geneeswijzen aanvullend op de reguliere geneeskunde maar die niet
onderwezen worden aan de Nederlandse universiteiten en (erkende) hogescholen.
Alternatieve geneeswijzen = geneeswijzen die volgens het eigen oordeel en handelen geacht worden
vervangend te kunnen zijn voor de reguliere-westerse geneeskunde
Traditionele geneeswijzen = geneeswijzen die wortelen in een lokale cultuur met een doorgaans
sterke spirituele component
1.2 Gezondheid en ziekte in Nederland
Demografische gegevens:
Alle zaken die te maken hebben met de opbouw en samenstelling van de bevolking.
Voorbeeld: leeftijd, sekse, leefvorm, kinderen, woonomgeving, sociaaleconomische status,……
Levensverwachting 1900 gemiddeld 52 jaar
Levensverwachting 1950 gemiddeld 70 jaar
Levensverwachting 2000 79,9 jaar (mannen) 83,1 jaar (vrouwen)
De levensverwachting zonder chronische ziekten is veel lager dan die voor als goed ervaren
gezondheid.
Vanaf circa 70-jarige leeftijd gemiddeld ontstaan lichamelijke beperkingen vergrijzing zorgt voor
grote zorgvraag
Levensverwachting en gezondheidsverschillen
-mannen sterven jonger
-vrouwen leven een groter deel van hun leven met een minder goede gezondheid
-allochtonen hebben over het algemeen een minder goede gezondheid (dan autochtone)
-hoogopgeleiden mensen leven 6 tot 7 jaar langer
-naarmate het inkomen hoger is, is ook de (gezonde) levensverwachting hoger
Ervaren gezondheid als kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven:
- Lichamelijke dimensie
- Psychische dimensie
- Sociale dimensie
Ervaren gezondheid is algemene maat voor kwaliteit van leven (via vragenlijst)
Chronische ziekte
Mensen met een chronische ziekte grootgebruikers binnen de Nederlandse gezondheidszorg
Chronisch ziek:
-langdurig of periodiek terugkerende gezondheidsklachten
-meestal onomkeerbaar zonder uitzicht op volledig herstel
-aantal stijgt, door vergrijzing
diabetes, migraine, osteoporosis en COPD
De scheidingslijn tussen chronisch zieken en gehandicapten is moeilijk vast te stellen.
Veel chronisch zieken zullen tevens gehandicapt zijn, maar niet elke gehandicapte kan beschouwd
worden als een chronisch zieke.
H2 Beroepen in de gezondheidszorg
, 2.1 Professies en beroepsorganisaties
Ziekte is het terrein van geneeskundigen, maar ook vele andere beroepsoefenaren zetten zich in voor
herstel van gezondheid.
Op de eerste plaats (artikel 3)
- Tandartsen
- Apothekers
- Verloskundigen
Op de tweede plaats (artikel 34) zijn dat beroepsoefenaren die ‘’naast’’ de medicus handelen =
paramedici
- Fysiotherapie
- Logopedie
- Huidtherapie
Artikel 3 beroepen beroepen die in het BIG-register staan wettelijk beschermende beroepstitel
tuchtrecht
Artikel 34 beroepen beroepen staan niet in het BIG-register wettelijk beschermende
opleidingstitel wel een kwaliteitsregister paramedici (KP)
Beroepen in de gezondheidszorg = professies
Beroepsbeoefenaar = professional
Een professie mag zelf haar diensten en dienstverlening bepalen (wat is goed en wat is fout)
Bejegening = de manier waarop een zorgverlener en cliënt met elkaar omgaan
Beroepsorganisatie zorgt voor omschreven behandelwijzen, duidelijke opleidingseisen en regeling
voor bij- en nascholing zorgt voor beroepsregister
2.4 Paramedische beroepen
- Fysiotherapeuten menselijk bewegen
- Oefentherapeuten houding- en bewegingsgewoonten
- Podotherapeuten voetklachten
- Ergotherapeuten oplossen van problemen betreft het uitvoeren van dagelijkse handelingen
- Logopedisten spraak- en taalontwikkeling
- Diëtisten voeding en diëten
- Huidtherapeuten behandeling zieke / beschadigde huid
- Mondhygiënisten het voorkomen van cariës en tandvleesaandoeningen
- Orthoptisten oogheelkunde (recht kijken)
- Optometristen oogonderzoek / brillen meten
- Radiodiagnostisch / radiotherapeutisch laboranten röntgenfoto’s, MRI, radiotherapie
Ruim 40.000 paramedici werkzaam in Nederland
H3 Indeling en ordening van zorgvoorzieningen
