oudheid
Pr. Peter Paul Erdkamp & Pr. Alexander
Meert
Semester 1, 2024
1
,Inhoud
HOOFDSTUK 1: Het vroege Griekenland.................................................................7
1. Egeïsche cultuur.............................................................................................. 8
1.1. Minoïsche beschaving?.............................................................................. 8
1.2. Myceense beschaving?............................................................................. 8
2. ‘Late Bronze age collaps’................................................................................ 8
VB: de zeeslag om de Nijldelta in 1175 v.Chr. in Egypte.....................................8
3. De Griekse ‘donkere’ eeuwen (1200 v.Chr-800 v.Chr).....................................8
3.1. Homerus.................................................................................................... 9
3.2. Heinrich Schliemann............................................................................... 10
3.3. De eigenlijke verwoesting van Troje in 1200 v.Chr..................................10
4. Uitdrukking Homerische tijd, wat nu onder verstaan?...................................10
4.1. Stamstaat?.............................................................................................. 11
4.2. Stadsstaat............................................................................................... 11
5. Ontwikkelingen in Archaïsche periode...........................................................12
5.1. Olympische spelen.................................................................................. 12
5.2. Polis (zie ook deel 1a, 4.2.).....................................................................12
5.3. Kolonisatie............................................................................................... 12
5.4. Ontstaan van filosofie............................................................................. 13
5.5. Ontstaan Griekse literatuur.....................................................................13
5.6. Toename handel...................................................................................... 13
5.7. Sociale veranderingen............................................................................. 13
5.8. Veranderingen oorlogsvoering................................................................14
6. Sparta............................................................................................................ 14
6.1. Politieke veranderingen...........................................................................14
6.2. Politieke organisatie................................................................................ 14
7. Athene in de Archaïsche periode...................................................................14
7.1. Deel 1...................................................................................................... 14
7.2. Deel 2...................................................................................................... 15
8. Het fenomeen Tirannie.................................................................................. 15
8.1. Solon....................................................................................................... 16
8.2. Na Solon.................................................................................................. 16
8.3. Cleisthenes.............................................................................................. 17
9. Antieke bronnen Archaïsche tijd....................................................................17
2
,HOOFDSTUK 2: Het klassieke Griekenland...........................................................19
1. Bestuurlijke hervormingen............................................................................ 19
1.1. Fylen + boulé.......................................................................................... 19
2. Bestuurlijke instellingen................................................................................ 19
2.1. Volksvergadering of ekklesia...................................................................19
2.2. Strategen................................................................................................ 19
2.3. Ostracisme.............................................................................................. 20
3. Atheense leiders in de 5e eeuw.....................................................................20
4. Delisch-Attische Zeebond.............................................................................. 20
4.1. Voordelen voor burgers en niet-burgers..................................................21
5. Oorlogen Sparta-Athene................................................................................ 21
5.1. 461-446 v.Chr.......................................................................................... 21
5.2. De Peloponnesische oorlogen 431-404 v.Chr. (in het kort)......................22
6. Macedonië..................................................................................................... 22
6.1. Philips II (359-336 v.Chr.)........................................................................22
6.2. Demosthenes tegen Meidias...................................................................23
7. Atheense rechtbanken................................................................................... 23
7.1. Juryleden................................................................................................. 23
8. Atheense samenleving.................................................................................. 23
8.1. Slaven en horigen................................................................................... 24
8.2. Vrouwen in Athene.................................................................................. 24
9. Redevoering/rechtzaak van Lysias (over seksueel moraal)...........................25
HOOFDSTUK 3: Perzische oorlogen + Alexander de Grote...................................26
1. Eerste Perzische oorlog................................................................................. 26
1.1. Aanloop naar Marathon...........................................................................26
1.2. Veldslag bij Marathon.............................................................................. 26
2. Tweede Perzische oorlog............................................................................... 26
2.1. Themistocles en Salamis.........................................................................26
2.2. Veldslag Thermopylae............................................................................. 27
2.3. Veldslag Salamis..................................................................................... 27
2.4. Veldslag bij Plataeae (479 v.Chr.)............................................................27
2.5. Gevolgen................................................................................................. 27
3. Herodotus (ca. 484-424 v.Chr.)......................................................................28
4. Uitkomst Perzische oorlogen.........................................................................28
5. Alexander de Grote (356-323 v.Chr.).............................................................28
5.1. Persoonlijkheid........................................................................................ 29
6. Oorlog tegen het Perzische rijk......................................................................29
3
, 6.1. Veldslag bij Granicus............................................................................... 30
6.2. Veldslag bij Issus..................................................................................... 30
6.3. Slag bij Gaugamela................................................................................. 31
6.4. Alexander de Grote als oosterse vorst....................................................31
6.5. Militaire expedities naar de Indus (327-325 v.Chr.).................................32
7. Wat met het Rijk na de dood van Alexander.................................................32
7.1. Diadochenoorlogen (322-275 v.Chr.).......................................................33
7.2. Het rijk wordt verdeeld onder de generaals: de diadochen (opvolgers). .33
7.3. Statenbonden in Griekenland na dood Alexander...................................34
7.4. Athene onder Macedonisch gezag...........................................................34
8. Hellenistisch koningschap............................................................................. 34
8.1. Nieuwe steden........................................................................................ 35
8.2. Hellenistische steden hanteren het klassieke polis-modem....................35
8.3. Hellenistische bouwkunst........................................................................36
9. Jodendom in de Hellenistische periode..........................................................36
10. Meer algemene maatschappelijke gevolgen van het hellenisme................37
10.1. Griekse filosofie..................................................................................... 38
11. Een nieuwe mogendheid treedt naar voren in de Laat-Hellenistische periode
.......................................................................................................................... 38
HOOFDSTUK 4: Romeinse republiek.....................................................................40
1. Oorlog: motor in ontwikkeling staat..............................................................40
1.1. Oorzaken van die oorlogen?....................................................................41
2. Punische oorlogen......................................................................................... 41
2.1. Eerste Punische oorlog (264-241 v.Chr.).................................................41
2.2. Tweede Punische oorlog (218-201 v.Chr.)................................................41
3. Romeinse provincies...................................................................................... 42
4. Conclusies..................................................................................................... 42
5. De Grachhen................................................................................................. 43
5.1. Tiberius Grachhus................................................................................... 43
5.2. Gaius Gracchus....................................................................................... 43
5.3. Politieke crises (130-30 v.Chr.)................................................................44
6. Marius en de legerhervorming.......................................................................44
6.1. Eerste Bondgenotenoorlog (91-89 v.Chr.)...............................................45
6.2. Marius vs. Sulla eerste Burgeroorlog......................................................45
7. Pompeius – Crassus – Caesar........................................................................45
7.1. Pompeius................................................................................................. 46
7.2. Crassus................................................................................................... 46
4