Embryologie
1. Ontwikkeling geslachtscellen
Spermatogenese
Spermatogonia zijn de ongedifferentieerde mannelijke geslachtscellen waar spermacellen uit ontstaan.
Deze cellen ondergaan mitose, één dochtercel blijft een spermatogonium en de andere wordt een
primaire spermatocyt (beide 46 chr.)
De primaire spermatocyten (46 chr.) ondergaan meiose-I. Hierdoor ontstaan secundaire
spermatocyten met 23 chromosomen.
Secundaire spermatocyten ondergaan meiose-II waardoor spermatiden ontstaan (ook 23
chromosomen)
De spermatiden differentieren zich verder tot spermatocyten (spermacellen) en worden uitgescheiden
in het lumen van de tubuli seminiferi (zaadbuisjes)
Dus:
1 spermatogonia → (1 dochtercel +) 1 primaire spermatocyt → 2 secundaire spermatocyten
→ 4 spermatiden => veranderen in spermacellen.
De kop van de zaadcel bevat het DNA.
In het acrosoom zitten speciale enzymen die interacteren met de Zona Pellucida van de eicel.
De staart of flagel zorgt voor een stuwende werking in de vagina richting de eicel.
,Oögenese
Rond de achtste week delen bij
een vrouwelijk embryo de
kiemcellen mitotisch, hierdoor
ontstaan een paar miljoen
oögenia.
Anders dan bij de man begint de
meiose-I al voor de geboorte.
Hierdoor zijn er vanaf de
geboorte geen oögenia meer die
mitotisch kunnen delen, waardoor
de voorraand aan primaire
oöcyten eindig is.
De primaire oöcyten blijven in de
profase-I tot aan de puberteit.
Als gevolg van degeneratie zijn er
dan nog slechts 400.000 oöcyten
over.
Tijdens iedere menstruatiecyclus
nemen 5-12 follikels sterk in
volume toe en hervatten de
meiose.
Slechts één follikel zal zich volledig ontwikkelen, de rest sterft af.
De meiotische deling verloopt onregelmatig. Eén cel houdt al het grondplasma, de ander vorm het
poollichaampje dat afsterft.
Meiose-II wordt pas helemaal voltooid als de eicel bevrucht wordt.
2. Bevruchting
Eicel-zaadcel interactie:
- De zona pellucida bestaat uit 4 eiwitten: ZP1 – ZP4
- De follikelcellen (Corona radiata) zorgen voor een voorraad aan de eicel.
- Het puntje van de kop van de zaadcel is de acrosoom.
(Baarmoederslijmvlies heeft mechanismes die voor hyperactiviteit zorgen van de zaadcel)
Zodra de zaadcel in contact komt met het slijm van de vagina, zorgt het proces van capacitatie voor
hyperactiviteit van de staart.
Op de kop van de zaadcel zit een receptor ZP-3. Door de binding vindt de acrosoomreactie plaats.
Acrosoom gaat open, enzymen komen vrij en breken de eiwitten van de zona pellucida af. Er ontstaat
lokaal een gat in de zona pellucida waar de zaadcel doorheen kan gaan. De zaadcelkop fuseert met de
membraan van de eicel.
De corticale reactie vindt plaats. De corticale granulas enzymen vrijlaten die de eiwitten ZP-3
vervormen op de zona pellucida. Hierdoor wordt polyspermie voorkomen.
Bevruchting: meestal vindt deze plaats in één van de eileiders (tuba uterina)
1. Spermacel komt aan: binding zona pellucida (ZP3 bindt aan eiwitten acrosoom)
2. Acrosoom reactie: loskomen enzymen uit acrosoom
3. Zona reactie: modificatie ZP3 waardoor binding van andere spermacellen niet meer mogelijk
is.
4. Capacitatie: destabilisatie kop van spermatozoa, hyperactiviteit flagella.
5. Corticale reactie: efflux van intercellulaire granules
,Zona reactie: Modificatie ZP-3 waardoor binding niet meer mogelijk is.
De zona reactie voorkomt polyspermie. De eicel is na bevruchting ondoordringbaar voor andere
zaadcellen omdat de ZP3-eiwit van de eicel van vorm verandert door een reactie met vrijgelaten
calciumionen uit de zaadcelkop.
Hierdoor past het ZP-3 eiwit niet meer op de ZP3 receptoren van de andere zaadcellen.
3. De 1e week na de bevruchting
Het resultaat van de bevruchting: (vorming zygote)
- De meiose-II wordt afgemaakt van de oöcyt.
- 2n wordt hersteld (23papa + 23mama)
- Bepaling van het geslacht vindt plaats
- Metabole activatie van de eicel
- Initiatie van de ontwikkeling start op dag 1 van de bevruchting
De zygote is eencellig. Tijdens zijn reis naar de baarmoeder ondergaat de zygote klievingsdelingen (=
speciale mitotische delingen; meer cellen terwijl totaal volume van het cytoplasma gelijk blijft).
, Morula (=moerbei) indien na ongeveer 3 dagen 12 – 16 cellen zijn gevormd.
De cellen gaan hierna differentiëren.
Wanneer zich een holte gevormd heeft in het embryo spreken we van een blastocyte (of blastula). Er
vormt zich een klompje cellen wat de ‘inner cell mass’ wordt genoemd.
Hieruit ontstaat het eingenlijke embryo.
Blastocyste
1: embryoblast: ontwikkeling embryo en verschillende holtes
2: zona pellucida: zorgt ervoor dat de vrucht niet in de eileider innestelt.
3: trofoblast: zorgt voor innesteling in het endometrium en vormt later groot deel van de placenta
4: blastulaholte → dooierzek
Zona pelucida functies:
1. Voorkomen van nidatie in eileider
2. Initieert acrosoomreactie
3. Zorgt ervoor dat blastomeren bij elkaar blijven
4. Heeft een filterfunctie voor het embryo
5. Voorkomt polyspermie
6. Stimuleert differentiatie van de trofoblastcellen.
Hatching/nidatie is als het embryo zich losmaakt van zijn omhulsel (: de zona pellucida) rond dag 6.
De synciotrofoblast groeit verder uit tot het in contact komt met maternale bloedvaten.
Lytische enzymen breken deze capillairen af waardoor een tijdelijke toe- en afvoer van
voedingsstoffen en afvalstoffen ontstaat.
Wanneer het embryo helemaal omsloten is door het endometrium is de nidatie voltooid.
4. Tweelagige kiemschijf
De embryoblast differentieert zich tot de epiblast en hypoblast (zie plaatje hierboven). Week 2
1. Ontwikkeling geslachtscellen
Spermatogenese
Spermatogonia zijn de ongedifferentieerde mannelijke geslachtscellen waar spermacellen uit ontstaan.
Deze cellen ondergaan mitose, één dochtercel blijft een spermatogonium en de andere wordt een
primaire spermatocyt (beide 46 chr.)
De primaire spermatocyten (46 chr.) ondergaan meiose-I. Hierdoor ontstaan secundaire
spermatocyten met 23 chromosomen.
Secundaire spermatocyten ondergaan meiose-II waardoor spermatiden ontstaan (ook 23
chromosomen)
De spermatiden differentieren zich verder tot spermatocyten (spermacellen) en worden uitgescheiden
in het lumen van de tubuli seminiferi (zaadbuisjes)
Dus:
1 spermatogonia → (1 dochtercel +) 1 primaire spermatocyt → 2 secundaire spermatocyten
→ 4 spermatiden => veranderen in spermacellen.
De kop van de zaadcel bevat het DNA.
In het acrosoom zitten speciale enzymen die interacteren met de Zona Pellucida van de eicel.
De staart of flagel zorgt voor een stuwende werking in de vagina richting de eicel.
,Oögenese
Rond de achtste week delen bij
een vrouwelijk embryo de
kiemcellen mitotisch, hierdoor
ontstaan een paar miljoen
oögenia.
Anders dan bij de man begint de
meiose-I al voor de geboorte.
Hierdoor zijn er vanaf de
geboorte geen oögenia meer die
mitotisch kunnen delen, waardoor
de voorraand aan primaire
oöcyten eindig is.
De primaire oöcyten blijven in de
profase-I tot aan de puberteit.
Als gevolg van degeneratie zijn er
dan nog slechts 400.000 oöcyten
over.
Tijdens iedere menstruatiecyclus
nemen 5-12 follikels sterk in
volume toe en hervatten de
meiose.
Slechts één follikel zal zich volledig ontwikkelen, de rest sterft af.
De meiotische deling verloopt onregelmatig. Eén cel houdt al het grondplasma, de ander vorm het
poollichaampje dat afsterft.
Meiose-II wordt pas helemaal voltooid als de eicel bevrucht wordt.
2. Bevruchting
Eicel-zaadcel interactie:
- De zona pellucida bestaat uit 4 eiwitten: ZP1 – ZP4
- De follikelcellen (Corona radiata) zorgen voor een voorraad aan de eicel.
- Het puntje van de kop van de zaadcel is de acrosoom.
(Baarmoederslijmvlies heeft mechanismes die voor hyperactiviteit zorgen van de zaadcel)
Zodra de zaadcel in contact komt met het slijm van de vagina, zorgt het proces van capacitatie voor
hyperactiviteit van de staart.
Op de kop van de zaadcel zit een receptor ZP-3. Door de binding vindt de acrosoomreactie plaats.
Acrosoom gaat open, enzymen komen vrij en breken de eiwitten van de zona pellucida af. Er ontstaat
lokaal een gat in de zona pellucida waar de zaadcel doorheen kan gaan. De zaadcelkop fuseert met de
membraan van de eicel.
De corticale reactie vindt plaats. De corticale granulas enzymen vrijlaten die de eiwitten ZP-3
vervormen op de zona pellucida. Hierdoor wordt polyspermie voorkomen.
Bevruchting: meestal vindt deze plaats in één van de eileiders (tuba uterina)
1. Spermacel komt aan: binding zona pellucida (ZP3 bindt aan eiwitten acrosoom)
2. Acrosoom reactie: loskomen enzymen uit acrosoom
3. Zona reactie: modificatie ZP3 waardoor binding van andere spermacellen niet meer mogelijk
is.
4. Capacitatie: destabilisatie kop van spermatozoa, hyperactiviteit flagella.
5. Corticale reactie: efflux van intercellulaire granules
,Zona reactie: Modificatie ZP-3 waardoor binding niet meer mogelijk is.
De zona reactie voorkomt polyspermie. De eicel is na bevruchting ondoordringbaar voor andere
zaadcellen omdat de ZP3-eiwit van de eicel van vorm verandert door een reactie met vrijgelaten
calciumionen uit de zaadcelkop.
Hierdoor past het ZP-3 eiwit niet meer op de ZP3 receptoren van de andere zaadcellen.
3. De 1e week na de bevruchting
Het resultaat van de bevruchting: (vorming zygote)
- De meiose-II wordt afgemaakt van de oöcyt.
- 2n wordt hersteld (23papa + 23mama)
- Bepaling van het geslacht vindt plaats
- Metabole activatie van de eicel
- Initiatie van de ontwikkeling start op dag 1 van de bevruchting
De zygote is eencellig. Tijdens zijn reis naar de baarmoeder ondergaat de zygote klievingsdelingen (=
speciale mitotische delingen; meer cellen terwijl totaal volume van het cytoplasma gelijk blijft).
, Morula (=moerbei) indien na ongeveer 3 dagen 12 – 16 cellen zijn gevormd.
De cellen gaan hierna differentiëren.
Wanneer zich een holte gevormd heeft in het embryo spreken we van een blastocyte (of blastula). Er
vormt zich een klompje cellen wat de ‘inner cell mass’ wordt genoemd.
Hieruit ontstaat het eingenlijke embryo.
Blastocyste
1: embryoblast: ontwikkeling embryo en verschillende holtes
2: zona pellucida: zorgt ervoor dat de vrucht niet in de eileider innestelt.
3: trofoblast: zorgt voor innesteling in het endometrium en vormt later groot deel van de placenta
4: blastulaholte → dooierzek
Zona pelucida functies:
1. Voorkomen van nidatie in eileider
2. Initieert acrosoomreactie
3. Zorgt ervoor dat blastomeren bij elkaar blijven
4. Heeft een filterfunctie voor het embryo
5. Voorkomt polyspermie
6. Stimuleert differentiatie van de trofoblastcellen.
Hatching/nidatie is als het embryo zich losmaakt van zijn omhulsel (: de zona pellucida) rond dag 6.
De synciotrofoblast groeit verder uit tot het in contact komt met maternale bloedvaten.
Lytische enzymen breken deze capillairen af waardoor een tijdelijke toe- en afvoer van
voedingsstoffen en afvalstoffen ontstaat.
Wanneer het embryo helemaal omsloten is door het endometrium is de nidatie voltooid.
4. Tweelagige kiemschijf
De embryoblast differentieert zich tot de epiblast en hypoblast (zie plaatje hierboven). Week 2
