Mens & samenleving
Cultuur
>Samenhangend geheel van voorstellingen, opvattingen, waarden en normen die mensen
zich as lid van hun maatschappij door middel van leerprocessen hebben verworven, dat in
hoge mate hun gedrag beïnvloedt, waaronder zij zich onderscheiden van de leden van
andere maatschappijen.
Mentale programmering: 3 niveaus
1. Universeel
Menselijk natuur > aangeboren
Biologie en medische wetenschap
2. Specifiek voor groep of categorie
Cultuur > Aangeleerd
Sociologie en culturele antropologie
3. Specifiek voor individu
Persoonlijkheid
>Aangeboren en aangeleerd
Psychologie
Cultuur via > collectieve programmering
- Opvoeding
- Socialisatie
- Normen en waarden
- Waarneming
Zes algemene kenmerken
1. Omgeving
2. Groep
3. Gedrag
4. Denken en voelen
5. Waarden en overtuigingen
6. Tijd
1. Manier van denken en voelen
2. Gebaseerd op waarden en overtuigingen
3. Die leidt tot bepaald gedrag in een groep mensen op een bepaalde tijd en plaats
Normen zijn algemener en hebben met gedrag te maken > vertalen van die idealen in regels
voor de samenleving
Waarden zijn persoonlijker en waar je waarde aan hecht > sociale idealen en motieven in
samenleving > vrijheid
1
,Socialisatie
>Het totale leerproces waarin een mensenkind zich ontwikkelt tot een bekwaam lid van de
samenleving.
Door het overdragen van cultuur aan personen worden zij als het ware tot volwaardige
leden van de samenleving gevormd, gesocialiseerd.
‘Socialisation is about how we learn about our culture’
- Bieden van bescherming
- Overdragen van kennis (formeel en informeel)
- Geven van affectie (aandacht, koestering)
- Bijbrengen van sturing (bijv. zindelijkheid, tafelmanieren)
Sociale dwang, zelfdwang
- Aanleren van kennis, vaardigheden, opvattingen, houdingen en taal
Ieder mens heeft zijn eigen referentiekader, door het socialisatieproces leer je gaandeweg
hoe je je in verschillende situaties dient te gedragen.
Alles wat je geleerd hebt (via de 3 lagen van programmering; menselijk natuur, cultuur en
persoonlijkheid), vormt in je hoofd een enorme verzameling van informatie over wat dingen
in de wereld om je heen betekenen(referentiekader).
Sociale posities en rollen
De manier waarop we met elkaar omgaan, wordt mede bepaald door de sociale posities en
rollen die je in verschillende situaties inneemt.
Sociale posities is de plaats die een persoon/groep inneemt in sociale interactie.
Ascribed (toegewezen, sekse/leeftijd/afstamming…)
Van adel-man-Nederlander
Achieved (behaald, eigen inspanningen en activiteiten)
Student-werknemer-gepensioneerde
Sociale posities leiden tot verwachtingen
Deze samen leiden tot een sociale rol
Verwachtingen en normen zijn
>Afhankelijk van de situatie en sociale positie van een persoon
Rol
>Geheel van gedragskenmerken dat door een bepaalde groep aan een bepaalde plaats in de
samenleving wordt gekoppeld
2
, Rolgedrag
>Mensen nemen bepaalde sociale posities in. Aan deze positie is een bepaald gedrag
gekoppeld, dat we rolgedrag noemen
Instituties
>Vaste gedragspatronen die zijn ontstaan door de invloed van combinaties van belangrijke
regels in onze samenleving. (Bijv. leerplicht. Schoolbezoek is een institutie. Tot je 18e geen
alcohol. Maar ook maatschappelijke organisatievormen zoals vakbonden, kerken en politieke
partijen zijn instituties).
Institutionalisering
>Het ontstaan van min of meer vaste patronen in het gedrag van mensen onder invloed van
de wisselwerking tussen cultuur en dit gedrag.
Cultuur dynamiek
- De cultuur van een samenleving wordt via een levenslang leerproces van de ene op
de andere generatie overgedragen. (Socialisatieproces)
- Cultuur wordt niet alleen door mensen geleerd, maar wordt ook door dezelfde
mensen in onderlinge communicatie gemaakt en gewijzigd.
- Mensen zijn dus niet alleen passieve wezens die handelen o.b.v. hun groepscultuur,
maar zij zijn ook actieve makers daarvan. Cultuur is niet statisch maar dynamisch.
---------------------------------------------
Culture dilemma’s en culturele identiteit
- Universele dilemma’s en basisaannames
- Culturele identiteit
- Subculturen en landenculturen
- Culturele identiteit: ik, wij en jij
- Stereotypering
Waar komt cultuur vandaan?
De oorsprong van culturen ligt in het omgaan met universele dilemma’s
Dit zijn problemen waar elke groep mensen mee geconfronteerd werd en waar een manier
moest worden gevonden om ermee om te gaan
De problemen waren voor alle groepen mensen gelijk, alleen kwamen de mensen tot andere
oplossingen en manieren om ermee om te gaan. Deze problemen worden universele
dilemma’s genoemd
Voorbeelden:
- Hoe ga je om met tijd
- Hoe moet je overleven in de kou of de hitte
- Wie is de leider van de groep en hoe behandel je deze
- Hoe ga je om met de verschillen tussen mannen en vrouwen
- Zijn mensen vooral individuen of vooral leden van een groep
3
Cultuur
>Samenhangend geheel van voorstellingen, opvattingen, waarden en normen die mensen
zich as lid van hun maatschappij door middel van leerprocessen hebben verworven, dat in
hoge mate hun gedrag beïnvloedt, waaronder zij zich onderscheiden van de leden van
andere maatschappijen.
Mentale programmering: 3 niveaus
1. Universeel
Menselijk natuur > aangeboren
Biologie en medische wetenschap
2. Specifiek voor groep of categorie
Cultuur > Aangeleerd
Sociologie en culturele antropologie
3. Specifiek voor individu
Persoonlijkheid
>Aangeboren en aangeleerd
Psychologie
Cultuur via > collectieve programmering
- Opvoeding
- Socialisatie
- Normen en waarden
- Waarneming
Zes algemene kenmerken
1. Omgeving
2. Groep
3. Gedrag
4. Denken en voelen
5. Waarden en overtuigingen
6. Tijd
1. Manier van denken en voelen
2. Gebaseerd op waarden en overtuigingen
3. Die leidt tot bepaald gedrag in een groep mensen op een bepaalde tijd en plaats
Normen zijn algemener en hebben met gedrag te maken > vertalen van die idealen in regels
voor de samenleving
Waarden zijn persoonlijker en waar je waarde aan hecht > sociale idealen en motieven in
samenleving > vrijheid
1
,Socialisatie
>Het totale leerproces waarin een mensenkind zich ontwikkelt tot een bekwaam lid van de
samenleving.
Door het overdragen van cultuur aan personen worden zij als het ware tot volwaardige
leden van de samenleving gevormd, gesocialiseerd.
‘Socialisation is about how we learn about our culture’
- Bieden van bescherming
- Overdragen van kennis (formeel en informeel)
- Geven van affectie (aandacht, koestering)
- Bijbrengen van sturing (bijv. zindelijkheid, tafelmanieren)
Sociale dwang, zelfdwang
- Aanleren van kennis, vaardigheden, opvattingen, houdingen en taal
Ieder mens heeft zijn eigen referentiekader, door het socialisatieproces leer je gaandeweg
hoe je je in verschillende situaties dient te gedragen.
Alles wat je geleerd hebt (via de 3 lagen van programmering; menselijk natuur, cultuur en
persoonlijkheid), vormt in je hoofd een enorme verzameling van informatie over wat dingen
in de wereld om je heen betekenen(referentiekader).
Sociale posities en rollen
De manier waarop we met elkaar omgaan, wordt mede bepaald door de sociale posities en
rollen die je in verschillende situaties inneemt.
Sociale posities is de plaats die een persoon/groep inneemt in sociale interactie.
Ascribed (toegewezen, sekse/leeftijd/afstamming…)
Van adel-man-Nederlander
Achieved (behaald, eigen inspanningen en activiteiten)
Student-werknemer-gepensioneerde
Sociale posities leiden tot verwachtingen
Deze samen leiden tot een sociale rol
Verwachtingen en normen zijn
>Afhankelijk van de situatie en sociale positie van een persoon
Rol
>Geheel van gedragskenmerken dat door een bepaalde groep aan een bepaalde plaats in de
samenleving wordt gekoppeld
2
, Rolgedrag
>Mensen nemen bepaalde sociale posities in. Aan deze positie is een bepaald gedrag
gekoppeld, dat we rolgedrag noemen
Instituties
>Vaste gedragspatronen die zijn ontstaan door de invloed van combinaties van belangrijke
regels in onze samenleving. (Bijv. leerplicht. Schoolbezoek is een institutie. Tot je 18e geen
alcohol. Maar ook maatschappelijke organisatievormen zoals vakbonden, kerken en politieke
partijen zijn instituties).
Institutionalisering
>Het ontstaan van min of meer vaste patronen in het gedrag van mensen onder invloed van
de wisselwerking tussen cultuur en dit gedrag.
Cultuur dynamiek
- De cultuur van een samenleving wordt via een levenslang leerproces van de ene op
de andere generatie overgedragen. (Socialisatieproces)
- Cultuur wordt niet alleen door mensen geleerd, maar wordt ook door dezelfde
mensen in onderlinge communicatie gemaakt en gewijzigd.
- Mensen zijn dus niet alleen passieve wezens die handelen o.b.v. hun groepscultuur,
maar zij zijn ook actieve makers daarvan. Cultuur is niet statisch maar dynamisch.
---------------------------------------------
Culture dilemma’s en culturele identiteit
- Universele dilemma’s en basisaannames
- Culturele identiteit
- Subculturen en landenculturen
- Culturele identiteit: ik, wij en jij
- Stereotypering
Waar komt cultuur vandaan?
De oorsprong van culturen ligt in het omgaan met universele dilemma’s
Dit zijn problemen waar elke groep mensen mee geconfronteerd werd en waar een manier
moest worden gevonden om ermee om te gaan
De problemen waren voor alle groepen mensen gelijk, alleen kwamen de mensen tot andere
oplossingen en manieren om ermee om te gaan. Deze problemen worden universele
dilemma’s genoemd
Voorbeelden:
- Hoe ga je om met tijd
- Hoe moet je overleven in de kou of de hitte
- Wie is de leider van de groep en hoe behandel je deze
- Hoe ga je om met de verschillen tussen mannen en vrouwen
- Zijn mensen vooral individuen of vooral leden van een groep
3
