Week 1
Teksten
Simmel
In "The Metropolis and Mental Life" (1903) onderzoekt Georg Simmel de psychologische
en sociale effecten van het leven in een moderne, stedelijke omgeving. De tekst, een
klassieker binnen de sociologie, richt zich op hoe de overgang van het traditionele
plattelandsleven naar het hectische leven in metropolen de menselijke psyche en
interacties transformeert.
Simmel stelt dat stedelijke omgevingen een intensieve stroom van prikkels bieden,
zoals geluid, beweging en sociale interacties. Dit leidt tot een intellectuele houding, waarbij
stadsbewoners zich rationeler en emotioneler afstandelijker opstellen om zichzelf te
beschermen tegen de constante druk van externe invloeden.
Een centraal concept is het blasé-karakter, een houding van onverschilligheid die
ontstaat doordat mensen in steden gewend raken aan overvloed en variatie. Hierdoor
verliest alles aan waarde en uniekheid, omdat de geest verzadigd raakt van stimulatie.
Simmel benadrukt de rol van geld in de stad, dat zorgt voor abstractie en
standaardisatie. Geldrelaties vervangen persoonlijke relaties, wat leidt tot onpersoonlijkheid
in interacties. Dit is volgens hem een kenmerk van de moderne stedelijke economie.
Hoewel steden vervreemding en oppervlakkige relaties bevorderen, bieden ze ook
meer individuele vrijheid. De anonimiteit en diversiteit van de stad maken het mogelijk voor
individuen om hun eigen identiteit te ontwikkelen, ongehinderd door sociale controle die
kenmerkend is voor kleine gemeenschappen.
Simmel beschrijft de stad als een plek vol tegenstrijdigheden. Aan de ene kant
bevordert de stad creativiteit, innovatie en intellectuele ontwikkeling, maar aan de
andere kant veroorzaakt zij vervreemding, stress en een verlies van
gemeenschapsgevoel.
Simmel plaatst het stedelijke leven binnen de bredere context van de moderniteit,
waar sociale structuren verschuiven van traditionele, hechte gemeenschappen naar losse,
rationele en complexe verbanden. In essentie biedt Simmel een kritisch maar genuanceerd
perspectief op het stedelijke leven en de invloed daarvan op de menselijke geest. Hij
benadrukt dat de stad zowel een bron van bevrijding als mentale belasting is.
Quote Simmel: ‘’De diepste problemen van het moderne leven vloeien voort uit de poging
van het individu om de onafhankelijkheid en individualiteit van zijn bestaan te behouden
tegenover de soevereine machten van de maatschappij, tegenover het gewicht van het
historische erfgoed, van de externe cultuur en van de techniek van het leven.’’
Het individu in de stad probeert zichzelf aan te passen.
De kenmerken van stadsmensen:
-Het unieke kenmerk van de moderne stad is de intensivering van zenuwprikkels waarmee
de stadsbewoner moet omgaan.
,-In de landelijke omgeving,''vloeien het ritme van het leven en de zintuiglijke beelden
langzamer, meer gewoon, gelijkmatiger.''
-Maar de stad bombardeert het individu voortdurend met een enorme caleidoscoop van
beelden, geluiden en geuren.
-Om te voorkomen dat het overweldigd wordt, leert het individu om dergelijke prikkels
zorgvuldig te onderscheiden om af te stemmen op wat belangrijk is en af te stemmen op wat
irrelevant is.
In de loop van de tijd worden mensen verfijnder en intellectueler, rationeler en berekenender
dan hun plattelandsgenoten. Het grootstedelijke type mens ontwikkelt in de loop van de tijd
een orgaan dat hem beschermt tegen de bedreigende stromingen en discrepanties van zijn
externe omgeving. Hij reageert met zijn hoofd in plaats van met zijn hart. Het grootstedelijk
leven: creëert bewustzijn en een overwicht van intelligenties.
De metropool is altijd de zetel van de geldeconomie geweest. Hier domineert geld en wordt
elke relatie gereduceerd tot de vraag: hoeveel?? Stedelijke mensen hebben een nuchtere
houding. En deze nuchtere houding is gekoppeld aan de geldeconomie. In tegenstelling tot
de plattelanders, waar emoties domineren in plaats van geld. De relaties in het
grootstedelijke leven zijn afhankelijk van stiptheid en de hele structuur zal instorten als het
faalt. De Berlijnse klok, Berlijnse klok stopte, CHAOS!
Enkele kenmerken van de metropolitane man:
Stiptheid
Onpersoonlijkheid
Berekenbaarheid
Preciesheid
Subjectiviteit
Blasé attitude.
Blasé attitude is de stedeling die zich aanpast in het stadsleven door het ontwikkelen van
wat blasé attitude wordt genoemd. Het is een soort sociale dienstbaarheid of onthechting.
Deze attitude is het resultaat van snel veranderende en nauw samengeperste
samentrekkende stimulaties van de zenuwen. In steden reageren mannen met hun hoofd
dan met hun hart. Er heerst een nuchtere houding onder de mensen. Mensen bemoeien zich
niet te veel met de zaken van anderen. Mensen lijken koud, onverschillig en harteloos
Wirth
Louis Wirth's artikel "Urbanism as a Way of Life" (1938), gepubliceerd in de American
Journal of Sociology, is een invloedrijke sociologische analyse van de stedelijke
samenleving. Wirth definieert urbanisme als een sociaal patroon dat ontstaat door de
unieke kenmerken van stedelijke gemeenschappen.
Wirth ziet de stad als een relatief grote, dichte en permanente nederzetting met
een sociaal heterogene bevolking. Deze drie kenmerken – grootte, dichtheid en
heterogeniteit – vormen volgens hem de basis van stedelijk leven en beïnvloeden het
gedrag en de sociale organisatie van mensen.
De stedelijke levensstijl, of urbanisme, heeft diepgaande effecten op sociale relaties:
Door de schaal van de stad zijn sociale relaties vaak onpersoonlijk en functioneel, gericht
op specifieke doelen en rollen in plaats van diepgaande banden. In de stad heerst een
,grotere mate van individualisme omdat mensen minder gebonden zijn aan traditionele
sociale structuren en gemeenschappen. Door de diversiteit en heterogeniteit van
stadsbewoners ontstaan gespecialiseerde beroepen, sociale groepen en subculturen.
Wirth benadrukt dat de dichtheid en diversiteit in steden leiden tot spanningen,
competitie en conflicten. Deze factoren dwingen mensen tot nieuwe aanpassingen,
waaronder: Stadsbewoners nemen verschillende sociale rollen aan in verschillende
situaties, wat leidt tot een gefragmenteerde identiteit. Traditionele gemeenschapsbanden
maken plaats voor formele en op regels gebaseerde relaties, wat leidt tot sociale isolatie
en vervreemding.
Hoewel urbanisme sociale problemen kan veroorzaken, bevordert het ook
creativiteit, innovatie en culturele vooruitgang. De diversiteit en de dichtheid van mensen
in steden zorgen voor een milieu waarin ideeën en technologieën sneller circuleren en
evolueren.
Wirth wijst erop dat steden formele vormen van sociale controle nodig hebben, zoals
wetten en instellingen, omdat informele sociale controlemechanismen (zoals familie en
tradities) minder krachtig zijn in de stad.
Urbanisme is volgens Wirth niet alleen een fysiek fenomeen, maar een unieke
manier van leven. Het beïnvloedt hoe mensen denken, handelen en met elkaar omgaan. De
stedelijke levensstijl is het product van zowel de fysieke omgeving als de sociale interacties
die daaruit voortvloeien.
Hij verzekerde dat er een transformatie gaande was in steden. Steeds meer mensen
verhuisden naar steden en de wereld verstedelijkte snel. Wirth betoogde dat urbanisme of
de omstandigheden van het leven in een stad de manier van het moderne leven werd. Wirth
geloofde dat er iets specifieks is aan het leven in een stad dat de manier waarop mensen
zich gedragen en met elkaar omgaan verandert.
Wirth beweert dat de verschuiving in de stedelijke cultuur te wijten is aan de verschuiving
van beroep van landbouw naar industrie. De industriële samenleving had de mensen en hun
mentaliteit veranderd.
Louis Wirth heeft vier kenmerken van het stedelijke systeem van urbanisme
genoemd:
-Heterogeniteit van de bevolking
In steden migreren mensen uit verschillende delen van de dorpen en andere landen. Op
zoek naar betere vooruitzichten, naar betere onderwijsfaciliteiten en ook naar een hogere
levensstandaard. Geen homogeniteit maar heterogeniteit
-Specialisatie van de functie
Sociale controles in de stedelijke samenleving zijn formeler. De verantwoordelijkheid voor
het controleren van gedrag in steden verschuift grotendeels naar de politie. In principe zijn
ze een industriële samenleving, een extern agentschap.
-Anonimiteit en onpersoonlijkheid
De stedelijke samenleving is zeer heterogeen en gespecialiseerd. Het resultaat is dus een
gebrek aan intieme relaties. De stedelijke mensen leven dicht op elkaar, maar zonder
emotionele banden. Stedelijke sociale relaties vinden plaats tussen vreemden.
, -Standaardisatie van gedrag
Stedelijke mensen hechten primair belang aan materiële bezittingen. Ze leven en staan
bekend om hun statussymbolen, banksaldi, salarissen, activa, gebouwen met moderne
meubels etc. Tijd is belangrijk. Van hen wordt verwacht dat ze zich op een vergelijkbare
manier gedragen. Verwachte gedragswijze.
Urbanisme is een manier van leven die gekenmerkt wordt door uitgebreide conflicten tussen
normen en waarden, door snelle maatschappelijke veranderingen, door toegenomen sociale
differentiatie, door grotere sociale mobiliteit, door hogere opleidingsniveaus en inkomens,
door de nadruk op materiële bezittingen en individualisme, door onpersoonlijke relaties,
afname van intieme communicatie en door een toename van informele sociale controle.
Simmel onderzoekt de mentale effecten van stedelijk leven, terwijl Wirth urbanisme
definieert als een bredere sociale levenswijze met specifieke kenmerken.
Lefebvre
Henri Lefebvre's werk "Industrialization and Urbanization" onderzoekt de complexe relatie
tussen industrialisatie en urbanisatie, waarbij hij vooral focust op hoe de overgang naar
een industriële samenleving de stad en stedelijke ruimte fundamenteel transformeert.
Lefebvre's benadering combineert sociologie, filosofie en geografie om de processen achter
deze veranderingen te begrijpen.
Lefebvre stelt dat industrialisatie een cruciale rol speelt in de vorming van moderne
steden. De industriële productie verandert niet alleen de economie, maar ook sociale
structuren, culturele normen en de fysieke ruimte van steden. Steden worden centra van
productie en consumptie, wat leidt tot een concentratie van mensen en middelen.
Lefebvre introduceert het idee dat urbanisatie verder gaat dan de stad als fysieke
plek. Het wordt een maatschappelijk proces dat alle aspecten van het leven beïnvloedt. Hij
spreekt van de urbanisatie van de samenleving, waarbij stedelijke manieren van denken,
handelen en organiseren doordringen in zelfs rurale gebieden
Volgens Lefebvre wordt de stad in een industriële context een product van kapitaal
en economische logica. De stedelijke ruimte wordt gepland en georganiseerd om
economische efficiëntie te maximaliseren, vaak ten koste van sociale en culturele
waarden. Verschillende functies (bijv. wonen, werken, recreatie) worden gescheiden en
toegewezen aan specifieke gebieden. Ruimte wordt een koopwaar, een middel voor winst
in plaats van een gedeelde sociale waarde.
Lefebvre benadrukt dat industrialisatie en urbanisatie ook negatieve sociale effecten
hebben, zoals vervreemding en ongelijkheid. Mensen verliezen vaak de controle over hun
leefomgeving door de dominante invloed van kapitaal en bureaucratische planning.
Een belangrijk kenmerk van Lefebvre's werk is zijn dialectische benadering: hij ziet
urbanisatie niet alleen als een proces van vervreemding, maar ook als een bron van
mogelijkheden voor verzet en verandering. Stedelijke ruimte biedt een podium voor
creativiteit, collectief verzet en alternatieve manieren van samenleven.
Lefebvre pleit voor een recht op de stad, een concept dat staat voor de herovering
van stedelijke ruimte door de bewoners, in plaats van overgave aan de belangen van
kapitaal en bureaucratie. Dit recht omvat de mogelijkheid voor mensen om actief deel te
nemen aan het vormgeven van hun stedelijke omgeving.
Teksten
Simmel
In "The Metropolis and Mental Life" (1903) onderzoekt Georg Simmel de psychologische
en sociale effecten van het leven in een moderne, stedelijke omgeving. De tekst, een
klassieker binnen de sociologie, richt zich op hoe de overgang van het traditionele
plattelandsleven naar het hectische leven in metropolen de menselijke psyche en
interacties transformeert.
Simmel stelt dat stedelijke omgevingen een intensieve stroom van prikkels bieden,
zoals geluid, beweging en sociale interacties. Dit leidt tot een intellectuele houding, waarbij
stadsbewoners zich rationeler en emotioneler afstandelijker opstellen om zichzelf te
beschermen tegen de constante druk van externe invloeden.
Een centraal concept is het blasé-karakter, een houding van onverschilligheid die
ontstaat doordat mensen in steden gewend raken aan overvloed en variatie. Hierdoor
verliest alles aan waarde en uniekheid, omdat de geest verzadigd raakt van stimulatie.
Simmel benadrukt de rol van geld in de stad, dat zorgt voor abstractie en
standaardisatie. Geldrelaties vervangen persoonlijke relaties, wat leidt tot onpersoonlijkheid
in interacties. Dit is volgens hem een kenmerk van de moderne stedelijke economie.
Hoewel steden vervreemding en oppervlakkige relaties bevorderen, bieden ze ook
meer individuele vrijheid. De anonimiteit en diversiteit van de stad maken het mogelijk voor
individuen om hun eigen identiteit te ontwikkelen, ongehinderd door sociale controle die
kenmerkend is voor kleine gemeenschappen.
Simmel beschrijft de stad als een plek vol tegenstrijdigheden. Aan de ene kant
bevordert de stad creativiteit, innovatie en intellectuele ontwikkeling, maar aan de
andere kant veroorzaakt zij vervreemding, stress en een verlies van
gemeenschapsgevoel.
Simmel plaatst het stedelijke leven binnen de bredere context van de moderniteit,
waar sociale structuren verschuiven van traditionele, hechte gemeenschappen naar losse,
rationele en complexe verbanden. In essentie biedt Simmel een kritisch maar genuanceerd
perspectief op het stedelijke leven en de invloed daarvan op de menselijke geest. Hij
benadrukt dat de stad zowel een bron van bevrijding als mentale belasting is.
Quote Simmel: ‘’De diepste problemen van het moderne leven vloeien voort uit de poging
van het individu om de onafhankelijkheid en individualiteit van zijn bestaan te behouden
tegenover de soevereine machten van de maatschappij, tegenover het gewicht van het
historische erfgoed, van de externe cultuur en van de techniek van het leven.’’
Het individu in de stad probeert zichzelf aan te passen.
De kenmerken van stadsmensen:
-Het unieke kenmerk van de moderne stad is de intensivering van zenuwprikkels waarmee
de stadsbewoner moet omgaan.
,-In de landelijke omgeving,''vloeien het ritme van het leven en de zintuiglijke beelden
langzamer, meer gewoon, gelijkmatiger.''
-Maar de stad bombardeert het individu voortdurend met een enorme caleidoscoop van
beelden, geluiden en geuren.
-Om te voorkomen dat het overweldigd wordt, leert het individu om dergelijke prikkels
zorgvuldig te onderscheiden om af te stemmen op wat belangrijk is en af te stemmen op wat
irrelevant is.
In de loop van de tijd worden mensen verfijnder en intellectueler, rationeler en berekenender
dan hun plattelandsgenoten. Het grootstedelijke type mens ontwikkelt in de loop van de tijd
een orgaan dat hem beschermt tegen de bedreigende stromingen en discrepanties van zijn
externe omgeving. Hij reageert met zijn hoofd in plaats van met zijn hart. Het grootstedelijk
leven: creëert bewustzijn en een overwicht van intelligenties.
De metropool is altijd de zetel van de geldeconomie geweest. Hier domineert geld en wordt
elke relatie gereduceerd tot de vraag: hoeveel?? Stedelijke mensen hebben een nuchtere
houding. En deze nuchtere houding is gekoppeld aan de geldeconomie. In tegenstelling tot
de plattelanders, waar emoties domineren in plaats van geld. De relaties in het
grootstedelijke leven zijn afhankelijk van stiptheid en de hele structuur zal instorten als het
faalt. De Berlijnse klok, Berlijnse klok stopte, CHAOS!
Enkele kenmerken van de metropolitane man:
Stiptheid
Onpersoonlijkheid
Berekenbaarheid
Preciesheid
Subjectiviteit
Blasé attitude.
Blasé attitude is de stedeling die zich aanpast in het stadsleven door het ontwikkelen van
wat blasé attitude wordt genoemd. Het is een soort sociale dienstbaarheid of onthechting.
Deze attitude is het resultaat van snel veranderende en nauw samengeperste
samentrekkende stimulaties van de zenuwen. In steden reageren mannen met hun hoofd
dan met hun hart. Er heerst een nuchtere houding onder de mensen. Mensen bemoeien zich
niet te veel met de zaken van anderen. Mensen lijken koud, onverschillig en harteloos
Wirth
Louis Wirth's artikel "Urbanism as a Way of Life" (1938), gepubliceerd in de American
Journal of Sociology, is een invloedrijke sociologische analyse van de stedelijke
samenleving. Wirth definieert urbanisme als een sociaal patroon dat ontstaat door de
unieke kenmerken van stedelijke gemeenschappen.
Wirth ziet de stad als een relatief grote, dichte en permanente nederzetting met
een sociaal heterogene bevolking. Deze drie kenmerken – grootte, dichtheid en
heterogeniteit – vormen volgens hem de basis van stedelijk leven en beïnvloeden het
gedrag en de sociale organisatie van mensen.
De stedelijke levensstijl, of urbanisme, heeft diepgaande effecten op sociale relaties:
Door de schaal van de stad zijn sociale relaties vaak onpersoonlijk en functioneel, gericht
op specifieke doelen en rollen in plaats van diepgaande banden. In de stad heerst een
,grotere mate van individualisme omdat mensen minder gebonden zijn aan traditionele
sociale structuren en gemeenschappen. Door de diversiteit en heterogeniteit van
stadsbewoners ontstaan gespecialiseerde beroepen, sociale groepen en subculturen.
Wirth benadrukt dat de dichtheid en diversiteit in steden leiden tot spanningen,
competitie en conflicten. Deze factoren dwingen mensen tot nieuwe aanpassingen,
waaronder: Stadsbewoners nemen verschillende sociale rollen aan in verschillende
situaties, wat leidt tot een gefragmenteerde identiteit. Traditionele gemeenschapsbanden
maken plaats voor formele en op regels gebaseerde relaties, wat leidt tot sociale isolatie
en vervreemding.
Hoewel urbanisme sociale problemen kan veroorzaken, bevordert het ook
creativiteit, innovatie en culturele vooruitgang. De diversiteit en de dichtheid van mensen
in steden zorgen voor een milieu waarin ideeën en technologieën sneller circuleren en
evolueren.
Wirth wijst erop dat steden formele vormen van sociale controle nodig hebben, zoals
wetten en instellingen, omdat informele sociale controlemechanismen (zoals familie en
tradities) minder krachtig zijn in de stad.
Urbanisme is volgens Wirth niet alleen een fysiek fenomeen, maar een unieke
manier van leven. Het beïnvloedt hoe mensen denken, handelen en met elkaar omgaan. De
stedelijke levensstijl is het product van zowel de fysieke omgeving als de sociale interacties
die daaruit voortvloeien.
Hij verzekerde dat er een transformatie gaande was in steden. Steeds meer mensen
verhuisden naar steden en de wereld verstedelijkte snel. Wirth betoogde dat urbanisme of
de omstandigheden van het leven in een stad de manier van het moderne leven werd. Wirth
geloofde dat er iets specifieks is aan het leven in een stad dat de manier waarop mensen
zich gedragen en met elkaar omgaan verandert.
Wirth beweert dat de verschuiving in de stedelijke cultuur te wijten is aan de verschuiving
van beroep van landbouw naar industrie. De industriële samenleving had de mensen en hun
mentaliteit veranderd.
Louis Wirth heeft vier kenmerken van het stedelijke systeem van urbanisme
genoemd:
-Heterogeniteit van de bevolking
In steden migreren mensen uit verschillende delen van de dorpen en andere landen. Op
zoek naar betere vooruitzichten, naar betere onderwijsfaciliteiten en ook naar een hogere
levensstandaard. Geen homogeniteit maar heterogeniteit
-Specialisatie van de functie
Sociale controles in de stedelijke samenleving zijn formeler. De verantwoordelijkheid voor
het controleren van gedrag in steden verschuift grotendeels naar de politie. In principe zijn
ze een industriële samenleving, een extern agentschap.
-Anonimiteit en onpersoonlijkheid
De stedelijke samenleving is zeer heterogeen en gespecialiseerd. Het resultaat is dus een
gebrek aan intieme relaties. De stedelijke mensen leven dicht op elkaar, maar zonder
emotionele banden. Stedelijke sociale relaties vinden plaats tussen vreemden.
, -Standaardisatie van gedrag
Stedelijke mensen hechten primair belang aan materiële bezittingen. Ze leven en staan
bekend om hun statussymbolen, banksaldi, salarissen, activa, gebouwen met moderne
meubels etc. Tijd is belangrijk. Van hen wordt verwacht dat ze zich op een vergelijkbare
manier gedragen. Verwachte gedragswijze.
Urbanisme is een manier van leven die gekenmerkt wordt door uitgebreide conflicten tussen
normen en waarden, door snelle maatschappelijke veranderingen, door toegenomen sociale
differentiatie, door grotere sociale mobiliteit, door hogere opleidingsniveaus en inkomens,
door de nadruk op materiële bezittingen en individualisme, door onpersoonlijke relaties,
afname van intieme communicatie en door een toename van informele sociale controle.
Simmel onderzoekt de mentale effecten van stedelijk leven, terwijl Wirth urbanisme
definieert als een bredere sociale levenswijze met specifieke kenmerken.
Lefebvre
Henri Lefebvre's werk "Industrialization and Urbanization" onderzoekt de complexe relatie
tussen industrialisatie en urbanisatie, waarbij hij vooral focust op hoe de overgang naar
een industriële samenleving de stad en stedelijke ruimte fundamenteel transformeert.
Lefebvre's benadering combineert sociologie, filosofie en geografie om de processen achter
deze veranderingen te begrijpen.
Lefebvre stelt dat industrialisatie een cruciale rol speelt in de vorming van moderne
steden. De industriële productie verandert niet alleen de economie, maar ook sociale
structuren, culturele normen en de fysieke ruimte van steden. Steden worden centra van
productie en consumptie, wat leidt tot een concentratie van mensen en middelen.
Lefebvre introduceert het idee dat urbanisatie verder gaat dan de stad als fysieke
plek. Het wordt een maatschappelijk proces dat alle aspecten van het leven beïnvloedt. Hij
spreekt van de urbanisatie van de samenleving, waarbij stedelijke manieren van denken,
handelen en organiseren doordringen in zelfs rurale gebieden
Volgens Lefebvre wordt de stad in een industriële context een product van kapitaal
en economische logica. De stedelijke ruimte wordt gepland en georganiseerd om
economische efficiëntie te maximaliseren, vaak ten koste van sociale en culturele
waarden. Verschillende functies (bijv. wonen, werken, recreatie) worden gescheiden en
toegewezen aan specifieke gebieden. Ruimte wordt een koopwaar, een middel voor winst
in plaats van een gedeelde sociale waarde.
Lefebvre benadrukt dat industrialisatie en urbanisatie ook negatieve sociale effecten
hebben, zoals vervreemding en ongelijkheid. Mensen verliezen vaak de controle over hun
leefomgeving door de dominante invloed van kapitaal en bureaucratische planning.
Een belangrijk kenmerk van Lefebvre's werk is zijn dialectische benadering: hij ziet
urbanisatie niet alleen als een proces van vervreemding, maar ook als een bron van
mogelijkheden voor verzet en verandering. Stedelijke ruimte biedt een podium voor
creativiteit, collectief verzet en alternatieve manieren van samenleven.
Lefebvre pleit voor een recht op de stad, een concept dat staat voor de herovering
van stedelijke ruimte door de bewoners, in plaats van overgave aan de belangen van
kapitaal en bureaucratie. Dit recht omvat de mogelijkheid voor mensen om actief deel te
nemen aan het vormgeven van hun stedelijke omgeving.
