Samenvatting Introduction to Psychology, Medical and Health Psychology (E0J55A)

INTRODUCTION TO
PSYCHOLOGY: MEDICAL AND
HEALTH PSYCHOLOGY

,1 Wat is psychologie
 De wetenschappelijke studie van gedrag en mentale processen
o Gedrag: al onze uiterlijke of openbare ac es en reac es, zoals praten, gezichtsuitdrukkingen en beweging
o Mentale processen: alle interne, verborgen ac viteit van onze geest, zoals denken, voelen en herinneren

1.1 Psychologie als wetenschap
 Voorstanders van waarom niet
o Gebrek aan wetenschappelijke methode, defini es en voorspellende mogelijkheden
 Voorstanders van waarom wel
o Methoden, empirisch geteste hypothese
 Problemen van verspreide defini es en cumula eve vooruitgang

Jonge wetenschap met een lange tradi e
 Interesse en experimenten in oude Egypte
o Hersenen zijn site van mentale func es: "Elke persoonlijkheid hee open en verborgen deel die samen de
persoon maken."
o Erkennen "psychische stoornissen"
 De Grieken
o Aristoteles "De Anima”: definieert ziel als "psyche"  Psyche is godin van ziel en geest
 Bespreekt zintuigen, intellect, ziel: enkel mensen kunnen ra onele wezens zijn
 Romeinse jd
o Epictetus “Enchiridion”: erkent dat mensen niet verontrust zijn door dingen, maar door opva ngen die ze
over dingen hebben
o Stoïcisme als voorloper van mindfulness en cogni eve gedragstherapie
 Middeleeuwen als de donkere eeuwen, maar toch...
o Avicenna (Ibn Sina, Perzisch filosoof 980)
 Ziel en lichaam zijn gescheiden (cf. Descartes): we hebben intellect, rede en zintuigen
o Albertus Magnus, Thomas D'Aquino, ...
o Er was intellectuele nieuwsgierigheid: vaak geworteld in filosofie
o Hogere klasse (opgeleid) maakte deel uit van kerk of religieuze kringen: ziel is iets anders
 René Descartes: "Passions of the soul" (1649)
o Deel van hersenen verbindt ziel en lichaam (pijnappelklier)
 Uitgewerkte reflextheorieën
 Hersenen zijn werkende machine (werkt als wiskunde) (cf. Turing)
 Empirisme: kennis komt voort uit ervaring en observa e
o Locke (1632-1704), Reid (1710-1796): introduceren enkele concepten
 Associa es: complexere kennis ontwikkelt zich door de associa e van eenvoudige ideeën
 Het samen beleven van twee dingen verbindt hen (cf. Pavlov, regel van Hebb)
o Lichaam en geest zijn "machines": kunnen bestudeerd worden als deel van natuurwetenschappen
 Helmholtz (1821): neurale impuls
o Mat geleidingssnelheid van gehoor en zicht: geen perfecte match tussen fysica van impuls en percep e
 Weber en Fetchner (principes van psychofysica)
o We en om externe werkelijkheid en ervaring van individu te verbinden/linken
 Wet van Weber: vermogen van mensen om verandering in een sensorisch kenmerk van s muli
waar te nemen is omgekeerd evenredig aan de ini ële groo e van dit kenmerk
 Darwin: “Origin of the species" (1859)
o Evolu etheorie
 We zijn geëvolueerd uit andere levende vormen
 Contextuele factoren zijn fundamenteel
 Best aangepaste overlee (survival of the fi est)
 Natuurlijke selec e en gene sche varia e
o Belangrijk voor de psychologie
 Zowel in termen van kennis als methode
 Mens is diersoort: vergelijkende psychologie
 Methoden: systema sche observa e, formulering van hypothesen



1

, Wet van Weber

Wanneer werd de (moderne) psychologie als discipline geboren?
 1879: Wundt opent lab voor experimentele psychologie

Eerste scholen voor psychologie in Europa en VS
 Europa
o Wundt: structuralisme
o Weber: experimentele psychologie
o Binet: toegepaste psychologie
o Freud: psychoanalyse
 Verenigde Staten
o James: func onalisme
o Watson/Skinner: behaviorisme
o Chomsky/Neisser/Turing: cogni eve psychologie, ar ficiële intelligence

Wundt (1832 -1920): structuralisme
 Officieel het eerste psychologie labo: promoot psychologie als wetenschappelijke discipline
 Creëert programma over experimentele psychologie aan universiteit
 Noemt zichzelf "psycholoog"
 Onderzoek naar elementen van bewustzijn: elk complex proces kan gereduceerd worden tot combina e van
elementaire componenten  door aparte componenten te bestuderen kan meer complex fenomeen begrepen
worden
o Gebruikt introspec e als methode om elementen van bewustzijn te iden ficeren
 Bewustzijn is de totale inhoud van onze ervaring: Theory of mind die goed gedefinieerde,
kwan ta eve en gemakkelijk reproduceerbare experimentele methodologie ondersteunde  cf.
Donders: afleiding jdens verschijnen van s mulus wordt al jd bestra met verlenging van proces
 Introduceert begrip mentale chronometrie: meten van snelheid van informa everwerking (reac e jden cf. Helmotz)

Titchner (1867-1927): structuralisme in de VS
 Leerling van Wundt: focus op elementen van bewuste ervaring van volwassenen
 Als ik een speld losjes op de huid van mijn hand druk, voel ik eerst een drukgevoel en dan, na een kort maar merkbaar
interval, iets fijners zoals een prik of een huivering. Deze tweede gewaarwording wordt veroorzaakt door een zwakke
s mula e van een specifiek pijnzintuig. [...] De gewaarwording van de pijnzintuigen lijkt drie fasen te doorlopen:
eerst als een heldere, kietelende gewaarwording; dan als een prik of een draadach ge huivering en tenslo e als een
puntach ge pijn. Een pijnsensa e hee gemeen met een warmtesensa e die zowel langzaam als geleidelijk hun
maximale intensiteit bereikt.

Binet: toegepaste psychologie (Alfredo Bine )
 Onderwijspsychologie: intelligen etest (Binet-Simon test)
o Doel: classificeren, niet kwan ficeren  idee was om beste onderwijs te bieden obv capaciteiten
 Goed oordeel (sociale intelligen e)
 Hoe het geheugen kan worden beïnvloed
 Toegepast: omdat onderzoek gericht was op oplossen van problemen

James (1842-1910): principes van de psychologie
 Principes van de psychologie: bewustzijn stroomt voortdurend, niet geïsoleerd of gereduceerd tot componenten
 Focus meer op gedrag
 Bredere popula es (mensen met mentale handicap en dieren vergelijkende psychologie)
 Pragma sme: hoe nu g een idee zou zijn (waarheid is moeilijk te ontdekken)
2

, Freud: psychoanalyse
 Veel van wat er gebeurt in termen van gedrag en gedachten is niet bewust: concept onderbewustzijn
 Problemen in volwassenheid beginnen in kinder jd door verdrongen ervaringen
 Verkenning van het onbewuste: interpreta e van dromen, vrije associa es
 Was van plan om neurowetenschappelijke kijk op sommige theorieën te hebben
 Cri ci: vaag, gebaseerd op casestudy's

Func onalisme in de VS
 Verschillende labs geopend
 Psychologie van individuele verschillen
 Toegepast func onalisme: Hawtorn effect  hoe mensen hun gedrag veranderen door het feit dat ze worden gezien
o Hawtorn experiment (1920): reeks experimenten die kennis opbouwt over hoe contextuele en sociale
factoren produc viteit beïnvloeden
 Experiment 1: verlich ngsexperiment over hoe het lichtniveau de produc viteit zou beïnvloeden




 Licht veroorzaakte effect niet, maar het feit dat mensen wisten dat ze geobserveerd werden

Watson, Skinner: behaviorisme
 Focus op waarneembare variabelen: bv. Gedrag
 Geen interesse in wat niet waarneembaar is: geen object van studie
 Reac e op structuralisme: alleen gedrag kan worden bestudeerd en introspec e is geen valide methode
 Reac e op func onalisme: studie van geest is niet mogelijk (ook niet via gedrag)
o Prak sch voorbeeld: bij studie van agressie hee men enkel een maat van hoe vaak iemand geslagen wordt
 Erfenis van het behaviorisme
o Methoden: belang van experimenten en observa e
o Cruciale elementen nog steeds aanwezig: ona ankelijke en a ankelijke variabelen

Pavlov: gecondi oneerde reflex
 Reflex (onbewuste) reac e wordt geproduceerd als reac e op s mulus
 Na bepaalde jd wordt respons gecondi oneerd op andere s mulus die geassocieerd is met oorspronkelijke s mulus
 Respons wordt vervolgens geassocieerd met gecondi oneerde s mulus




Watson
 Gedrag is grotendeels aangeleerd
 Li le Albert experimenten
 "Geef me een dozijn gezonde baby's, goed gevormd, en mijn eigen specifieke wereld om ze in op
te voeden en ik garandeer je dat ik er willekeurig een neem en hem opleid tot elk type specialist
dat ik zou kunnen kiezen - dokter, advocaat, kunstenaar, koopman-chef en, ja, zelfs bedelaar en
dief, ongeacht zijn talenten, neigingen, neigingen, capaciteiten, roepingen, en ras van zijn
voorouders."

Skinner
 Operante condi onering (belonen en straffen)
 Gedrag komt voort uit gevolgen ervan: versterking van gedrag
3