Preventie, Family Mediation en Behandeling – Colleges
College 1 – Belang van preventie voor kindermishandeling en jeugdcriminaliteit
Wat is preventie? → goede preventie kan zorgen voor een gezonde, veilige en kansrijke opvoed- en
opgroeiomgeving van jeugdigen
Hiermee willen we:
- Bevorderen normaal leven en positieve ontwikkeling
- Gericht nemen van beschermende maatregelen
- Belemmerende of risicovolle factoren voorkomen, signaleren, verkleinen en waar nodig
bestrijden → kijken vaak naar groepen die risico lopen
Er zijn dan ook verschillende niveaus van preventie
Belang van preventie bij kindermishandeling: de Nationale
Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen liet zien dat er in
2017 tussen de 90.000 en 127.000 kinderen in Nederland
mishandeld/verwaarloosd zijn. Wat betreft de vormen van
mishandeling kwam vooral emotionele verwaarlozing het
meeste voor in Nederland. Seksueel misbruik komt het minste
voor. Waarom is dit relevant om te weten voor preventie? Met
preventie kunnen we ervoor zorgen dat er minder kinderen en
mensen in deze groep terecht komen.
Als we kijken naar jeugdcriminaliteit, dan zien we dat kindermishandeling een risicofactor is voor het
ontwikkelen van delinquent gedrag. We zien ook in gezinnen waar kindermishandeling voorkomt, of
andere negatieve opvoedomstandigheden, dat kinderen sneller in de jeugdcriminaliteit belanden.
Wat is nou eigenlijk de impact die kindermishandeling en jeugdcriminaliteit kunnen hebben voor het
leven van een kind?
- Gevolgen tijdens de jeugd
- Gevolgen op volwassen leeftijd → meer gezondheidsproblemen, zowel fysiek als mentaal
- Gevolgen voor de maatschappij → veroorzaken veel overlast en ze kosten veel geld,
bijvoorbeeld de interventies voor jeugdcriminaliteit zijn erg prijzig.
Verschillende levels van preventie
Preventie pyramide: je ziet dat er drie levels zijn.
- Het onderste level is het level waar het meeste
mensen in zitten: universele leven van preventie
→ hierbij gaat het om alle ouders en kinderen in
Nederland om te zorgen dat alles zo goed
mogelijk gaat. Denk aan brochures bij
kinderdagverblijf of GGZ, consultatiebureau.
Het zijn adviezen om problemen te vermijden op een heel breed niveau: universele preventie
- Bij het selectieve level wordt gekeken naar een iets specifiekere groep: hierbij gaat het over
mensen die verhoogd risico lopen, bijvoorbeeld mensen met lage SES, bepaalde buurten,
bepaalde scholen. Hierbij gaat het voornamelijk over voorlichting en signalering → extra
voorlichten en extra proberen te signaleren
- Het laatste level is het geïndiceerde level: dan hebben we het over individuen met een hoog
risico of individuen met al een probleem. Dan kan je denken aan preventieve interventies,
bijvoorbeeld eerstelijns ondersteuning. Bijvoorbeeld bij gezinnen waar een vermoeden is van
kindermishandeling, of er speelt in ieder geval al iets.
,Waar kan je aan denken? Universeel bijvoorbeeld de GGD,
consultatie bureaus, reclames etc. Selectieve gedeelte is
bijvoorbeeld een opvoedcursus in een multicultureel stadsdeel, of
een wijkgerichte aanpak waarbij er bijvoorbeeld in een specifieke
buurt wijkagenten worden ingezet (niet van de politie, maar meer
coaches op de fiets). Geïndiceerde level is onder andere PIT: preventie team gericht op broertjes en
zusjes van criminelen. We weten dat hier het risico echt hoog is, of dat er al iets aan de hand is. Daarom
noemen ze dit geïndiceerde preventie.
Richtlijnen NJI
Een preventie strategie is het meest succesvol volgens het NJI als de preventie strategie:
- Het gevoel van competentie van ouders vergroot
- Ouders leert reële verwachtingen te hebben over de opvoeding
- De opvoedvaardigheden vergroot
Criteria van NJI voor effectiviteit van (preventieve)
interventies: ze kunnen ‘goed beschreven’ zijn ‘goed
onderbouwd’ of ‘effectief’. We willen dat
interventies zo veel mogelijk effectief zijn. De
meeste interventies zijn ‘goed onderbouwd’, wat
betekent dat ze zijn beoordeeld door een
erkenningscommissie. Dit betekent niet dat ze al
onderzocht zijn wat betreft de effectiviteit, ze zijn
dus nog niet getoetst dus weten we niet zeker of ze
werken in de praktijk. Effectieve interventies zijn er
niet veel. Eén van de weinige interventies die
effectief is volgens sterke aanwijzingen is de VIPP-SD.
Interventies kindermishandeling
Welke interventies zijn dan de moeite waard om wel te bespreken? → preventieve interventies voor
kindermishandeling in Nederland (onder andere):
- Parent-Child interaction Therapy (PCIT)
- Parent Management Training Oregon (PMTO)
- Stevig ouderschap
- Voorzorg
Deze interventies zijn dus specifiek uitgelicht omdat ze dus iets
doen met het verminderen van kindermishandeling. Maar, dit
betekent niet dat ze hier ook speciaal voor zijn ontwikkeld.
PCIT: gericht om gedragsproblemen aan te pakken voor
kinderen en het verbeteren van opvoedvaardigheden. Hier is
het dan ook heel lang op getoetst. Maar recent zijn er ook
studies dat deze relevant is voor kindermishandeling. Het is
voor kinderen van 2 tot 7 jaar, het doel is het verminderen van
problemen, en het is een gezinsgerichte aanpak. Het is verder
gespecialiseerde hulp die plaatsvindt in een instelling.
Verder is het effectief volgens eerste aanwijzingen; er is dus
onderzoek gedaan en er is mogelijk positief resultaat. Meer
hierover valt te lezen op het NJI.
PMTO: gericht op gedragsproblemen en gedragsstoornissen, dus
dit lijkt op de PCIT. De leeftijdsgroep is hier wat breder, 4 tot 12
, jaar. Deze wordt ook wel eens ingezet op gezinnen waar kindermishandeling plaatsvindt. Het is een
individuele aanpak (één ouder). Het kan in een instelling plaatsvinden, maar kan ook ambulant worden
gegeven. Hij is effectief volgens eerste aanwijzingen, maar hij is vooral onderzocht in de verenigen
staten. Hier moet je ook altijd op letten! Als iets in een ander land effectief is, betekend het niet
meteen dat het in Nederland ook effectief is. Het mooie aan deze interventie, is dat hij ook
daadwerkelijk effectief is bevonden voor de preventie van kindermishandeling. Maar je kan je ook
afvragen of dit werkt bij alle doelgroepen, omdat dit vooral gericht is op het verminderen van
probleemgedrag
Stevig ouderschap: specifiek ontwikkeld voor kindermishandeling
en ook specifiek ontwikkeld voor jonge kinderen van 0 tot 2 jaar.
Het is redelijk vergelijkbaar met voorzorg, dit komt omdat beide
interventies beginnen bij de zwangerschap of bij de geboorte van
het kind. Het is dus ook meer gericht op de preventie van
problemen. Het kan plaatsvinden bij gezinnen waar al hoog risico
is. De interventie kan thuis plaatsvinden en is dus redelijk
laagdrempelig met huisbezoeken. En net zoals bij voorzorg zijn het
speciale jeugdverpleegkundige die de interventie geven. Wat ook mooi is aan de methode is dat het
uitgaat van eigen kracht, eigen behoefte etc. er wordt dus gekeken naar wat een specifiek gezin nodig
heeft.
Interventies jeugddelinquentie
Effectieve preventie van (recidive van) jeugddelinquentie: → interventies zijn grotendeels te vinden
op justitiëleinterventies.nl
- Ouderschap met liefde en grenzen (12-18 jaar): effectief volgens eerste aanwijzingen
- Agressieregulatie op maat ambulant (16-24 jaar): effectief volgens eerste aanwijzingen
- Minder boos en opstanding (8-12 jaar): effectief volgens goede aanwijzingen
- Multisysteem therapie (12-18 jaar): effectief volgens sterke aanwijzingen
- Multidimensionele familietherapie (12-19 jaar): effectief volgens sterke aanwijzingen
De laatste twee zijn dus al getoetst, ook in Nederland. MST wordt zowel ingezet in justitiële
jeugdinrichtingen als bij kindermishandeling. De multidimensionele familietherapie is gericht op het
hele gezin, vaak op destructieve patronen binnen gezinnen.
Effectiviteit van (preventieve) interventies: waar moeten we nou echt op letten? Je hebt de criteria
van het NJI, maar we willen ook kijken naar hoe het precies werkt om een interventie te toetsen.
Het belangrijkste als je interventies onderzoekt, is kijken naar:
- Gouden standaard: is er gebruik gemaakt van een Randomized Controlled Trial (RCT)
→ er moet dus random toewijzing zijn tussen twee groepen: willekeurig aantal
mensen krijgt interventie wel, en willekeurige groep krijgt de care as usual, een ‘controle
groep’.
- Groepen vergelijkbaar
- Kans op bias zo klein mogelijk
Meta-analyse Saskia Euser et al (2015): effectiviteit preventie kindermishandeling → heeft gekeken
naar:
- Alleen RCT’s (23 studies, over 20 interventies)
- Mishandeling als uitkomstmaat (en niet veiligheid, verwondingen, UHP etc. wat vaak wordt
gebruikt)
- Niet-klinische steekproeven → dus echt de meer preventieve interventies
- Lees de aspecten over interventie/design/sample/study factoren zelf na, dit is relevant voor
tentamen
College 1 – Belang van preventie voor kindermishandeling en jeugdcriminaliteit
Wat is preventie? → goede preventie kan zorgen voor een gezonde, veilige en kansrijke opvoed- en
opgroeiomgeving van jeugdigen
Hiermee willen we:
- Bevorderen normaal leven en positieve ontwikkeling
- Gericht nemen van beschermende maatregelen
- Belemmerende of risicovolle factoren voorkomen, signaleren, verkleinen en waar nodig
bestrijden → kijken vaak naar groepen die risico lopen
Er zijn dan ook verschillende niveaus van preventie
Belang van preventie bij kindermishandeling: de Nationale
Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen liet zien dat er in
2017 tussen de 90.000 en 127.000 kinderen in Nederland
mishandeld/verwaarloosd zijn. Wat betreft de vormen van
mishandeling kwam vooral emotionele verwaarlozing het
meeste voor in Nederland. Seksueel misbruik komt het minste
voor. Waarom is dit relevant om te weten voor preventie? Met
preventie kunnen we ervoor zorgen dat er minder kinderen en
mensen in deze groep terecht komen.
Als we kijken naar jeugdcriminaliteit, dan zien we dat kindermishandeling een risicofactor is voor het
ontwikkelen van delinquent gedrag. We zien ook in gezinnen waar kindermishandeling voorkomt, of
andere negatieve opvoedomstandigheden, dat kinderen sneller in de jeugdcriminaliteit belanden.
Wat is nou eigenlijk de impact die kindermishandeling en jeugdcriminaliteit kunnen hebben voor het
leven van een kind?
- Gevolgen tijdens de jeugd
- Gevolgen op volwassen leeftijd → meer gezondheidsproblemen, zowel fysiek als mentaal
- Gevolgen voor de maatschappij → veroorzaken veel overlast en ze kosten veel geld,
bijvoorbeeld de interventies voor jeugdcriminaliteit zijn erg prijzig.
Verschillende levels van preventie
Preventie pyramide: je ziet dat er drie levels zijn.
- Het onderste level is het level waar het meeste
mensen in zitten: universele leven van preventie
→ hierbij gaat het om alle ouders en kinderen in
Nederland om te zorgen dat alles zo goed
mogelijk gaat. Denk aan brochures bij
kinderdagverblijf of GGZ, consultatiebureau.
Het zijn adviezen om problemen te vermijden op een heel breed niveau: universele preventie
- Bij het selectieve level wordt gekeken naar een iets specifiekere groep: hierbij gaat het over
mensen die verhoogd risico lopen, bijvoorbeeld mensen met lage SES, bepaalde buurten,
bepaalde scholen. Hierbij gaat het voornamelijk over voorlichting en signalering → extra
voorlichten en extra proberen te signaleren
- Het laatste level is het geïndiceerde level: dan hebben we het over individuen met een hoog
risico of individuen met al een probleem. Dan kan je denken aan preventieve interventies,
bijvoorbeeld eerstelijns ondersteuning. Bijvoorbeeld bij gezinnen waar een vermoeden is van
kindermishandeling, of er speelt in ieder geval al iets.
,Waar kan je aan denken? Universeel bijvoorbeeld de GGD,
consultatie bureaus, reclames etc. Selectieve gedeelte is
bijvoorbeeld een opvoedcursus in een multicultureel stadsdeel, of
een wijkgerichte aanpak waarbij er bijvoorbeeld in een specifieke
buurt wijkagenten worden ingezet (niet van de politie, maar meer
coaches op de fiets). Geïndiceerde level is onder andere PIT: preventie team gericht op broertjes en
zusjes van criminelen. We weten dat hier het risico echt hoog is, of dat er al iets aan de hand is. Daarom
noemen ze dit geïndiceerde preventie.
Richtlijnen NJI
Een preventie strategie is het meest succesvol volgens het NJI als de preventie strategie:
- Het gevoel van competentie van ouders vergroot
- Ouders leert reële verwachtingen te hebben over de opvoeding
- De opvoedvaardigheden vergroot
Criteria van NJI voor effectiviteit van (preventieve)
interventies: ze kunnen ‘goed beschreven’ zijn ‘goed
onderbouwd’ of ‘effectief’. We willen dat
interventies zo veel mogelijk effectief zijn. De
meeste interventies zijn ‘goed onderbouwd’, wat
betekent dat ze zijn beoordeeld door een
erkenningscommissie. Dit betekent niet dat ze al
onderzocht zijn wat betreft de effectiviteit, ze zijn
dus nog niet getoetst dus weten we niet zeker of ze
werken in de praktijk. Effectieve interventies zijn er
niet veel. Eén van de weinige interventies die
effectief is volgens sterke aanwijzingen is de VIPP-SD.
Interventies kindermishandeling
Welke interventies zijn dan de moeite waard om wel te bespreken? → preventieve interventies voor
kindermishandeling in Nederland (onder andere):
- Parent-Child interaction Therapy (PCIT)
- Parent Management Training Oregon (PMTO)
- Stevig ouderschap
- Voorzorg
Deze interventies zijn dus specifiek uitgelicht omdat ze dus iets
doen met het verminderen van kindermishandeling. Maar, dit
betekent niet dat ze hier ook speciaal voor zijn ontwikkeld.
PCIT: gericht om gedragsproblemen aan te pakken voor
kinderen en het verbeteren van opvoedvaardigheden. Hier is
het dan ook heel lang op getoetst. Maar recent zijn er ook
studies dat deze relevant is voor kindermishandeling. Het is
voor kinderen van 2 tot 7 jaar, het doel is het verminderen van
problemen, en het is een gezinsgerichte aanpak. Het is verder
gespecialiseerde hulp die plaatsvindt in een instelling.
Verder is het effectief volgens eerste aanwijzingen; er is dus
onderzoek gedaan en er is mogelijk positief resultaat. Meer
hierover valt te lezen op het NJI.
PMTO: gericht op gedragsproblemen en gedragsstoornissen, dus
dit lijkt op de PCIT. De leeftijdsgroep is hier wat breder, 4 tot 12
, jaar. Deze wordt ook wel eens ingezet op gezinnen waar kindermishandeling plaatsvindt. Het is een
individuele aanpak (één ouder). Het kan in een instelling plaatsvinden, maar kan ook ambulant worden
gegeven. Hij is effectief volgens eerste aanwijzingen, maar hij is vooral onderzocht in de verenigen
staten. Hier moet je ook altijd op letten! Als iets in een ander land effectief is, betekend het niet
meteen dat het in Nederland ook effectief is. Het mooie aan deze interventie, is dat hij ook
daadwerkelijk effectief is bevonden voor de preventie van kindermishandeling. Maar je kan je ook
afvragen of dit werkt bij alle doelgroepen, omdat dit vooral gericht is op het verminderen van
probleemgedrag
Stevig ouderschap: specifiek ontwikkeld voor kindermishandeling
en ook specifiek ontwikkeld voor jonge kinderen van 0 tot 2 jaar.
Het is redelijk vergelijkbaar met voorzorg, dit komt omdat beide
interventies beginnen bij de zwangerschap of bij de geboorte van
het kind. Het is dus ook meer gericht op de preventie van
problemen. Het kan plaatsvinden bij gezinnen waar al hoog risico
is. De interventie kan thuis plaatsvinden en is dus redelijk
laagdrempelig met huisbezoeken. En net zoals bij voorzorg zijn het
speciale jeugdverpleegkundige die de interventie geven. Wat ook mooi is aan de methode is dat het
uitgaat van eigen kracht, eigen behoefte etc. er wordt dus gekeken naar wat een specifiek gezin nodig
heeft.
Interventies jeugddelinquentie
Effectieve preventie van (recidive van) jeugddelinquentie: → interventies zijn grotendeels te vinden
op justitiëleinterventies.nl
- Ouderschap met liefde en grenzen (12-18 jaar): effectief volgens eerste aanwijzingen
- Agressieregulatie op maat ambulant (16-24 jaar): effectief volgens eerste aanwijzingen
- Minder boos en opstanding (8-12 jaar): effectief volgens goede aanwijzingen
- Multisysteem therapie (12-18 jaar): effectief volgens sterke aanwijzingen
- Multidimensionele familietherapie (12-19 jaar): effectief volgens sterke aanwijzingen
De laatste twee zijn dus al getoetst, ook in Nederland. MST wordt zowel ingezet in justitiële
jeugdinrichtingen als bij kindermishandeling. De multidimensionele familietherapie is gericht op het
hele gezin, vaak op destructieve patronen binnen gezinnen.
Effectiviteit van (preventieve) interventies: waar moeten we nou echt op letten? Je hebt de criteria
van het NJI, maar we willen ook kijken naar hoe het precies werkt om een interventie te toetsen.
Het belangrijkste als je interventies onderzoekt, is kijken naar:
- Gouden standaard: is er gebruik gemaakt van een Randomized Controlled Trial (RCT)
→ er moet dus random toewijzing zijn tussen twee groepen: willekeurig aantal
mensen krijgt interventie wel, en willekeurige groep krijgt de care as usual, een ‘controle
groep’.
- Groepen vergelijkbaar
- Kans op bias zo klein mogelijk
Meta-analyse Saskia Euser et al (2015): effectiviteit preventie kindermishandeling → heeft gekeken
naar:
- Alleen RCT’s (23 studies, over 20 interventies)
- Mishandeling als uitkomstmaat (en niet veiligheid, verwondingen, UHP etc. wat vaak wordt
gebruikt)
- Niet-klinische steekproeven → dus echt de meer preventieve interventies
- Lees de aspecten over interventie/design/sample/study factoren zelf na, dit is relevant voor
tentamen
