samenvatting stallenbouw

Veehouderij
Verteringsfysiologie

1 Veevoeding
1.1 Algemeen
1.1.1 Vertering
Mechanisch
 Verkleinen door  Mengen met
tanden -> groter verteringssappen
contactoppervlakt  Kneden -> groter
e contact met
 Vooruitstuwen absorptie-
spijsbrij oppervlakte

Chemisch
 Omzetting door chemische reacties
o HCl in maag o Verteringsenzymes (pancreas en lever)

Microbiologisch
 Omzetting door micro-organismen
o Pens (herkauwers) o Dikke darm

1.1.2 Verteringsstelsel
Mond & maag
 voornamelijk mechanische activiteit +  beperkte enzymatische vertering

Maag: sterk zuur → anti-bacteriëel
Dunne darm: enzymatische vertering met diereigen enzymen
Dikke darm: microbiële vertering: vertering met enzymen van micro-organisme

1.1.3 absorptie
= maag-darm barrière passeren
 barrière tss buitenwereld en het extracellulaire vocht van lichaam
 barrière enkel passeren door heel eenvoudige & kleine moleculen (eiwit & zetmeel te groot)
 niet gewenste partikels: tegengehouden

dunne darm
 Molecules voldoende klein  Uitgebreid absorptie-oppervlak →
 Sterke doorbloeding darmvlokken

1.1.4 Stofwisseling
In cellen/ organen vh dier

Omzetting van
 enkelvoudige stoffen tot (complexe) lichaamseigen stoffen = STOFWISSELING
 Voorbeelden
o glucose wordt verwerkt in glycogeenmolecule
o Aminozuren worden ingebouwd in spiereiwitten ...

,1.1.5 Spijsverteringsbuis
Algemene opbouw
 Buis van mond tot anus
o Buis wordt smaller/dikker o Uitstulpingen ovv van magen
 Opbouw van deze buis vertoont zelfde patroon
o Holte
o Slijmlaag (mucosa) → verschilt naargelang waar we zitten in het spijsverteringskanaal
o Spierlaag → dienen om voedselbrij voort te stuwen (slokdarm en darmen) of te
kneden (maag)

Onderdelen
 Lumen = holte  Slijmlagen
o Maaglumen, darmlumen, .... o Capteren van partikels
 Villi = soort uitstulpingen  Indien klein genoeg →
o Daar waar er absorptie moet absorptie
zijn  Spierlagen
o Pensmaag→penspapillen o Zorgen voor vooruit stuwen en
o Darmen →darmvlokken kneden van spijsbrij
Verschil tussen zetmeel, cellulose & hemicellulose
Zowel zetmeel, cellulose als hemi-cellulose zijn lange ketens van C-ringen. Zetmeel is echter
gemakkelijk afbreekbaar terwijl de verbindingen bij (hemi-)cellulose zeer moeilijk afbreekbaar zijn.
2 Verteringsfysiologie bij herkauwers
2.1 Magencomplex bij herkauwers
Pens
 Inhoud 160l
 Functie
o Ruwvoeder verteren
o Symbiose met miljarden micro-organismen
 Fermentatieve afbraak

Netmaag
 Inhoud 16l  Waterige brij
 Functie
o Passage regelen van voeder (>1-2mm naar rumen & <1-2mm naar boekmaag)

Boekmaag
 Inhoud: 12l
 Functie
o Voederdeeltjes verder verkleinen o Indikking spijsbrij
Lebmaag
 Inhoud: 12l
 Functie
o Vergelijkbaar bij niet-herkauwers o Start van enzymatische afbraak
o HCl (sterk zuur)

2.2 Pensflora
= bundeling van alle micro-organismen

4 groepen die voedselweb vormen
 Bacteriën: kleven vast voederdeeltjes  Methanogene archaea: produceren methaan
 Protozoa: kunnen voortbewegen  Schimmels (beperkt)

,2.2.1 Ecologie van pensflora
Labiel evenwicht
 Afhankelijk van voeding
 Afhankelijk van ander m.o. (afval van ene m.o. = nutriënt voor andere)

Temperatuur: 37-39°C
pH: tss 6-7

verschillende soorten m.o.
 Cellulolytische: verteren cellulose  Amylolytische: verteren zetmeel
 Hemicellulolytische: verteren hemicellulose  Proteolytische: verteren eiwitten

2.2.2 Belang van pensflora
Vertering
 Opzetting van (hemi)cellulose
o Zoogdieren hebben geen cellulase om zelf te verteren -> pensorganismen
o Vertering levert energie
Opbouw
 Omzetting NPN -> aminozuren  Synthetiseren van vit B
o Niet eiwit stikstof (non protein nitrogen) o Zoogdieren -> niet zelf aanmaken
 Synthese kwalitatief hoogstaande eiwitten o Herkauwers -> geen vit B tekort
o Plantaardig met weinig essentiële AZ ->
microbiële met essentiële AZ

2.3 Ontwikkeling van de magen bij herkauwers
Bij geboorte
 Lebmaag beste ontwikkeld  Voormagen functioneren nauwelijks
 Kalf: enkel melk verteren
o Slokdarmsleufreflex: melk rechtstreeks in lebmaag
 Monogastrisch

Start opname vast voedsel (spenen)
 Pensontwikkeling start
o Papil-ontwikkeling penswand: vergroot oppervlakte -> door snel afbreekbare
koolhydraten
o Pensspieren: vergroot contractie-activiteit -> door ruwvoeder
 Evolueren tot herkauwer

2.4 Herkauwen of ruminatie
Herkauwcyclus: 60 seconden -> 4 fasen
 Fase 1: regurgitatie  Fase 3: bespeekselen
o Terugstuwen voedselbrij vanuit pens -> o 70 % vh water afkomstig van speeksel
muil o 40-150l speeksel per dag
 Fase 2: herkauwen  Fase 4: inslikken
o Trager & regelmatiger kauwen o Voedselbrij naar pens

Herkauwen
 8u/dag  35-80min/ kg ruwvoeder

, Beoordeling penswerking
 Pensbeweging voelbaar met hand  Actieve pens: 2 duidelijke contracties/ min
 Linkerzijde, achter laatste rib  Slappe constructie duid op onvoldoende RV

2.5 Koolhydraten in de pens
2 groepen
 KH die in de celwand zitten = zorgen voor stevigheid
o Cellulose, hemicellulose & lignine
 KH die in de cellen zitten = reserve opslagplaatsen voor energie
o Zetmeel & suikers

2.5.1 Groep 1: celwand-koolhydraten
Stevigheid celwand planten
 Varieert per soort  Varieert volgens ras
 Varieert volgens groeistadium (jong 40% & ouder 70% celwand)

Celwand koolhydraten = ruwe celstof ( hemi-cellulose + lignine)
 (hemi)-cellulose  Ligninge (houtstof)
o Niet verteerbaar door dierlijke org o Niet afbreekbaar door MO
o Wel verteerbaar door MO

Plantaardige celwanden
 Ouder worden plant -> meer lignine -> verteerbaarheid daalt

2.5.2 Fermentatieprocessen in pens
Processen
 Micro-organismen in col continue shifts
o Onder water o 37-39°C
o Anaeroob o pH=6
 pensbeweging: schudden alles voortdurend door elkaar

koolhydraten in voeder omgezet door MO tot
 hemicellulose -> azijnzuur  suiker -> boterzuur
 zetmeel -> propionzuur
 vrije vluchtige vetzuren (VVZ) = energie

bacteriënpopulatie afh rantsoen ç!iiiiioèèè
 weide/ vezelrijk tantsoen
o bacteriën die voornamelijk cellulose afbreken (cellulolytische)
o cellulose -> azijnzuur + methaan -> melkvet + verliespost
o pH = 6-6.5
 hoog energetisch voeder
o zetmeel -> propionzuur -> lichaamsvet o pH = 5.5-6
o bacteriën die voornamelijk zetmeel afbreken (amylolytische)
 wateroplosbare suikers
o suiker -> boterzuur o pH = 5.5

evenwichtige verhouding cellulose/ zetmeel & suikers belangrijk
 te veel zetmeel/ suiker -> sterke pH daling -> pensverzuring