ECONOMIC PERSPECTIVES ON HEALTH
PART 1 – HEALTHCARE SYSTEMS – CHALLENGES AND POSSIBLE POLICY RESPONSE
Conflicterende doelen van gezondheidszorg policies:
1) Financiële stabiliteit = juist spenderen, niet verspillen
2) Kwaliteit van zorg en gezonde levensverwachting
3) Solidariteit en toegang = gelijke toegang tot gezondheidszorg voor iedereen
Startpositie (OECD 2016):
- Verzekeren van universele toegang tot kwaliteitsvolle zorg nood aan verhogen effectiviteit, toegang
tot en veerkracht van gezondheidszorgsystemen in alle EU landen
- Er moet meer gedaan worden om populatiegezondheid te verhogen + VOORAL verminderen van
ongelijkheden in toegang tot en kwaliteit van diensten meer inclusieve economische groei
Investeren in gezondheid = investeren in de economie
Gezondheid is een investering, geen kost
Estimated multiplier effect = opbrengst voor maatschappij per geïnvesteerde euro in bep sector
o Elke euro geïnvesteerd in HC = 2 euro terug voor maatschappij
o Enkel investeringen in onderwijs, cultuur/recreatie en omgeving hebben hoger EME
Economische realiteit: noden zijn oneindig, maar budgetten zijn gelimiteerd keuzes:
- Voor Corona: stabiel ongeveer 9% vh GDP geïnvesteerd in HC in EU
o Corona: hogere uitgaven GHZ + minder economische output % stijgt
o Verwachting: blijft groeien door demografische transitie (vergriijzing, technologie, …)
o GDP = gross domestic product = waarde alle producten geproduceerd in een land in één jaar
Nood aan wijze investeringen in gezondheid: uitgaven HC = groeivriendelijke uitgaven
Kosteneffectieve en efficiënte HC-uitgaven kwantiteit en productiviteit arbeid ↑ door gezonde
levensverwachting te verhogen
Aangeraden aanpak = optimaliseren van populatiegezondheid binnen limieten van beschikbare
middelen en binnen ethisch framework van equity en solidariteit balans gezondheid en geld
Taak gezondheidseconomen:
1) Hervorming van gezondheidszorg
2) Burden of illness in kaart brengen (bv. verloren levensjaren)
3) Gezondheidseconomische evaluaties
HUIDIGE UITDAGINGEN IN GEZONDHEIDSZORGSYSTEMEN (FOUTU)
1) Fragmentatie van zorg = onvoldoende communicatie tssn gezondheidszorgwerkers
Verspilling + lagere kwaliteit van zorg (sneller fouten)
2) Overuse (te veel gebruik/bezoek), misuse (onnodig gebruik/bezoek), abuse (misbruik)
Verspilling + lagere kwaliteit van zorg
3) Unprecedented demographics = demografische transitie = meer ouderen, multimorbiditeit, …
Bedreiging voor budget
4) Technologische ontwikkelingen = bv. regeneratieve geneeskunde, genetische behandelingen, 3D-
printing = duur virtuele behandelingen, online zorgverleners, … = kan geld sparen
Bedreiging voor budget
1
, 5) Unequal acces to care
Onvoldoende solidariteit + bedreiging voor budget
Bijkomende uitdaging = levenskwaliteit zorgverleners burnout, depressie, ... door hoge werkdruk
Corona hogere werkdruk burnout, depressie, … verband met patiëntveiligheid (significant)
Door demotivatie, concentratieproblemen, vermoeidheid, …
WAAROM ZIJN GEZONDHEID EN GEZONDHEIDSZORG ZO MOEILIJK OM TE MANAGEN?
3 grote redenen (typische karakteristieken van het gezondheidszorgsysteem):
1) Onzekerheid = je weet nooit wat er morgen zal gebeuren, hoe de gezondheid morgen zal zijn, …
Nood aan ziekteverzekering = beschermen tegen financieel verlies bij gezondheidsproblemen
MAAR: risico op moral hazard = zorg krijgen wanneer dit niet nodig is (overuse)
OPLOSSING: co-payment = remgeld = minimaal bedrag zelf betalen om overgebruik af te remmen
MAAR: remgeld te hoog (shift of financial responsibility) underuse nodige zorg
Gezondheidszorgsystemen: Bismarck (verzekering) Beveridge (geen verzekeringsbedrijven)
2) Assymetrische informatie = supplier (zorgprofessional) weet meer over gezondheid dan demander
Risico op supplier-induced demand (Zowel in hoge- als lage inkomenslanden)
Grootste oorzaken: slechte monitoring en controle, fee-for-service betalingssysteem,
interesse van de zorgverlener, patient-zorgverlener informatiegap
Risico op overuse van onnodige gezondheidszorg
+ 1 ptn/vpk = + 7% relatieve kans dat een ptn overlijdt binnen 30 dagen na opname
Vicieuze cirkel: politieke besparingen = daling budget voor ZH
1. Besparing op personeel hogere werkdruk
2. Maximaliseren van (onnodige) opnames (leeg bed = economisch verlies) max inkomsten
3. Optimaliseren patiënt coding (ernst vd diagnose) max inkomsten
Hogere werklast
Door hoge inkomsten nog meer besparingen vanuit overheid
3) Externaliteiten = we zijn niet enkel bezorg om eigen gezondheid persoonlijke + sociale waarden
Paternalistische motivatie = beperken van vrijheid/autonomie van persoon in “hun eigen bestwil”
Altruïstische motivatie = gemotiveerd om welzijn anderen te verhogen
Egoïstische motivatie = gemotiveerd om eigen welzijn te verhogen
ONGELIJKHEID IN BELGIË: VERGELIJKING LAAGSTE VS. HOOGSTE KWINTIEL
- 50% meer kans om te sterven elk jaar = 22% hoger dan gemiddelde kans om te sterven in België
o Hoogste inkomensklasse 22% lager dan gemiddelde
- 2.2 keer meer gehandicapt
- 20% meer ZH-opnames en 25% meer psychiatrische opnames
- 18% minder screening en 38% minder tandverzorging
AROP = at risk for poverty = gezinsinkomen lager dan 60% van de nationale mediaan
15% Belgische bevolking AROP
6.5% Belgische bevolking al behandeling afgeslaan omwille van hoge kost
19.2% van AROP-bevolking
Jaarlijks 700.000 doden per jaar agv ongelijkheid (EU) = 20% van totale HC-kosten
Want minder preventie, behandelingen, … slechtere gezondheid risico sterven
MOGELIJKE BELEIDSRESPONS = WAT KUNNEN BELEIDSMAKERS DOEN?
2
, 1) Selecteren van het juiste gezondheidszorgsysteem
2) Geïntegreerde zorg
3) Sterke eerstelijnszorg
4) Veranderen van financiële incentives
5) Beïnvloeden van eigen betalingen
6) Investeren in preventie
1 - SELECTEREN VAN JUISTE GEZONDHEIDSZORGSYSTEEM
BELGIË = groepscontracten tssn alle mutualiteiten en groepen van zorgverleners
Voordeel = solidariteit
Nadeel = risico overconsumptie
VERENIGD KONINKRIJK = laat de overheid alles controleren
Voordelen = solidariteit,
administratieve economieën (één
enkel NHS), minder overconsumptie
Nadelen = risico demotivatie bij
zorgverleners (salaried) + risico op
privaat circuit voor mensen met
hoger inkomen
VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA = vrijwillig geïntegreerd model
Voordelen = stimulans om
consument aan te trekken en vast
te houden
Nadelen = equity en solidariteit? +
stimulans voor undertreatment +
demotivatie
GO DUTCH? = gereguleerde
competitie ook in Duitsland en Zwitserland
3
PART 1 – HEALTHCARE SYSTEMS – CHALLENGES AND POSSIBLE POLICY RESPONSE
Conflicterende doelen van gezondheidszorg policies:
1) Financiële stabiliteit = juist spenderen, niet verspillen
2) Kwaliteit van zorg en gezonde levensverwachting
3) Solidariteit en toegang = gelijke toegang tot gezondheidszorg voor iedereen
Startpositie (OECD 2016):
- Verzekeren van universele toegang tot kwaliteitsvolle zorg nood aan verhogen effectiviteit, toegang
tot en veerkracht van gezondheidszorgsystemen in alle EU landen
- Er moet meer gedaan worden om populatiegezondheid te verhogen + VOORAL verminderen van
ongelijkheden in toegang tot en kwaliteit van diensten meer inclusieve economische groei
Investeren in gezondheid = investeren in de economie
Gezondheid is een investering, geen kost
Estimated multiplier effect = opbrengst voor maatschappij per geïnvesteerde euro in bep sector
o Elke euro geïnvesteerd in HC = 2 euro terug voor maatschappij
o Enkel investeringen in onderwijs, cultuur/recreatie en omgeving hebben hoger EME
Economische realiteit: noden zijn oneindig, maar budgetten zijn gelimiteerd keuzes:
- Voor Corona: stabiel ongeveer 9% vh GDP geïnvesteerd in HC in EU
o Corona: hogere uitgaven GHZ + minder economische output % stijgt
o Verwachting: blijft groeien door demografische transitie (vergriijzing, technologie, …)
o GDP = gross domestic product = waarde alle producten geproduceerd in een land in één jaar
Nood aan wijze investeringen in gezondheid: uitgaven HC = groeivriendelijke uitgaven
Kosteneffectieve en efficiënte HC-uitgaven kwantiteit en productiviteit arbeid ↑ door gezonde
levensverwachting te verhogen
Aangeraden aanpak = optimaliseren van populatiegezondheid binnen limieten van beschikbare
middelen en binnen ethisch framework van equity en solidariteit balans gezondheid en geld
Taak gezondheidseconomen:
1) Hervorming van gezondheidszorg
2) Burden of illness in kaart brengen (bv. verloren levensjaren)
3) Gezondheidseconomische evaluaties
HUIDIGE UITDAGINGEN IN GEZONDHEIDSZORGSYSTEMEN (FOUTU)
1) Fragmentatie van zorg = onvoldoende communicatie tssn gezondheidszorgwerkers
Verspilling + lagere kwaliteit van zorg (sneller fouten)
2) Overuse (te veel gebruik/bezoek), misuse (onnodig gebruik/bezoek), abuse (misbruik)
Verspilling + lagere kwaliteit van zorg
3) Unprecedented demographics = demografische transitie = meer ouderen, multimorbiditeit, …
Bedreiging voor budget
4) Technologische ontwikkelingen = bv. regeneratieve geneeskunde, genetische behandelingen, 3D-
printing = duur virtuele behandelingen, online zorgverleners, … = kan geld sparen
Bedreiging voor budget
1
, 5) Unequal acces to care
Onvoldoende solidariteit + bedreiging voor budget
Bijkomende uitdaging = levenskwaliteit zorgverleners burnout, depressie, ... door hoge werkdruk
Corona hogere werkdruk burnout, depressie, … verband met patiëntveiligheid (significant)
Door demotivatie, concentratieproblemen, vermoeidheid, …
WAAROM ZIJN GEZONDHEID EN GEZONDHEIDSZORG ZO MOEILIJK OM TE MANAGEN?
3 grote redenen (typische karakteristieken van het gezondheidszorgsysteem):
1) Onzekerheid = je weet nooit wat er morgen zal gebeuren, hoe de gezondheid morgen zal zijn, …
Nood aan ziekteverzekering = beschermen tegen financieel verlies bij gezondheidsproblemen
MAAR: risico op moral hazard = zorg krijgen wanneer dit niet nodig is (overuse)
OPLOSSING: co-payment = remgeld = minimaal bedrag zelf betalen om overgebruik af te remmen
MAAR: remgeld te hoog (shift of financial responsibility) underuse nodige zorg
Gezondheidszorgsystemen: Bismarck (verzekering) Beveridge (geen verzekeringsbedrijven)
2) Assymetrische informatie = supplier (zorgprofessional) weet meer over gezondheid dan demander
Risico op supplier-induced demand (Zowel in hoge- als lage inkomenslanden)
Grootste oorzaken: slechte monitoring en controle, fee-for-service betalingssysteem,
interesse van de zorgverlener, patient-zorgverlener informatiegap
Risico op overuse van onnodige gezondheidszorg
+ 1 ptn/vpk = + 7% relatieve kans dat een ptn overlijdt binnen 30 dagen na opname
Vicieuze cirkel: politieke besparingen = daling budget voor ZH
1. Besparing op personeel hogere werkdruk
2. Maximaliseren van (onnodige) opnames (leeg bed = economisch verlies) max inkomsten
3. Optimaliseren patiënt coding (ernst vd diagnose) max inkomsten
Hogere werklast
Door hoge inkomsten nog meer besparingen vanuit overheid
3) Externaliteiten = we zijn niet enkel bezorg om eigen gezondheid persoonlijke + sociale waarden
Paternalistische motivatie = beperken van vrijheid/autonomie van persoon in “hun eigen bestwil”
Altruïstische motivatie = gemotiveerd om welzijn anderen te verhogen
Egoïstische motivatie = gemotiveerd om eigen welzijn te verhogen
ONGELIJKHEID IN BELGIË: VERGELIJKING LAAGSTE VS. HOOGSTE KWINTIEL
- 50% meer kans om te sterven elk jaar = 22% hoger dan gemiddelde kans om te sterven in België
o Hoogste inkomensklasse 22% lager dan gemiddelde
- 2.2 keer meer gehandicapt
- 20% meer ZH-opnames en 25% meer psychiatrische opnames
- 18% minder screening en 38% minder tandverzorging
AROP = at risk for poverty = gezinsinkomen lager dan 60% van de nationale mediaan
15% Belgische bevolking AROP
6.5% Belgische bevolking al behandeling afgeslaan omwille van hoge kost
19.2% van AROP-bevolking
Jaarlijks 700.000 doden per jaar agv ongelijkheid (EU) = 20% van totale HC-kosten
Want minder preventie, behandelingen, … slechtere gezondheid risico sterven
MOGELIJKE BELEIDSRESPONS = WAT KUNNEN BELEIDSMAKERS DOEN?
2
, 1) Selecteren van het juiste gezondheidszorgsysteem
2) Geïntegreerde zorg
3) Sterke eerstelijnszorg
4) Veranderen van financiële incentives
5) Beïnvloeden van eigen betalingen
6) Investeren in preventie
1 - SELECTEREN VAN JUISTE GEZONDHEIDSZORGSYSTEEM
BELGIË = groepscontracten tssn alle mutualiteiten en groepen van zorgverleners
Voordeel = solidariteit
Nadeel = risico overconsumptie
VERENIGD KONINKRIJK = laat de overheid alles controleren
Voordelen = solidariteit,
administratieve economieën (één
enkel NHS), minder overconsumptie
Nadelen = risico demotivatie bij
zorgverleners (salaried) + risico op
privaat circuit voor mensen met
hoger inkomen
VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA = vrijwillig geïntegreerd model
Voordelen = stimulans om
consument aan te trekken en vast
te houden
Nadelen = equity en solidariteit? +
stimulans voor undertreatment +
demotivatie
GO DUTCH? = gereguleerde
competitie ook in Duitsland en Zwitserland
3
