Samenleving en diversiteit 1
Hoofdstuk 1 Wat is sociologie?
1.1 Het sociologisch perspectief
Sociologie kunnen we omschrijven als het systematisch onderzoek van de
menselijke samenleving.
Sociologisch perspectief: Hoeveel invloed heeft de samenleving op het
leven van individuen.
1.1.1
Socioloog Peter Berger omschrijft heet sociologisch perspectief als ’’Het
algemene in het bijzondere zien.’’
Hij bedoelde dat sociologie ons helpt om in het gedrag van bepaalde
mensen algemene patronen te ontdekken.
1.1.3
De Franse socioloog Emilé Durkheim stelde dat zelfdoding onderhevig is
aan de invloed van sociale factoren. Ook constateerde Durkheim dat
bepaalde categorieën mensen zich eerder van het leven benemen dan
andere categorieën. Dit werd verklaard met sociale integratie: De mate
waarin hij/zij sociale relaties heeft.
Iemand met sterke sociale banden zal minder snel tot zelfdoding overgaan
dan mensen met zwakke sociale banden.
1.1.4
Hoe groter de marginaliteit (zich bevinden op de grens van 2 groepen of
samenlevingen met verschillende (sub) culturen) van een individu, hoe
makkelijker diegene in staat is om het sociologisch perspectief te
hanteren.
Wij kunnen beter uit de voeten met de sociologische visie als we afstand
nemen van onze gewoontes en ons leven weer met hernieuwde
nieuwsgierigheid bekijken.
Volgens socioloog C. Wright Mills kunnen wij ons meer openstellen voor de
sociologische visie in perioden waarin de samenleving veel verandering
ondergaat of in een crisis verkeert.
Mills was van mening dat mensen die gebruikmaken van de ‘’sociologische
verbeeldingskracht’’ een beter inzicht krijgen in het functioneren van de
samenleving en de wijze waarop deze hun leven beïnvloed.
- Armoede, werkeloosheid, criminaliteit en andere sociale problemen
worden niet door persoonlijke tekortkomingen van individuen
veroorzaakt, maar door de samenleving volgens Mills.
Het sociologische perspectief creëert eenheid onder de mensen door
persoonlijke problemen tot maatschappelijke vraagstukken te
transformeren.
1.2 Het belang van een mondiale visie
De ontwikkeling na de 2de wereldoorlog hebben mede toe geleid naar een
mondiaal & globaal perspectief: Het besturen van de wereld in zijn geheel
,en de plaats die onze samenleving daarin inneemt. Globaal bewust zijn is
een logisch verlengstuk van het sociologisch perspectief.
3 verschillende lagen in economisch ontwikkelde landen
1. Hoge-inkomenslanden: Landen met de hoogste algemene
levensstandaard.
2. Middeninkomenslanden: Landen met een levensstandaard die wij,
als we de wereld in zijn geheel bekijken, gemiddeld kunnen noemen.
3. Lage-inkomenslanden: Landen met een lage levenstandaard,
waarvan de meeste inwoners arm zijn.
Waarom vergelijken van rijke vs arme landen?
- Het leven wat wij leiden wordt gevormd door het land waarin wij
leven
- De contacten tussen samenlevingen zijn sterk toegenomen
- Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd
wordt, zijn elders erger.
- Globaal denken helpt ons meer inzicht in onszelf te krijgen.
1.3 Het sociologisch perspectief in de praktijk
In 3 opzichten is het erg zinvol
1. Sociologie speelt een belangrijke tol in de totstandkoming van de
wetten en overheidsmaatregels die ons leven beïnvloeden
2. Op individueel niveau bevordert het onze persoonlijke groei en
bewustwording.
3. Een studie van de sociologie is een uitstekende voorbereiding op de
arbeidsmarkt.
1.3.1 Sociologie & overheidsbeleid
Sociologen dragen bij aan het ontwikkelen van het beleid, de wetten en
regels die reguleren hoe mensen in een bepaalde gemeenschap leven &
werken. Dit wordt gedaan door informatie over de samenleving te
verzamelen. Dit gebeurt via het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en het
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
1.3.2 Sociologie en persoonlijke groei
4 positieve effecten van sociologie
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat
er wel en niet klopt aan het ‘’alledaags denken’’
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de
mogelijkheden en hindernissen die wij in het dagelijks leven
tegenkomen.
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve
rol te spelen in de samenleving waarvan we deel uitmaken
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt
door diversiteit.
1.4 Het ontstaan van de sociologie
,Belangrijke veranderingen die de transformatie van de samenleving
teweegbracht: de industrialisering, de explosieve groei van stede en
nieuwe opvattingen over democratie en politieke rechten.
1.4.2 Wetenschap en sociologie
Voor de term sociologie bestond waren er al veel mensen gefascineerd
over de samenleving. Zoals: Filosofen (Confucius in China & Plato en
Aristoteles in Griekenland)
Later werden dit keizers. Deze denkers waren meer geïnteresseerd in de
ideale samenleving dan het besturen van de maatschappij.
Om het denken over de samenleving te kunnen beschrijven, introduceerde
Auguste Comté in 1838 de term sociologie. Hiermee behoorde sociologie
tot de jongste academische disciplines.
Comté stelde 3 ontwikkelingsfases voorafgaand aan sociologie
1. Theologische fase: Gingen mensen uit dat Gods wil tot uitdrukking
werd gebracht
2. Metafysische fase: Vanaf de Renaissance
3. Wetenschappelijke fase: Door astronomen zorgde Comté dat
wetenschappelijke benaderingen nu voor de samenleving gebruikt
zouden worden.
Comtes benadering wordt positivisme genoemd
- Inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk onderzoeken
Voor positivisten is wetenschappelijke waarneming de enige bron van
geldige kennis.
1.5 Sociologie en de moderne samenleving
Sociologie ontstond door ingrijpende sociale veranderingen. De sociologen
hebben het in werk gesteld om de opkomst van de moderne samenleving
en de positieve/negatieve gevolgen hiervan te analyseren.
Er was vooral interesse in vragen of de transitie leidt tot verandering in
(on)gelijkheid tussen groepen.
Mensen (Karl Marx), tot verandering in de sociale orde (Emile Durkheim),
of dat mensen steeds rationeler met elkaar & de wereld omgaan (Max
Weiber).
1.5.1 Moderniteit
Moderniteit= sociale patronen die het resultaat zijn van de
industrialisering.
Het begrip verwijst naar de relatie tussen heden en verleden.
Veranderingen van de afgelopen eeuw in NL
1. Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen
2. De uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden
3. Grotere sociale diversiteit
4. Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn (Meer
bezig met de toekomst).
, 1.5.2 Ferdinand Tönnies: de teloorgang van de gemeenschap
Gemeinschaft: De kleine menselijke hechte gemeenschap waarin er sprake
is van sterke banden en verwantschap. (Groepsloyaliteit)
Gesellschaft: Een samenleving waarin het meer om het individu draait.
(Persoonlijke behoeften voorop)
Gesellschaft ontstond door de industriële revolutie en de daarmee
verbonden individualisering.
Traditionele gemeenschapszin: Ondanks factoren (conflict/spanningen)
was er toch sprake van een hechte eenheid.
1.5.3 Émile Durkheim: arbeidsverdeling
Voor Durkheim werd de modernisering gekenmerkt door een toenemende
arbeidsverdeling. In traditionele samenlevingen verrichtte iedereen min of
meer dezelfde werkzaamheden, in de moderne samenleving zijn er meer
verschillende gespecialiseerde rollen.
Volgens Durkheim worden pre-industriële samenlevingen bijeengehouden
door mechanische solidariteit: leden blijven elkaar zien als gelijken en
verrichten dezelfde werkzaamheden.
Door de modernisering is ontstaat er steeds meer arbeidsongelijkheid in
de verdeling.
Hierdoor wordt volgens Durkheim de mechanische solidariteit vervangen
door organische solidariteit: de wederzijdse afhankelijkheid van mensen
die gespecialiseerde arbeid verrichten.
De modernisering zorgt voor meer sociale cohesie doordat er meer
verschillen zijn worden mensen meer afhankelijk van elkaar om aan eigen
behoeften te komen.
Durkheim zag de modernisering niet als teloorgang, maar als overgang
van een samenleving die gebaseerd is overeenkomsten
(verwantschap/naaste omgeving) naar een samenleving die gebaseerd is
op wederzijdse economische afhankelijkheid (verdeling van arbeid)
Anomie: een situatie waarin een samenleving het individu weinig morele
richtlijnen te bieden heeft.
(Hierdoor zouden mensen heel egocentrisch kunnen worden doordat de
samenleving zo divers is)
1.5.4 Max Weber: Rationalisering
- Modernisering is het traditioneel wereldbeeld vervangen door een
rationelere denkwijze.
- Tradities hebben in traditionele/pre-industriële samenleving een
remmend effect op sociale veranderingen. (De waarheid is ‘hoe dingen
altijd zijn geweest’)
- De moderne mens hecht minder waarde aan het verleden, maar meer
aan efficiëntie en sociale patronen om doelen te bereiken.
- Moderne samenleving keert zich af van de goden.
- Rationeel doelgericht denken (meer denken over hoe je iets doet i.p.v.
waarom je iets doet)
Hoofdstuk 1 Wat is sociologie?
1.1 Het sociologisch perspectief
Sociologie kunnen we omschrijven als het systematisch onderzoek van de
menselijke samenleving.
Sociologisch perspectief: Hoeveel invloed heeft de samenleving op het
leven van individuen.
1.1.1
Socioloog Peter Berger omschrijft heet sociologisch perspectief als ’’Het
algemene in het bijzondere zien.’’
Hij bedoelde dat sociologie ons helpt om in het gedrag van bepaalde
mensen algemene patronen te ontdekken.
1.1.3
De Franse socioloog Emilé Durkheim stelde dat zelfdoding onderhevig is
aan de invloed van sociale factoren. Ook constateerde Durkheim dat
bepaalde categorieën mensen zich eerder van het leven benemen dan
andere categorieën. Dit werd verklaard met sociale integratie: De mate
waarin hij/zij sociale relaties heeft.
Iemand met sterke sociale banden zal minder snel tot zelfdoding overgaan
dan mensen met zwakke sociale banden.
1.1.4
Hoe groter de marginaliteit (zich bevinden op de grens van 2 groepen of
samenlevingen met verschillende (sub) culturen) van een individu, hoe
makkelijker diegene in staat is om het sociologisch perspectief te
hanteren.
Wij kunnen beter uit de voeten met de sociologische visie als we afstand
nemen van onze gewoontes en ons leven weer met hernieuwde
nieuwsgierigheid bekijken.
Volgens socioloog C. Wright Mills kunnen wij ons meer openstellen voor de
sociologische visie in perioden waarin de samenleving veel verandering
ondergaat of in een crisis verkeert.
Mills was van mening dat mensen die gebruikmaken van de ‘’sociologische
verbeeldingskracht’’ een beter inzicht krijgen in het functioneren van de
samenleving en de wijze waarop deze hun leven beïnvloed.
- Armoede, werkeloosheid, criminaliteit en andere sociale problemen
worden niet door persoonlijke tekortkomingen van individuen
veroorzaakt, maar door de samenleving volgens Mills.
Het sociologische perspectief creëert eenheid onder de mensen door
persoonlijke problemen tot maatschappelijke vraagstukken te
transformeren.
1.2 Het belang van een mondiale visie
De ontwikkeling na de 2de wereldoorlog hebben mede toe geleid naar een
mondiaal & globaal perspectief: Het besturen van de wereld in zijn geheel
,en de plaats die onze samenleving daarin inneemt. Globaal bewust zijn is
een logisch verlengstuk van het sociologisch perspectief.
3 verschillende lagen in economisch ontwikkelde landen
1. Hoge-inkomenslanden: Landen met de hoogste algemene
levensstandaard.
2. Middeninkomenslanden: Landen met een levensstandaard die wij,
als we de wereld in zijn geheel bekijken, gemiddeld kunnen noemen.
3. Lage-inkomenslanden: Landen met een lage levenstandaard,
waarvan de meeste inwoners arm zijn.
Waarom vergelijken van rijke vs arme landen?
- Het leven wat wij leiden wordt gevormd door het land waarin wij
leven
- De contacten tussen samenlevingen zijn sterk toegenomen
- Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd
wordt, zijn elders erger.
- Globaal denken helpt ons meer inzicht in onszelf te krijgen.
1.3 Het sociologisch perspectief in de praktijk
In 3 opzichten is het erg zinvol
1. Sociologie speelt een belangrijke tol in de totstandkoming van de
wetten en overheidsmaatregels die ons leven beïnvloeden
2. Op individueel niveau bevordert het onze persoonlijke groei en
bewustwording.
3. Een studie van de sociologie is een uitstekende voorbereiding op de
arbeidsmarkt.
1.3.1 Sociologie & overheidsbeleid
Sociologen dragen bij aan het ontwikkelen van het beleid, de wetten en
regels die reguleren hoe mensen in een bepaalde gemeenschap leven &
werken. Dit wordt gedaan door informatie over de samenleving te
verzamelen. Dit gebeurt via het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en het
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
1.3.2 Sociologie en persoonlijke groei
4 positieve effecten van sociologie
1. Aan de hand van het sociologisch perspectief kunnen we nagaan wat
er wel en niet klopt aan het ‘’alledaags denken’’
2. Het sociologisch perspectief geeft ons een beter inzicht in de
mogelijkheden en hindernissen die wij in het dagelijks leven
tegenkomen.
3. Het sociologisch perspectief geeft ons de mogelijkheid een actieve
rol te spelen in de samenleving waarvan we deel uitmaken
4. De sociologie helpt ons om in een wereld te leven die zich kenmerkt
door diversiteit.
1.4 Het ontstaan van de sociologie
,Belangrijke veranderingen die de transformatie van de samenleving
teweegbracht: de industrialisering, de explosieve groei van stede en
nieuwe opvattingen over democratie en politieke rechten.
1.4.2 Wetenschap en sociologie
Voor de term sociologie bestond waren er al veel mensen gefascineerd
over de samenleving. Zoals: Filosofen (Confucius in China & Plato en
Aristoteles in Griekenland)
Later werden dit keizers. Deze denkers waren meer geïnteresseerd in de
ideale samenleving dan het besturen van de maatschappij.
Om het denken over de samenleving te kunnen beschrijven, introduceerde
Auguste Comté in 1838 de term sociologie. Hiermee behoorde sociologie
tot de jongste academische disciplines.
Comté stelde 3 ontwikkelingsfases voorafgaand aan sociologie
1. Theologische fase: Gingen mensen uit dat Gods wil tot uitdrukking
werd gebracht
2. Metafysische fase: Vanaf de Renaissance
3. Wetenschappelijke fase: Door astronomen zorgde Comté dat
wetenschappelijke benaderingen nu voor de samenleving gebruikt
zouden worden.
Comtes benadering wordt positivisme genoemd
- Inzicht verwerven op basis van wetenschappelijk onderzoeken
Voor positivisten is wetenschappelijke waarneming de enige bron van
geldige kennis.
1.5 Sociologie en de moderne samenleving
Sociologie ontstond door ingrijpende sociale veranderingen. De sociologen
hebben het in werk gesteld om de opkomst van de moderne samenleving
en de positieve/negatieve gevolgen hiervan te analyseren.
Er was vooral interesse in vragen of de transitie leidt tot verandering in
(on)gelijkheid tussen groepen.
Mensen (Karl Marx), tot verandering in de sociale orde (Emile Durkheim),
of dat mensen steeds rationeler met elkaar & de wereld omgaan (Max
Weiber).
1.5.1 Moderniteit
Moderniteit= sociale patronen die het resultaat zijn van de
industrialisering.
Het begrip verwijst naar de relatie tussen heden en verleden.
Veranderingen van de afgelopen eeuw in NL
1. Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen
2. De uitbreiding van persoonlijke keuzemogelijkheden
3. Grotere sociale diversiteit
4. Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn (Meer
bezig met de toekomst).
, 1.5.2 Ferdinand Tönnies: de teloorgang van de gemeenschap
Gemeinschaft: De kleine menselijke hechte gemeenschap waarin er sprake
is van sterke banden en verwantschap. (Groepsloyaliteit)
Gesellschaft: Een samenleving waarin het meer om het individu draait.
(Persoonlijke behoeften voorop)
Gesellschaft ontstond door de industriële revolutie en de daarmee
verbonden individualisering.
Traditionele gemeenschapszin: Ondanks factoren (conflict/spanningen)
was er toch sprake van een hechte eenheid.
1.5.3 Émile Durkheim: arbeidsverdeling
Voor Durkheim werd de modernisering gekenmerkt door een toenemende
arbeidsverdeling. In traditionele samenlevingen verrichtte iedereen min of
meer dezelfde werkzaamheden, in de moderne samenleving zijn er meer
verschillende gespecialiseerde rollen.
Volgens Durkheim worden pre-industriële samenlevingen bijeengehouden
door mechanische solidariteit: leden blijven elkaar zien als gelijken en
verrichten dezelfde werkzaamheden.
Door de modernisering is ontstaat er steeds meer arbeidsongelijkheid in
de verdeling.
Hierdoor wordt volgens Durkheim de mechanische solidariteit vervangen
door organische solidariteit: de wederzijdse afhankelijkheid van mensen
die gespecialiseerde arbeid verrichten.
De modernisering zorgt voor meer sociale cohesie doordat er meer
verschillen zijn worden mensen meer afhankelijk van elkaar om aan eigen
behoeften te komen.
Durkheim zag de modernisering niet als teloorgang, maar als overgang
van een samenleving die gebaseerd is overeenkomsten
(verwantschap/naaste omgeving) naar een samenleving die gebaseerd is
op wederzijdse economische afhankelijkheid (verdeling van arbeid)
Anomie: een situatie waarin een samenleving het individu weinig morele
richtlijnen te bieden heeft.
(Hierdoor zouden mensen heel egocentrisch kunnen worden doordat de
samenleving zo divers is)
1.5.4 Max Weber: Rationalisering
- Modernisering is het traditioneel wereldbeeld vervangen door een
rationelere denkwijze.
- Tradities hebben in traditionele/pre-industriële samenleving een
remmend effect op sociale veranderingen. (De waarheid is ‘hoe dingen
altijd zijn geweest’)
- De moderne mens hecht minder waarde aan het verleden, maar meer
aan efficiëntie en sociale patronen om doelen te bereiken.
- Moderne samenleving keert zich af van de goden.
- Rationeel doelgericht denken (meer denken over hoe je iets doet i.p.v.
waarom je iets doet)
