Volledige samenvatting Staatsrecht

STAATSRECHT

Inhoud
H1. BASISBEGINSELEN VAN DE BELGISCH STAATSTRUCTUUR .................................................................................................. 6
1 HET BEGINSEL VAN DE SCHEIDING DER MACHTEN ......................................................................................................... 6
1.1 HET BEGRIP SCHEIDING DER MACHTEN ................................................................................................................ 6
1.2 EEN SAMENWERKING DER MACHTEN .................................................................................................................. 7
2 BELGIË IS EEN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT ............................................................................................................... 8
2.1 HET BEGRIP DEMOCRATIE ..................................................................................................................................... 8
2.2 HET BEGRIP RECHTSSTAAT ..................................................................................................................................... 9
3 BELGIË IS EEN MONARCHIE ........................................................................................................................................... 10
3.1 EEN KONING ALS STAATSHOOFD ......................................................................................................................... 10
3.2 DE KONING HEEFT ENKEL TOEGEWEZEN BEVOEGDHEDEN ................................................................................. 10
3.3 DE KONING IS ONSCHENDBAAR EN ONVERANTWOORDELIJK ............................................................................ 10
3.4 TOCH IS DE ROL VAN DE KONING NIET ENKEL SYMBOLISCH ............................................................................... 11
4 BELGIË IS EEN FEDERALE STAAT ..................................................................................................................................... 12
4.1 VAN EENHEIDSTAAT NAAR EEN FEDERALE STAAT ................................................................................................ 12
4.2 DE INDELING VAN BELGIË IN VIER TAALGEBIEDEN .............................................................................................. 12
4.2.1 DE 4 TAALGEBIEDEN ....................................................................................................................................... 12
4.2.2 DE VIER TAALGEBIEDEN ALS HOEKSTEEN VAN DE FEDERALE STAATSSTRUCTUUR ......................................... 13
H2. HIËRARCHIE DER NORMEN .............................................................................................................................................. 14
1 EEN VEELHEID AAN REGELS ........................................................................................................................................... 14
1.1 NATIONALE REGELS ............................................................................................................................................. 14
1.2 INTERNATIONALE EN SUPRANATIONALE REGELS ................................................................................................ 15
2 DE HIËRARCHIE VAN DE RECHTSNORMEN..................................................................................................................... 16
2.1 PLAATS VAN DE RECHTSREGELS IN DE HIËRARCHIE VAN DE RECHTSNORMEN ................................................... 16
2.2 BETEKENIS VAN DE HIËRARCHIE VAN DE RECHTSNORMEN ................................................................................ 17
3 DE GRONDWET ALS HOOGSTE NORM IN DE HIËRARCHIE VAN DE RECHTSNORMEN ................................................... 18
3.1 WAT IS EEN GRONDWET ...................................................................................................................................... 18
3.2 DE INHOUD VAN DE BELGISCHE GRONDWET ...................................................................................................... 18
3.3 KENMERKEN VAN DE BELGISCHE GRONDWET .................................................................................................... 18
H4. DE FERALE OVERHEID ...................................................................................................................................................... 19
1 DE WETGEVENDE MACHT .............................................................................................................................................. 19
1.1 DE SAMENSTELLING VAN DE WETGEVENDE MACHT .......................................................................................... 19
1.1.1 DE DRIE TAKKEN VAN DE WETGEVENDE MACHT ............................................................................................ 19
1.2 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE WETGEVENDE MACHT .......................................................................................... 21
1.2.1 HET MAKEN VAN WETTEN .............................................................................................................................. 21
1.2.2 HET CONTROLEREN VAN DE UITVOERENDE MACHT ...................................................................................... 25
1.2.3 HET OPRICHTEN VAN ONDERZOEKSCOMMISSIES .......................................................................................... 27

1

, 1.2.4 HET GOEDKEUREN VAN VERDRAGEN ............................................................................................................. 28
1.2.5 HET WIJZIGIGEN VAN DE GRONDWET ............................................................................................................ 29
1.2.6 ANDERE BEVOEGDHEDEN .............................................................................................................................. 30
1.3 HET STATUUT VAN DE PARLEMENTSLEDEN ......................................................................................................... 31
1.3.1 DE EEDAFLEGGING.......................................................................................................................................... 31
1.3.2 ONVERENIGDBAARHEDEN .............................................................................................................................. 31
1.3.3 DE DUUR VAN DE FUNCTIE ............................................................................................................................. 32
1.3.4 PARLEMENTAIRE IMMUNITEIT ....................................................................................................................... 33
2 DE UITVOERENDE MACHT ............................................................................................................................................. 34
2.1 DE SAMENSTELLING VAN DE UITVOERENDE MACHT .......................................................................................... 34
2.1.1 DE SAMENSTELLING VAN DE FEDERALE REGERING ........................................................................................ 34
2.1.2 DE VORMING VAN DE FEDERALE REGERING .................................................................................................. 35
2.2 VERANDERINGEN BINNEN DE UITVOERENDE MACHT ........................................................................................ 37
2.2.1 DE MINISTERRAAD .......................................................................................................................................... 37
2.2.2 HET KERNKABINET .......................................................................................................................................... 37
2.2.3 DE KROONRAAD ............................................................................................................................................. 37
2.3 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE UITVOERENDE MACHT .......................................................................................... 38
2.3.1 DE UITVOERENDE MACHT HEEFT ENKEL TOEGEWEZEN BEVOEGDHEDEN ..................................................... 38
2.3.2 HET UITVOEREN VAN WETTEN ....................................................................................................................... 38
2.3.3 HET BEPALEN EN UITVOEREN VAN HET ALGEMEEN BELEID ........................................................................... 39
2.4 DE BESLISSINGEN VAN DE UITVOERENDE MACHT .............................................................................................. 42
2.4.1 WETSONTWERP .............................................................................................................................................. 42
2.4.2 KONINKLIJKE BESLUITEN ................................................................................................................................. 42
2.4.3 MINISTERIELE BESLUITEN EN BESLUITEN VAN STAATSSECRETARISSEN .......................................................... 44
2.4.4 OMZENDBRIEVEN ........................................................................................................................................... 46
2.5 HET STATUUT VAN DE LEDEN VAN DE UITVOERENDE MACHT ............................................................................ 47
2.5.1 DE KONING ..................................................................................................................................................... 47
2.5.2 DE MINISTERS EN DE STAATSSECRETARISSEN ................................................................................................. 47
3 DE RECHTERLIJKE MACHT .............................................................................................................................................. 50
3.1 DE SAMENSTELLING VAN DE RECHTERLIJKE MACHT ........................................................................................... 50
3.1.1 DE GEWONE EN DE ADMINISTRATIEVE RECHTSCOLLEGES ............................................................................. 50
3.1.2 ENKELE ADMINISTRATIEVE RECHTSCOLLEGES ................................................................................................ 51
3.1.3 DE PIRAMIDALE STRUCTUUR VAN DE RECHTERLIJKE MACHT ........................................................................ 52
3.1.4 MAGISTRATEN VAN DE RECHTERLIJKE MACHT ............................................................................................... 54
3.1.5 ONDERSTEUNENDE DIENSTEN BINNEN DE RECHTERLIJKE MACHT ................................................................ 58
3.2 DE RECHTSPREKENDE BEVOEGDHEID VAN DE RECHTSCOLLEGES VAN DE RECHTERLIJKE MACHT ..................... 60
3.2.1 SUBJECTIEVE GESCHILLEN .............................................................................................................................. 60
3.2.2 BASISBEGINSELEN ........................................................................................................................................... 60
3.2.3 DE MATERIELE BEVOEGDHEID VAN DE RECHTSCOLLEGES VAN DE RECHTERLIJKE MACHT ............................ 63
3.3 HET GRONDWETTELIJK HOF EN DE AFDELING BESTUURSRECHTSPRAAK VAN DE RAAD VAN STATE .................. 68
2

, 3.3.1 OBJECTIEVE GESCHIELLEN .............................................................................................................................. 68
3.3.2 HET GRONDWETTELIJKHOF ............................................................................................................................ 68
3.3.3 DE AFDELING BESTUURSRECHTSPRAAK VAN DE RAAD VAN STATE ................................................................ 70
3.4 HET STATUUT VAN DE LEDEN VAN DE RECHTERLIJKE MACHT ............................................................................. 73
3.4.1 DE BENOEMING DOOR DE KONING ................................................................................................................ 73
3.4.2 ONVERENIGBAARHEDEN ................................................................................................................................ 74
3.4.3 EEN BENOEMING VOOR HET LEVEN ............................................................................................................... 74
3.4.4 DE ONAFZETBAARHEID EN OVERPLAATSING VAN RECHTERS ......................................................................... 74
3.4.5 HET STRAFRECHTERLIJKE STATUUR ................................................................................................................ 74
H5. DE GEMEENSCHAPPEN EN GEWESTEN ............................................................................................................................ 75
1 ALGEMENE BESPREKING VAN DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN .................................................................... 75
1.1 DRIE GEMEENSCHAPPEN EN DRIE GEWESTEN .................................................................................................... 75
1.1.1 DE GEMEENSCHAPPEN ALS ANTWOORD OP HET STREVEN NAAR MEER VLAAMSE AUTONOMIE ................ 75
1.1.2 DE GEWESTEN ALS ANTWOORD OP HET STREVEN NAAR MEER WAALSE AUTONOMIE ................................ 75
1.2 VIJF PARLEMENTEN EN VIJF REGERINGEN VOOR DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN............................. 76
1.3 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN ................................................................. 76
1.3.1 TOEGEWEZEN BEVOEGDHEDEN EN RESIDUAIRE BEVOEGDHEDEN ................................................................ 76
1.3.2 IMPLICIETE BEVOEGDHEDEN .......................................................................................................................... 78
1.3.3 CONSTITUTIEVE BEVOEGDHEDEN .................................................................................................................. 78
1.4 OVERLEG EN SAMENWERKING TUSSEN DE FEDERALE OVERHEID, DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN .. 79
1.4.1 OVERLEG BINNEN HET OVERLEGCOMITÉ ....................................................................................................... 79
1.4.2 INTERMINISTERIËLE CONFERENTIES BINNEN HET OVERLEGCOMITÉ ............................................................. 80
1.4.3 INFORMEREN, ADVIES INWINNEN EN OVERLEG PLEGEN ............................................................................... 81
1.4.4 SAMENWERKINGSAKKOORDEN ...................................................................................................................... 81
1.4.5 GEZAMENLIJKE DECRETEN EN BESLUITEN ...................................................................................................... 82
1.4.6 DE HOOFDSTEDELIJKE GEMEENSCHAP VAN BRUSSEL .................................................................................... 82
2 DE WETGEVENDE MACHT VAN DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN .................................................................. 83
2.1 DE SAMENSTELLING VAN DE WETGEVENDE MACHT .......................................................................................... 83
2.1.1 DE VERKIEZING VAN DE PARLEMENTSLEDEN ................................................................................................. 83
2.1.2 DE SAMENSTELLING VAN DE DEELPARLEMENTEN ......................................................................................... 85
2.2 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE WETGEVENDE MACHT .......................................................................................... 87
2.2.1 HET MAKEN VAN DECRETEN (ORDONNANTIES) ............................................................................................. 87
2.2.2 HET CONTROLEREN VAN DE UITVOERENDE MACHT ...................................................................................... 91
2.2.3 HET OPRICHTEN VAN ONDERZOEKSCOMMISSIES .......................................................................................... 92
2.2.4 HET GOEDKEUREN VAN VERDRAGEN ............................................................................................................. 92
2.2.5 HET HOUDEN VAN EEN GEWESTELIJKE VOLKSRAADPLEGING ........................................................................ 93
2.3 HET STATUUT VAN DE LEDEN VAN DE WETGEVENDE MACHT ............................................................................ 94
2.3.1 DE EEDAFLEGGING.......................................................................................................................................... 94
2.3.2 ONVERENIGBAARHEDEN ................................................................................................................................ 94
2.3.3 DE DUUR VAN DE FUNCTIE ............................................................................................................................. 94
3

, 2.3.4 DE PARLEMENTAIRE IMMUNITEITEN .............................................................................................................. 95
3 DE UITVOERENDE MACHT VAN DE GEMEENSCHAPPEN EN DE GEWESTEN .................................................................. 96
3.1 DE SAMENSTELLING VAN DE UITVOERENDE MACHT .......................................................................................... 96
3.1.1 ALGEMEEN ...................................................................................................................................................... 96
3.1.2 DE SAMENSTELLING VAN DE DEELREGERINGEN ............................................................................................ 97
3.2 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE UITVOERENDE MACHT .......................................................................................... 99
3.2.1 DE UITVOERENDE MACHT HEEFT ENKEL TOEGEWEZEN BEVOEGDHEDEN ..................................................... 99
3.2.2 HET UITVOEREN VAN DECRETEN (ORDONNANTIES) ...................................................................................... 99
3.2.3 HET BEPALEN EN HET UITVOEREN VAN HET ALGEMEEN BELEID .................................................................... 99
3.2.4 HET SLUITEN VAN VERDRAGEN ...................................................................................................................... 99
3.3 DE WERKWIJZE EN BESLISSINGEN VAN DE UITVOERENDE MACHT ................................................................... 100
3.3.1 EEN COLLEGIALE BESLUITVORMING ............................................................................................................. 100
3.3.2 ONTWERPEN VAN DECRETEN (ORDONNANTIES) ......................................................................................... 100
3.3.3 BESLUITEN VAN DE REGERING ...................................................................................................................... 100
3.3.4 MINISTERIËLE BESLUITEN ............................................................................................................................. 101
3.3.5 OMZENDBRIEVEN ......................................................................................................................................... 101
3.4 HET STATUUT VAN DE LEDEN VAN DE UITVOERENDE MACHT .......................................................................... 102
3.4.1 DE EEDAFLEGGING........................................................................................................................................ 102
3.4.2 ONVERENIGBAARHEDEN .............................................................................................................................. 102
3.4.3 DE DUUR VAN DE FUNCTIE ........................................................................................................................... 102
3.4.4 DE FREEDOM OF SPEECH EN DE STRAFRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID VAN MINISTERS EN
STAATSSECRETARISSEN ................................................................................................................................................ 103
4 BIJZONDERHEDEN MET BETREKKING TOT HET TWEETALIGE GEBIED BRUSSEL-HOOFDSTAD ..................................... 104
4.1 BRUSSEL: EEN GEWEST MAAR GEEN AFZONDERLIJKE GEMEENSCHAP ............................................................ 104
4.2 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE VLAAMSE EN FRANSE GEMEENSCHAP IN HET TWEETALIGE GEBIED BRUSSEL-
HOOFDSTAD ..................................................................................................................................................................... 104
4.3 DE VLAAMSE EN DE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE ............................................................................... 105
4.3.1 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE VLAAMSE EN DE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE ................................. 105
4.3.2 DE ORGANEN VAN DE VLAAMSE EN DE FRANSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE ........................................... 105
4.4 DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE.................................................................................. 107
4.4.1 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE .................................... 107
4.4.2 DE ORGANEN VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE .............................................. 107
H6. DE GEMEENTEN, DE OCMW’S EN DE PROVINCIES ........................................................................................................ 109
1 DE GEMEENTE EN HET OCMW .................................................................................................................................... 109
1.1 ALGEMEEN ........................................................................................................................................................ 109
1.1.1 HER WETGEVENDE KADER ............................................................................................................................ 109
1.1.2 DE INKANTELING VAN HET OCMW IN DE GEMEENTE .................................................................................. 109
1.1.3 DE BEVOEGDHEDEN VAN DE GEMEENTE EN HET OCMW ............................................................................ 110
1.1.4 ONDERGESCHIKTE BESTUREN ...................................................................................................................... 110
1.2 DE ORGANEN VAN DE GEMEENTE ..................................................................................................................... 111

4