Strafvordering
Inhoudsopgave
Inleiding..............................................................................................................................................3
Wat is strafprocesrecht?..................................................................................................................................3
Situering van het strafproces................................................................................................................................................3
Structuur van de cursus...................................................................................................................................4
Algemene beginselen strafprocesrecht................................................................................................5
Hoofdstuk 1. Definitie.....................................................................................................................................5
Begrip....................................................................................................................................................................................5
Onderscheid tussen materieel en formeel strafrecht...........................................................................................................5
Doelstellingen van het strafproces.......................................................................................................................................6
Hoofdstuk 2. Accusatoire en inquisitoire rechtspleging...................................................................................7
Principe..................................................................................................................................................................................7
Praktijk...................................................................................................................................................................................8
Strafrechtsvorming in EU......................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 3. Verloop van het strafproces.......................................................................................................9
Vooronderzoek....................................................................................................................................................................10
Onderzoek ten gronde........................................................................................................................................................11
Hoofdstuk 4. Actoren in het strafproces........................................................................................................13
De verdachte.......................................................................................................................................................................13
Het slachtoffer.....................................................................................................................................................................14
De burgerlijke aansprakelijke partij....................................................................................................................................15
De (vrijwillig of gedwongen) tussenkomende partij...........................................................................................................15
De politie.............................................................................................................................................................................16
Het openbaar ministerie.....................................................................................................................................................17
De onderzoeksrechter.........................................................................................................................................................20
De onderzoeksgerechten....................................................................................................................................................21
De vonnisgerechten............................................................................................................................................................22
Hoofdstuk 5. Beleidsorganen in het strafprocesrecht....................................................................................24
De minister van Justitie.......................................................................................................................................................24
Het college van procureurs-generaal..................................................................................................................................25
De procureur des Konings...................................................................................................................................................25
Strafprocesrecht. Deel 1: de rechten van verdediging........................................................................25
Hoofdstuk 1. Algemene begrippen................................................................................................................25
Hoofdstuk 2. Overzicht..................................................................................................................................25
Recht op toegang tot de rechter.........................................................................................................................................25
Recht op de behandeling van zijn zaak binnen een redelijke termijn................................................................................26
Strafprocesrecht. Deel 2: de vorderingen die uit het misdrijf voortvloeien.........................................27
Hoofdstuk 1. De strafvordering.....................................................................................................................27
De vorderingen....................................................................................................................................................................27
Algemene beginselen..........................................................................................................................................................27
Personen die de strafvordering uitoefenen........................................................................................................................27
Wijze van uitoefening van de strafvordering......................................................................................................................28
Tegen wie wordt de strafvordering uitgeoefend?..............................................................................................................32
Extraterritoriale gelding van de strafvordering..................................................................................................................33
Prejudiciële vragen en geschillen........................................................................................................................................33
Verval van de strafvordering...............................................................................................................................................34
Hoofdstuk 2. De burgerlijke vordering...........................................................................................................36
, Algemene beginselen..........................................................................................................................................................36
Wie oefent de burgerlijke vordering uit?............................................................................................................................37
Tegen wie wordt de burgerlijke vordering uitgeoefend?...................................................................................................37
Gevallen waar geen burgerlijke partijstelling mogelijk is...................................................................................................38
Voorwerp van de burgerlijke vordering..............................................................................................................................38
Wijze waarop de burgerlijke vordering wordt uitgeoefend...............................................................................................38
Verval van de burgerlijke vordering....................................................................................................................................39
Gezag strafrechtelijk gewijsde............................................................................................................................................40
Hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden.........................................................................................................40
Strafprocesrecht. Deel 3: het vooronderzoek.....................................................................................40
Hoofdstuk 1. Wijze waarop het onderzoek gevoerd wordt............................................................................41
Opsporingsonderzoek en gerechtelijk onderzoek..............................................................................................................41
Wijze waarop misdrijven ter kennis komen van de overheid.............................................................................................41
Wijze waarop misdrijven worden opgespoord en vastgesteld...........................................................................................43
Rechten van partijen (vooronderzoek)...............................................................................................................................43
Hoofdstuk 2. Personen belast met opsporing................................................................................................45
Algemene beginselen..........................................................................................................................................................45
Leidinggevende magistraten...............................................................................................................................................45
Politiediensten....................................................................................................................................................................46
Hoofdstuk 3. Het opsporingsonderzoek.........................................................................................................47
Begrip..................................................................................................................................................................................47
Heterdaadprocedure...........................................................................................................................................................47
Proactieve recherche..........................................................................................................................................................48
Het kaalplukonderzoek (art. 524bis Sv.).............................................................................................................................48
Afsluiting van het opsporingsonderzoek.............................................................................................................................48
Hoofdstuk 4. Het gerechtelijk onderzoek.......................................................................................................49
Begrip..................................................................................................................................................................................49
Taakomschrijving (saisine) van de onderzoeksrechter.......................................................................................................49
Saisine van de onderzoeksrechter......................................................................................................................................50
Verhouding OR – PDK..........................................................................................................................................................51
Afsluiting van het gerechtelijk onderzoek: de regeling van de rechtspleging (art 127 tem 135 Sv)..................................52
Controle door de kamer van inbeschuldigingstelling.........................................................................................................54
Hoofdstuk 5. Onderzoeksverrichtingen.........................................................................................................56
Opnemen van klachten en aangiften.................................................................................................................................56
Identiteitscontroles en gegevensbestanden.......................................................................................................................56
Plaatsbezoek.......................................................................................................................................................................57
Observatie...........................................................................................................................................................................57
Ondervraging van de verdachte..........................................................................................................................................57
Inverdenkingstelling van de verdachte...............................................................................................................................61
Getuigenverhoor................................................................................................................................................................62
Deskundigenonderzoek.......................................................................................................................................................67
DNA-onderzoek...................................................................................................................................................................68
Inobservatiestelling.............................................................................................................................................................69
Fouillering............................................................................................................................................................................70
Onderzoek van het lichaam (art 90bis Sv.).........................................................................................................................70
Huiszoeking.........................................................................................................................................................................70
Inkijkoperatie......................................................................................................................................................................72
Inbeslagneming...................................................................................................................................................................72
Databeslag en netwerkzoeking...........................................................................................................................................73
Uitgestelde tussenkomst edm............................................................................................................................................74
Schending briefgeheim.......................................................................................................................................................75
Identificatie telefoonnumers edm......................................................................................................................................75
Afluistering van privé(tele)cummunicaties.........................................................................................................................75
Bijzondere opsporingsmethoden........................................................................................................................................76
Voorlopige maatregelen tav rechtspersonen.....................................................................................................................80
Beknopt voorlichtingsrapport en maatschappelijke enquête............................................................................................80
Europees beschermingsbevel en onderzoeksbevel............................................................................................................80
Hoofdstuk 6. Voorlopige hechtenis................................................................................................................80
, Algemene beginselen..........................................................................................................................................................81
Arrestatie.............................................................................................................................................................................82
Bevel tot medebrenging (art 3 en 4)...................................................................................................................................84
Bevel tot aanhouding (art 16).............................................................................................................................................84
Verbod van vrij verkeer (art 20)..........................................................................................................................................85
Opheffing aanhoudingsbevel (art 25).................................................................................................................................86
Aanhoudingsbevel tav in vrijheid gelaten verdachte..........................................................................................................86
Rechterlijke toezich op VH..................................................................................................................................................86
Voorlopige hechtenis en regeling van de rechtspleging.....................................................................................................88
Onmiddelijke aanhouding (art 33)......................................................................................................................................88
Alternatieven voorlopige hechtenis....................................................................................................................................89
Onwerkzame hechtenis.......................................................................................................................................................89
Europees aanhoudingsbevel...............................................................................................................................................90
Strafprocesrecht. Deel 4. Het onderzoek ter terechtzitting.................................................................92
Hoofdstuk 1. Inleiding...................................................................................................................................92
Hoofdstuk 2. Bevoegdheid in strafzaken.......................................................................................................93
Algemene bevoegdheidsregels...........................................................................................................................................93
Bevoegdheidsconflicten......................................................................................................................................................95
Hoofdstuk 3. Saisine van de vonnisgerechten................................................................................................95
Wijze waarop het vonnisgerecht wordt geadieerd............................................................................................................95
Omvang van de saisine........................................................................................................................................................96
Gevolgen van de saisine......................................................................................................................................................97
Hoofdstuk 4. Rechtspleging voor de vonnisgerechten...................................................................................97
De politierechtbanken en de correctionele rechtbank.......................................................................................................97
Procedure voor het Hof van Assisen.................................................................................................................................104
Hoofdstuk 5. Het bewijs in strafzaken.........................................................................................................106
Inleiding.............................................................................................................................................................................106
De bewijsvoering...............................................................................................................................................................107
De bewijsmiddelen............................................................................................................................................................107
De bewijswaardering.........................................................................................................................................................110
De bewijsstandaard...........................................................................................................................................................111
De motivering van het bewijs...........................................................................................................................................111
Hoofdstuk 6. De rechtsmiddelen.................................................................................................................111
Algemeen..........................................................................................................................................................................111
Verzet................................................................................................................................................................................112
Hoger beroep....................................................................................................................................................................114
Cassatieberoep..................................................................................................................................................................117
Inleiding
Wat is strafprocesrecht?
Situering van het strafproces
, Binnen de opleiding
o Verschil tussen materieel en formeel strafrecht
o Zonder formeel strafrecht niets aan materieel strafrecht
o Materieel strafrecht belangrijke basis voor het formeel strafrecht
Binnen de samenleving
o Zeer weinig aandacht voor de burgerlijke procedure <-> veel belangstelling voor het strafprocesrecht
o (Terwijl een meerderheid van de rechtszaken zich situeren in het burgerlijk recht)
o Waarom? -> Raakt ons minder als persoon
o Strafrecht spreekt meer tot de verbeelding -> gedachte van dat het iedereen kan overkomen
o Belangstelling is goed MAAR
o Sociale media -> enorme reikwijdte
Structuur van de cursus
Deel 1: Algemene beginselen
o Definitie
o Types van rechtspleging
o Verloop van het strafproces
o Actoren in het strafproces
Beklaagden, OM, burgerlijke partij (slachtoffer) driehoeksverhouding
<-> Angelsaksische proces: amper aandacht voor slachtoffer, minder goede positie voor het
slachtoffer
o Voordelen ons systeem: slachtoffer kan ook voor de strafrechter een
schadevergoeding verkrijgen
o Ook positiever voor het slachtoffer naar verwerking toe (als die dat wil)
o Nadelen van ons systeem: proces duurt veel langer
o Beleidsorganen
Deel 2: rechten van verdediging
Algemene begrippen
Overzicht
o Recht op toegang tot de rechter
o Recht op behandeling zaak binnen een redelijke termijn
Deel 3: vorderingen
Strafvordering
Burgerlijke vordering
Tuchtvordering (wordt hier niet besproken) -> beroepen onderworpen aan een tuchtregime (bv.
advocaten, artsen)
o Als zij gemeenrechtelijke misdrijven plegen (zeker in het kader van zijn
beroepsuitoefening) -> riskeert strafvordering en/of burgerlijke vordering EN riskeert
nadien nog een tuchtsanctie
o Voorbeeld: politiemensen die een misdrijf plegen, worden relatief weinig gestraft ->
rechter weet nl. heel goed dat er achteraf een tuchtsanctie komt
Deel 3: vooronderzoek
Opsporingsonderzoek
Gerechtelijk onderzoek
Onderzoek verrichtingen
Inhoudsopgave
Inleiding..............................................................................................................................................3
Wat is strafprocesrecht?..................................................................................................................................3
Situering van het strafproces................................................................................................................................................3
Structuur van de cursus...................................................................................................................................4
Algemene beginselen strafprocesrecht................................................................................................5
Hoofdstuk 1. Definitie.....................................................................................................................................5
Begrip....................................................................................................................................................................................5
Onderscheid tussen materieel en formeel strafrecht...........................................................................................................5
Doelstellingen van het strafproces.......................................................................................................................................6
Hoofdstuk 2. Accusatoire en inquisitoire rechtspleging...................................................................................7
Principe..................................................................................................................................................................................7
Praktijk...................................................................................................................................................................................8
Strafrechtsvorming in EU......................................................................................................................................................9
Hoofdstuk 3. Verloop van het strafproces.......................................................................................................9
Vooronderzoek....................................................................................................................................................................10
Onderzoek ten gronde........................................................................................................................................................11
Hoofdstuk 4. Actoren in het strafproces........................................................................................................13
De verdachte.......................................................................................................................................................................13
Het slachtoffer.....................................................................................................................................................................14
De burgerlijke aansprakelijke partij....................................................................................................................................15
De (vrijwillig of gedwongen) tussenkomende partij...........................................................................................................15
De politie.............................................................................................................................................................................16
Het openbaar ministerie.....................................................................................................................................................17
De onderzoeksrechter.........................................................................................................................................................20
De onderzoeksgerechten....................................................................................................................................................21
De vonnisgerechten............................................................................................................................................................22
Hoofdstuk 5. Beleidsorganen in het strafprocesrecht....................................................................................24
De minister van Justitie.......................................................................................................................................................24
Het college van procureurs-generaal..................................................................................................................................25
De procureur des Konings...................................................................................................................................................25
Strafprocesrecht. Deel 1: de rechten van verdediging........................................................................25
Hoofdstuk 1. Algemene begrippen................................................................................................................25
Hoofdstuk 2. Overzicht..................................................................................................................................25
Recht op toegang tot de rechter.........................................................................................................................................25
Recht op de behandeling van zijn zaak binnen een redelijke termijn................................................................................26
Strafprocesrecht. Deel 2: de vorderingen die uit het misdrijf voortvloeien.........................................27
Hoofdstuk 1. De strafvordering.....................................................................................................................27
De vorderingen....................................................................................................................................................................27
Algemene beginselen..........................................................................................................................................................27
Personen die de strafvordering uitoefenen........................................................................................................................27
Wijze van uitoefening van de strafvordering......................................................................................................................28
Tegen wie wordt de strafvordering uitgeoefend?..............................................................................................................32
Extraterritoriale gelding van de strafvordering..................................................................................................................33
Prejudiciële vragen en geschillen........................................................................................................................................33
Verval van de strafvordering...............................................................................................................................................34
Hoofdstuk 2. De burgerlijke vordering...........................................................................................................36
, Algemene beginselen..........................................................................................................................................................36
Wie oefent de burgerlijke vordering uit?............................................................................................................................37
Tegen wie wordt de burgerlijke vordering uitgeoefend?...................................................................................................37
Gevallen waar geen burgerlijke partijstelling mogelijk is...................................................................................................38
Voorwerp van de burgerlijke vordering..............................................................................................................................38
Wijze waarop de burgerlijke vordering wordt uitgeoefend...............................................................................................38
Verval van de burgerlijke vordering....................................................................................................................................39
Gezag strafrechtelijk gewijsde............................................................................................................................................40
Hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden.........................................................................................................40
Strafprocesrecht. Deel 3: het vooronderzoek.....................................................................................40
Hoofdstuk 1. Wijze waarop het onderzoek gevoerd wordt............................................................................41
Opsporingsonderzoek en gerechtelijk onderzoek..............................................................................................................41
Wijze waarop misdrijven ter kennis komen van de overheid.............................................................................................41
Wijze waarop misdrijven worden opgespoord en vastgesteld...........................................................................................43
Rechten van partijen (vooronderzoek)...............................................................................................................................43
Hoofdstuk 2. Personen belast met opsporing................................................................................................45
Algemene beginselen..........................................................................................................................................................45
Leidinggevende magistraten...............................................................................................................................................45
Politiediensten....................................................................................................................................................................46
Hoofdstuk 3. Het opsporingsonderzoek.........................................................................................................47
Begrip..................................................................................................................................................................................47
Heterdaadprocedure...........................................................................................................................................................47
Proactieve recherche..........................................................................................................................................................48
Het kaalplukonderzoek (art. 524bis Sv.).............................................................................................................................48
Afsluiting van het opsporingsonderzoek.............................................................................................................................48
Hoofdstuk 4. Het gerechtelijk onderzoek.......................................................................................................49
Begrip..................................................................................................................................................................................49
Taakomschrijving (saisine) van de onderzoeksrechter.......................................................................................................49
Saisine van de onderzoeksrechter......................................................................................................................................50
Verhouding OR – PDK..........................................................................................................................................................51
Afsluiting van het gerechtelijk onderzoek: de regeling van de rechtspleging (art 127 tem 135 Sv)..................................52
Controle door de kamer van inbeschuldigingstelling.........................................................................................................54
Hoofdstuk 5. Onderzoeksverrichtingen.........................................................................................................56
Opnemen van klachten en aangiften.................................................................................................................................56
Identiteitscontroles en gegevensbestanden.......................................................................................................................56
Plaatsbezoek.......................................................................................................................................................................57
Observatie...........................................................................................................................................................................57
Ondervraging van de verdachte..........................................................................................................................................57
Inverdenkingstelling van de verdachte...............................................................................................................................61
Getuigenverhoor................................................................................................................................................................62
Deskundigenonderzoek.......................................................................................................................................................67
DNA-onderzoek...................................................................................................................................................................68
Inobservatiestelling.............................................................................................................................................................69
Fouillering............................................................................................................................................................................70
Onderzoek van het lichaam (art 90bis Sv.).........................................................................................................................70
Huiszoeking.........................................................................................................................................................................70
Inkijkoperatie......................................................................................................................................................................72
Inbeslagneming...................................................................................................................................................................72
Databeslag en netwerkzoeking...........................................................................................................................................73
Uitgestelde tussenkomst edm............................................................................................................................................74
Schending briefgeheim.......................................................................................................................................................75
Identificatie telefoonnumers edm......................................................................................................................................75
Afluistering van privé(tele)cummunicaties.........................................................................................................................75
Bijzondere opsporingsmethoden........................................................................................................................................76
Voorlopige maatregelen tav rechtspersonen.....................................................................................................................80
Beknopt voorlichtingsrapport en maatschappelijke enquête............................................................................................80
Europees beschermingsbevel en onderzoeksbevel............................................................................................................80
Hoofdstuk 6. Voorlopige hechtenis................................................................................................................80
, Algemene beginselen..........................................................................................................................................................81
Arrestatie.............................................................................................................................................................................82
Bevel tot medebrenging (art 3 en 4)...................................................................................................................................84
Bevel tot aanhouding (art 16).............................................................................................................................................84
Verbod van vrij verkeer (art 20)..........................................................................................................................................85
Opheffing aanhoudingsbevel (art 25).................................................................................................................................86
Aanhoudingsbevel tav in vrijheid gelaten verdachte..........................................................................................................86
Rechterlijke toezich op VH..................................................................................................................................................86
Voorlopige hechtenis en regeling van de rechtspleging.....................................................................................................88
Onmiddelijke aanhouding (art 33)......................................................................................................................................88
Alternatieven voorlopige hechtenis....................................................................................................................................89
Onwerkzame hechtenis.......................................................................................................................................................89
Europees aanhoudingsbevel...............................................................................................................................................90
Strafprocesrecht. Deel 4. Het onderzoek ter terechtzitting.................................................................92
Hoofdstuk 1. Inleiding...................................................................................................................................92
Hoofdstuk 2. Bevoegdheid in strafzaken.......................................................................................................93
Algemene bevoegdheidsregels...........................................................................................................................................93
Bevoegdheidsconflicten......................................................................................................................................................95
Hoofdstuk 3. Saisine van de vonnisgerechten................................................................................................95
Wijze waarop het vonnisgerecht wordt geadieerd............................................................................................................95
Omvang van de saisine........................................................................................................................................................96
Gevolgen van de saisine......................................................................................................................................................97
Hoofdstuk 4. Rechtspleging voor de vonnisgerechten...................................................................................97
De politierechtbanken en de correctionele rechtbank.......................................................................................................97
Procedure voor het Hof van Assisen.................................................................................................................................104
Hoofdstuk 5. Het bewijs in strafzaken.........................................................................................................106
Inleiding.............................................................................................................................................................................106
De bewijsvoering...............................................................................................................................................................107
De bewijsmiddelen............................................................................................................................................................107
De bewijswaardering.........................................................................................................................................................110
De bewijsstandaard...........................................................................................................................................................111
De motivering van het bewijs...........................................................................................................................................111
Hoofdstuk 6. De rechtsmiddelen.................................................................................................................111
Algemeen..........................................................................................................................................................................111
Verzet................................................................................................................................................................................112
Hoger beroep....................................................................................................................................................................114
Cassatieberoep..................................................................................................................................................................117
Inleiding
Wat is strafprocesrecht?
Situering van het strafproces
, Binnen de opleiding
o Verschil tussen materieel en formeel strafrecht
o Zonder formeel strafrecht niets aan materieel strafrecht
o Materieel strafrecht belangrijke basis voor het formeel strafrecht
Binnen de samenleving
o Zeer weinig aandacht voor de burgerlijke procedure <-> veel belangstelling voor het strafprocesrecht
o (Terwijl een meerderheid van de rechtszaken zich situeren in het burgerlijk recht)
o Waarom? -> Raakt ons minder als persoon
o Strafrecht spreekt meer tot de verbeelding -> gedachte van dat het iedereen kan overkomen
o Belangstelling is goed MAAR
o Sociale media -> enorme reikwijdte
Structuur van de cursus
Deel 1: Algemene beginselen
o Definitie
o Types van rechtspleging
o Verloop van het strafproces
o Actoren in het strafproces
Beklaagden, OM, burgerlijke partij (slachtoffer) driehoeksverhouding
<-> Angelsaksische proces: amper aandacht voor slachtoffer, minder goede positie voor het
slachtoffer
o Voordelen ons systeem: slachtoffer kan ook voor de strafrechter een
schadevergoeding verkrijgen
o Ook positiever voor het slachtoffer naar verwerking toe (als die dat wil)
o Nadelen van ons systeem: proces duurt veel langer
o Beleidsorganen
Deel 2: rechten van verdediging
Algemene begrippen
Overzicht
o Recht op toegang tot de rechter
o Recht op behandeling zaak binnen een redelijke termijn
Deel 3: vorderingen
Strafvordering
Burgerlijke vordering
Tuchtvordering (wordt hier niet besproken) -> beroepen onderworpen aan een tuchtregime (bv.
advocaten, artsen)
o Als zij gemeenrechtelijke misdrijven plegen (zeker in het kader van zijn
beroepsuitoefening) -> riskeert strafvordering en/of burgerlijke vordering EN riskeert
nadien nog een tuchtsanctie
o Voorbeeld: politiemensen die een misdrijf plegen, worden relatief weinig gestraft ->
rechter weet nl. heel goed dat er achteraf een tuchtsanctie komt
Deel 3: vooronderzoek
Opsporingsonderzoek
Gerechtelijk onderzoek
Onderzoek verrichtingen
