LEH 4 - Wetenschappelijke integriteit (samenvatting)

LEH 4: WETENSCHAPPELIJKE INTEGRITEIT



INFORMATIE OP BRIGHTSPACE

Introductie LEH 4
In LEH 4 staat centraal: De vereisten van wetenschappelijke integriteit, zoals:
 Eerlijkheid
 Zorgvuldigheid
 Transparantie
 Verantwoordelijkheid
 Onafhankelijkheid
 Onpartijdigheid
Ook wordt besproken:
 Goed brongebruik
 Het gebruik van GenAI
 Wanneer gedrag kwalificeert als fraude (fraudegedrag)

In de vorige leereenheden is o.m. besproken:
 Hoe onafhankelijkheid en onpartijdigheid specifieke vragen kunnen oproepen
binnen de rechtswetenschappen.



Leerdoelen
Na afloop kun je:
 uitleggen wat wetenschappelijke integriteit is;
 in overeenstemming met de Leidraad voor juridische auteurs verwijzen naar
rechtswetenschappelijke bronnen;
 een beargumenteerd standpunt innemen over wanneer iets kwalificeert als fraude
of plagiaat;
 een beargumenteerd standpunt innemen over het gebruik van GenAI bij de
uitvoering van rechtswetenschappelijk onderzoek.



Bronnen
 Leidraad voor juridische auteurs

Voor deze LEH (LEH 4) staat geen hoofdstuk uit het studieboek voorgeschreven. De
voorgeschreven lesstof staat in de BirghtSpace-omgeving.




Pagina 1 van 18

,SAMENVATTING
BRIGHTSPACE- OMGEVING



WETENSCHAPPELIJKE INTEGRITEIT

In de wetenschap is ‘wetenschappelijke integriteit’ van groot belang. Dit omdat
onderzoek de grondslag vormt voor besluitvorming.
Voorbeeld:
Zoals medische, economische en politieke beslissingen.

Een eenduidige definitie van het begrip ‘wetenschappelijke integriteit’ ontbreekt.
 Definitie Integriteit (Van Dale) = onkreukbaarheid en rechtschapenheid.
 Definitie Integer (Van Dale) = volstrekt betrouwbaar en oprecht.
 Definitie Integer (Latijn) = gaaf of geheel  afgeleid van de woorden ‘in’ (niet) en
‘tangere’ (aanraken); iets of iemand is niet aangeraakt waarmee bedoeld wordt
‘eerlijkheid’ en ‘oprechtheid’ waarbij iemand handelt volgens vaste
principes/waarden.

Voor wetenschappelijke onderzoekers zijn de vaste principes en waarden vastgelegd in:
de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit. - Hierin wordt in de
preambule benadrukt dat wetenschappelijke integriteit van belang is voor het goed
functioneren van de wetenschap. Daarbij zijn de volgende principes vastgelegd:
1. Eerlijkheid
2. Zorgvuldigheid
3. Transparantie
4. Onafhankelijkheid
5. Verantwoordelijkheid
Het naleven van deze principes is noodzakelijk voor iedereen die wetenschappelijk
onderzoek verricht – incl. de studenten van de OU. Dit zodat onderzoeksresultaten
betrouwbaar en controleerbaar zijn.

De OU heeft beleid opgesteld rond wetenschappelijke integriteit. De interne commissie
ziet toe op de nalevering ervan en de relevante wet- en regelgeving en gedragscodes.
Informatie hierover vind je hier.




Pagina 2 van 18

, KENNISCLIP WETENSCHAPPELIJKE INTEGRITEIT (AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT)

Wetenschappelijke integriteit betekent dat van je wordt verwacht dat je bij het uitvoeren
van je onderzoek wetenschappelijk integer handelt.

Voorbeelden van situaties waarin iemand niet-wetenschappelijk integer heeft gehandeld
(afkomstig uit de media):

 De NOS heeft in 2013 een artikel gepubliceerd waarin zij verschillende
fraudegevallen onder wetenschappers bespreekt. Deze fraudegevallen zijn
gepleegd tussen 2011-2013, o.m.:
o Hoogleraar cognitieve sociale psychologie (Diederik Stapel) die in
september 2012 op non-actief is gesteld door de universiteit van Tilburg,
omdat hij in publicaties gebruik heeft gemaakt van verzonnen gegevens.
Hij heeft met zeker wel 55 artikelen en 10 hoofdstukken in boeken
gefraudeerd. In november 2011 heeft hij vrijwillig zijn doctor (dr.) titel die
hij aan de Vrije Universiteit van Amsterdam had behaald ingeleverd.
o Diverse gevallen waarin onderzoekers in de medische wereld hebben
gerommeld met onderzoeksgegevens waarbij onderzoeksdata niet meer
beschikbaar zijn voor de controle van de onderzoeksresultaten.

 NU.nl
o Studenten kunnen ook in strijd met de wetenschappelijke integriteit
handelen. De scriptie van staatsecretaris Vicky Maeijer is in 2025 ongeldig
verklaard wegens plagiaat.

Het is dus belangrijk om op te hoogte te zijn van de leidende principes die voorvloeien uit
de Nederlandse gedragscode wetenschappelijke integriteit.
Deze principes worden nader toegelicht.

Er is geen eenduidige definitie van wetenschappelijke integriteit. Er bestaat wel een
houvast voor de invulling voor de invulling van dit begrip in de vorm van de Nederlandse
gedragscode wetenschappelijke integriteit. De naleving van deze gedragscode is relevant
voor alle onderzoekers die wetenschappelijk onderzoek doen, dus ook voor studenten van
de OU.

Principe 1: eerlijkheid
Het principe eerlijkheid houdt in dat je als onderzoeker:
 Onderbouwde beweringen doet;
 Correct rapporteert over het onderzoeksproces;
 Geen data of bronnen verzint/vervals;
 Alternatieve visies en tegenargumenten serieus neemt;
 Onderzoeksresultaten niet gunstiger/ongunstiger voorstelt dan dat ze zijn.

Dit betekent dat je zowel argumenten voor als tegen weergeeft in je onderzoek en dat je
deze argumenten zorgvuldig tegen elkaar afweegt om een weloverwogen standpunt tin e
nemen.

Het in strijd met het principe van eerlijkheid als je bepaalde argumenten of bronnen
buiten je onderzoek laat.




Pagina 3 van 18