Week 3
Te bestuderen literatuur:
- H16 + H17 + H18 + H8.3.4 + H8.3.7 BSR
- Harderwijk-uitspraak
- ABRvS Albers
Hoorcollege 3: Toezicht en herstelsancties (dwingend en handhavend
bestuur)
01 Dwingend en handhavend bestuur
Handhavend bestuur: tegenovergestelde begunstigend bestuur
- Een bestuursorgaan wil dat een overtreding ongedaan gemaakt wordt OF
een straf opleggen
Legaliteitsbeginsel speelt grote rol bij handhavend bestuur: ingrijpend
overheidsoptreden moet op de wet zijn terug te voeren
Bestuurlijke sancties
Herstelsancties (reparatoire Bestraffende sancties (putatieve
sancties) sancties)
= Herstel rechtmatige situatie = Leedtoevoeging
Last onder dwangsom Bestuurlijke boete
Last onder bestuursdwang
^Onderscheid van belang: als sprake is van een bestraffende sanctie gelden er
extra rechtswaarborgen ; art. 6 lid 2 jo. art. 6 lid 3 EVRM (ook toepassing art. 7
EVRM en art. 14 jo. 15 IVBPR, en rechterlijke toetsing beginselen behoorlijk
bestuur)
02 Toezicht
Voordat een sanctie kan worden opgelegd zal de overtreding eerst moeten
worden geconstateerd
De beschikking tot oplegging van een bestuurlijke sanctie vermeldt:
- Overtreding alsmede het overtreden voorschrift
- Zo nodig een aanduiding van plaats en tijdstip waarop de overtreding is
geconstateerd
Toezichthouder: een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het
houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig
wettelijk voorschrift (art. 5:11 Awb)
Art. 5:12 Awb – legitimatiebewijs toezichthouder
Art. 5:15-5:20 Awb – bevoegdheden
Toezicht: hoeft geen sprake te zijn van een redelijk vermoeden van een strafbaar
feit
Opsporing: vereist verdenking strafbaar feit
03 Handhaving
Beginselplicht tot handhaving bij herstelsancties: een bestuursorgaan is in
beginsel verplicht om handhavend op te treden
, ABRVS 05/03/2025
Gelet op het algemeen belang; van deze bevoegdheid gebruikmaken
Slechts onder bijzondere omstandigheden niet
Dit kan zich voordoen indien concreet uitzicht op legalisatie bestaat
Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn; afzien
- Naast zicht op legalisatie en evenredigheid, ook vertrouwensbeginsel en
gelijkheidsbeginsel
- Als wordt afgezien van handhaving kan een gedoogbesluit worden
genomen (in beginsel niet appellabel)
Algemene bepalingen omtrent handhaving
Art. 5:1 lid 1 Awb – overtreding: gedraging in strijd met het bepaalde bij of
krachtens enig wettelijk voorschrift
Art. 5:1 lid 2 Awb – overtreder: degene die de overtreding pleegt of medepleegt
Art. 5:2 lid 1 Awb – bestuurlijke sanctie: een door een bestuursorgaan wegens
een overtreding opgelegde verplichting of onthouden aanspraak
- Art. 5:2 lid 1 Awb – herstelsanctie: bestuurlijke sanctie die strekt tot het
geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding,
tot het voorkomen van herhaling van een overtreding, dan wel tot het
wegnemen of beperken van de gevolgen van een overtreding
- Art. 5:2 lid 1 Awb – bestraffende sanctie: bestuurlijke sanctie voor zover
deze beoogt de overtreder leed toe te voegen
Art. 5:4 lid 1 Awb – legaliteitseis: de bevoegdheid tot het opleggen van een
bestuurlijke sanctie bestaat slechts voor zover zij bij of krachtens de wet is
verleend
Art. 5:5 Awb – geen bestuurlijke sanctie voor zover voor de overtreding een
rechtvaardigingsgrond bestond; overmacht, noodweer, etc.
Last onder bestuursdwang Last onder dwangsom
(herstelsanctie) (herstelsanctie)
Art. 5:21 Awb Art. 5:31d Awb
a. Last tot geheel of gedeeltelijk a. Last tot geheel of gedeeltelijk
herstel herstel
b. Feitelijk handelen door bestuur b. Verplichting betaling geldsom
indien niet of niet tijdig indien niet of niet tijdig
Art. 5:24 Awb – beschikking Art. 5:32 Awb – een bestuursorgaan
Art. 5:25 Awb – kosten dat een last onder bestuursdwang op
Art. 5:27/28/29 Awb – bevoegdheden kan leggen, mag in plaats daarvan last
Art. 5:31 Awb – spoedeisende onder dwangsom opleggen
bestuursdwang Art. 5:32a jo. 5:32 b Awb – beschikking
Art. 5:37 Awb –
invorderingsbeschikking
Wat als de dwangsom is verbeurd of als de kosten van bestuursdwang moeten
worden verhaald?
Art. 5:33 Awb – een verbeurde dwangsom wordt betaald binnen zes weken nadat
zij van rechtswege is verbeurd
Art. 5:10 lid 2 Awb – het bestuursorgaan kan de geldsom invorderen bij
dwangbevel
Art. 4:114 Awb – dwangbevel art. 4:116 Awb – executoriale titel
- Art. 4:123 Awb – bekendmaking bij exploit
Te bestuderen literatuur:
- H16 + H17 + H18 + H8.3.4 + H8.3.7 BSR
- Harderwijk-uitspraak
- ABRvS Albers
Hoorcollege 3: Toezicht en herstelsancties (dwingend en handhavend
bestuur)
01 Dwingend en handhavend bestuur
Handhavend bestuur: tegenovergestelde begunstigend bestuur
- Een bestuursorgaan wil dat een overtreding ongedaan gemaakt wordt OF
een straf opleggen
Legaliteitsbeginsel speelt grote rol bij handhavend bestuur: ingrijpend
overheidsoptreden moet op de wet zijn terug te voeren
Bestuurlijke sancties
Herstelsancties (reparatoire Bestraffende sancties (putatieve
sancties) sancties)
= Herstel rechtmatige situatie = Leedtoevoeging
Last onder dwangsom Bestuurlijke boete
Last onder bestuursdwang
^Onderscheid van belang: als sprake is van een bestraffende sanctie gelden er
extra rechtswaarborgen ; art. 6 lid 2 jo. art. 6 lid 3 EVRM (ook toepassing art. 7
EVRM en art. 14 jo. 15 IVBPR, en rechterlijke toetsing beginselen behoorlijk
bestuur)
02 Toezicht
Voordat een sanctie kan worden opgelegd zal de overtreding eerst moeten
worden geconstateerd
De beschikking tot oplegging van een bestuurlijke sanctie vermeldt:
- Overtreding alsmede het overtreden voorschrift
- Zo nodig een aanduiding van plaats en tijdstip waarop de overtreding is
geconstateerd
Toezichthouder: een persoon, bij of krachtens wettelijk voorschrift belast met het
houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig
wettelijk voorschrift (art. 5:11 Awb)
Art. 5:12 Awb – legitimatiebewijs toezichthouder
Art. 5:15-5:20 Awb – bevoegdheden
Toezicht: hoeft geen sprake te zijn van een redelijk vermoeden van een strafbaar
feit
Opsporing: vereist verdenking strafbaar feit
03 Handhaving
Beginselplicht tot handhaving bij herstelsancties: een bestuursorgaan is in
beginsel verplicht om handhavend op te treden
, ABRVS 05/03/2025
Gelet op het algemeen belang; van deze bevoegdheid gebruikmaken
Slechts onder bijzondere omstandigheden niet
Dit kan zich voordoen indien concreet uitzicht op legalisatie bestaat
Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn; afzien
- Naast zicht op legalisatie en evenredigheid, ook vertrouwensbeginsel en
gelijkheidsbeginsel
- Als wordt afgezien van handhaving kan een gedoogbesluit worden
genomen (in beginsel niet appellabel)
Algemene bepalingen omtrent handhaving
Art. 5:1 lid 1 Awb – overtreding: gedraging in strijd met het bepaalde bij of
krachtens enig wettelijk voorschrift
Art. 5:1 lid 2 Awb – overtreder: degene die de overtreding pleegt of medepleegt
Art. 5:2 lid 1 Awb – bestuurlijke sanctie: een door een bestuursorgaan wegens
een overtreding opgelegde verplichting of onthouden aanspraak
- Art. 5:2 lid 1 Awb – herstelsanctie: bestuurlijke sanctie die strekt tot het
geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van een overtreding,
tot het voorkomen van herhaling van een overtreding, dan wel tot het
wegnemen of beperken van de gevolgen van een overtreding
- Art. 5:2 lid 1 Awb – bestraffende sanctie: bestuurlijke sanctie voor zover
deze beoogt de overtreder leed toe te voegen
Art. 5:4 lid 1 Awb – legaliteitseis: de bevoegdheid tot het opleggen van een
bestuurlijke sanctie bestaat slechts voor zover zij bij of krachtens de wet is
verleend
Art. 5:5 Awb – geen bestuurlijke sanctie voor zover voor de overtreding een
rechtvaardigingsgrond bestond; overmacht, noodweer, etc.
Last onder bestuursdwang Last onder dwangsom
(herstelsanctie) (herstelsanctie)
Art. 5:21 Awb Art. 5:31d Awb
a. Last tot geheel of gedeeltelijk a. Last tot geheel of gedeeltelijk
herstel herstel
b. Feitelijk handelen door bestuur b. Verplichting betaling geldsom
indien niet of niet tijdig indien niet of niet tijdig
Art. 5:24 Awb – beschikking Art. 5:32 Awb – een bestuursorgaan
Art. 5:25 Awb – kosten dat een last onder bestuursdwang op
Art. 5:27/28/29 Awb – bevoegdheden kan leggen, mag in plaats daarvan last
Art. 5:31 Awb – spoedeisende onder dwangsom opleggen
bestuursdwang Art. 5:32a jo. 5:32 b Awb – beschikking
Art. 5:37 Awb –
invorderingsbeschikking
Wat als de dwangsom is verbeurd of als de kosten van bestuursdwang moeten
worden verhaald?
Art. 5:33 Awb – een verbeurde dwangsom wordt betaald binnen zes weken nadat
zij van rechtswege is verbeurd
Art. 5:10 lid 2 Awb – het bestuursorgaan kan de geldsom invorderen bij
dwangbevel
Art. 4:114 Awb – dwangbevel art. 4:116 Awb – executoriale titel
- Art. 4:123 Awb – bekendmaking bij exploit
