MEDIA.......................................................................................................................................................5
DEEL 1: Recht en de overheid.............................................................................................................6
1. Wat is recht?...................................................................................................................................6
1.1 Gedragsregels en normen die orde brengen in een samenleving.............................6
1.2 Opgelegd door de overheid................................................................................................6
1.3 Dwingend karakter van recht.............................................................................................7
2. Indeling van recht.........................................................................................................................7
2.1 Publiek recht en privaat recht............................................................................................7
2.2 Internationaal recht en nationaal recht..........................................................................8
2.3 Strafbaar of niet strafbaar.................................................................................................10
3. Een democratische overheid...................................................................................................12
3.1 Wat is een overheid?...........................................................................................................12
3.2 Wat is een democratie?.....................................................................................................13
3.2.1 Inspraak van het volk..................................................................................................13
3.2.2 Een debatcultuur.........................................................................................................13
3.2.3 Een rechtsstaat............................................................................................................13
3.2.4 Scheiding der machten..............................................................................................14
3.3 België als democratie..........................................................................................................14
3.3.1 Monarchie......................................................................................................................15
3.3.2 Representatieve democratie....................................................................................15
3.3.3 Parlementaire democratie........................................................................................15
4. België: overheden en regelgevingen......................................................................................15
4.1 Het internationale niveau..................................................................................................16
4.1.1 De Verenigde Naties (VN) - 1945..............................................................................16
4.1.2 De Raad van Europa.....................................................................................................17
4.2 De Europese Unie (EU) - 1951 (EGKS) en 1992.............................................................18
4.2.1 Politieke instellingen...................................................................................................19
4.2.2 EU-regelgeving............................................................................................................19
4.3 Het federale niveau............................................................................................................20
4.3.1 Politieke instellingen..................................................................................................22
4.3.2 Federale regelgeving.................................................................................................23
4.3.3 De Grondwet...............................................................................................................23
4.3.4 Bijzondere wetten......................................................................................................24
4.4 Het regionale niveau..........................................................................................................24
4.4.1 Politieke instellingen..................................................................................................26
4.4.2 Regionale regelgeving...............................................................................................26
4.5 Het provinciale niveau.......................................................................................................27
4.6 Het lokale of gemeentelijke niveau................................................................................28
4.6.1 Steden en gemeenten................................................................................................28
4.6.2 OCMW’s........................................................................................................................29
4.7 Regelgeving in een schema..............................................................................................30
1
, 4.8 Regelgeving en bekendmaking........................................................................................30
4.9 Regelgeving en conflicten.................................................................................................31
4.9.1 Belangenconflict op federaal en regionaal niveau..............................................31
4.9.2 Juridische conflict: drie basisregels.......................................................................31
4.9.3 Juridisch conflict: wie beslist?................................................................................32
4.10 Rechtsbronnen..................................................................................................................32
4.10.1 Regelgeving.................................................................................................................32
4.10.2 Gewoonte...................................................................................................................32
4.10.3 Algemene rechtsbeginselen...................................................................................32
4.10.4 Rechtspraak................................................................................................................32
4.10.5 Rechtsleer...................................................................................................................33
5. België: de wetgevende en de uitvoerende macht in detail..............................................33
5.1 De wetgevende macht op federaal niveau....................................................................33
5.1.1 Samenstelling van de Kamer.....................................................................................33
5.1.2 Senaat.............................................................................................................................33
5.1.3 De koning......................................................................................................................33
5.1.4 Bevoegdheden..............................................................................................................34
5.1.5 Statuut van parlementsleden...................................................................................36
5.2 De uitvoerende macht op federaal niveau...................................................................36
5.2.1 Samenstelling van de regering................................................................................36
5.2.2 De koning......................................................................................................................37
5.2.3 Bevoegdheden.............................................................................................................37
5.2.4 Statuut van regeringsleden......................................................................................38
5.3 Op regionaal niveau...........................................................................................................38
5.3.1 De wetgevende macht...............................................................................................38
5.3.2 De uitvoerende macht..............................................................................................39
DEEL 4: Het individu...........................................................................................................................40
1. De juridische persoon................................................................................................................40
1.1 Begrippen...............................................................................................................................40
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon...................................................................................40
1.2.1 Het leven.........................................................................................................................41
1.2.2 Bescherming van het lichaam..................................................................................42
1.3 De rechtspersoon................................................................................................................43
2. De juridische identiteit.............................................................................................................45
2.1 Identificatiegegevens.........................................................................................................46
2.1.1 De naam..........................................................................................................................46
2.1.2 Het geslacht..................................................................................................................47
2.1.3 De woonplaats.............................................................................................................48
2.1.4 De nationaliteit............................................................................................................49
2.1.5 De rechtspersoon.......................................................................................................50
2.2 Gebeurtenissen en handelingen......................................................................................51
2.3 Akten van de burgerlijke stand........................................................................................51
3. Bekwaamheid van de persoon................................................................................................52
2
, 3.1 Begrippen..............................................................................................................................52
3.2 Minderjarigen......................................................................................................................53
3.2.1 Handelingsonbekwaam.............................................................................................53
3.2.2 Vertegenwoordigen van de ouders.......................................................................53
3.2.3 De voogdij.....................................................................................................................54
3.2.4 Ontvoogding................................................................................................................57
3.3 Meerderjarigen....................................................................................................................58
3.3.1 Handelingsbekwaam..................................................................................................58
3.3.2 Bewindvoering............................................................................................................59
3.3.3 Zorgvolmacht...............................................................................................................61
3.4 De relatieve nietigheid van de handeling.....................................................................63
4 Gedwongen hulpverlening........................................................................................................64
4.1 Meerderjarigen.....................................................................................................................64
4.1.1 Gedwongen opname...................................................................................................65
4.1.2 Na een misdrijf: forensische zorg...........................................................................67
4.1.3 Na een misdrijf: internering.....................................................................................67
4.2 Minderjarigen......................................................................................................................68
4.2.1 Gedwongen opname..................................................................................................68
4.2.2 Pedagogische maatregelen......................................................................................68
Melding van een verontrustende situatie bij een minderjarige....................................69
Rol van de gemandateerde voorzieningen (OCJ/VK)......................................................70
Werkwijze OCJ of VK................................................................................................................70
Rol van de jeugdrechter...........................................................................................................70
5. Procedure bij strafbare feiten.................................................................................................70
5.1 Meerderjarige.......................................................................................................................70
4.5.1.1 De registratie (fase 1)................................................................................................71
5.1.2 Het strafonderzoek of vooronderzoek (fase 2).....................................................71
5.1.3 Het strafproces (fase 3)..............................................................................................73
5.4.1 Uitvoering van de straf...............................................................................................74
5.2 Minderjarigen.......................................................................................................................74
5.2.1 Voorbereidende fase (Fase 1)....................................................................................75
5.2.2 Afhandeling jeugdparket (Fase 2)............................................................................75
5.2.3 Afhandeling jeugdrechter (Fase 3)..........................................................................75
5.2.4 Definitieve fase (Fase 4).............................................................................................75
5.2.5 Uitvoering van de sanctie.........................................................................................76
DEEL 5: In relatie tot anderen...........................................................................................................77
1. Aansprakelijkheid.........................................................................................................................77
1.1 Begrippen................................................................................................................................77
1.2 Strafrechtelijke aansprakelijkheid...................................................................................78
1.3 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad...................................................................78
1.3.1 Aansprakelijkheid voor eigen daden.......................................................................78
1.3.2 Aansprakelijkheid voor daden van anderen.........................................................79
1.3.3 Aansprakelijkheid voor dieren.................................................................................80
3
, 1.3.4 Aansprakelijkheid voor zaken..................................................................................80
1.3.5 Aansprakelijkheid tussen buren..............................................................................80
1.4 Contractuele aansprakelijkheid........................................................................................81
1.4 Wilsovereenstemming........................................................................................................83
1.4.2 Een geldig contract....................................................................................................83
1.4.3 Een contract bewijzen...............................................................................................84
1.4.4 Een contract uitvoeren..............................................................................................84
1.4.5 Dwingend en aanvullend recht................................................................................85
1.4.6 Het koopcontract........................................................................................................85
1.4.7 Huurcontract................................................................................................................86
1.5 Beroepsgeheim.....................................................................................................................91
2. Het ouderschap..........................................................................................................................93
2.1 Ouderlijke plichten.............................................................................................................94
2.1.1 Beslissingen nemen in het belang van het kind...................................................94
2.1.2 Onderhoudsplicht.......................................................................................................94
2.1.3 De onderhoudsplicht voor minderjarige kinderen............................................94
2.1.4 De onderhoudsplicht voor meerderjarige kinderen..........................................95
2.2 Ouderlijke rechten.............................................................................................................95
2.2.1 Het ouderlijk gezag.....................................................................................................95
2.2.2 Beslissen over contact met anderen.....................................................................96
2.2.3 Gezamenlijke en gelijkwaardige uitoefening.......................................................97
2.2.4 De onderhoudsplicht van meerderjarige kinderen...........................................97
2.3 Bijzondere vordering..........................................................................................................97
2.4 Vaststelling van het ouderschap (afstamming)...........................................................98
2.4.1 De afstamming van moederszijde...........................................................................98
2.4.2 De vaderlijke afstamming (of het meemoederschap).......................................99
2.4.3 Betwisting van ouderschap....................................................................................100
2.5 Adoptie................................................................................................................................100
3. Het partnerschap......................................................................................................................101
3.1 Feitelijke samenwoning....................................................................................................101
3.2 Wettelijke samenwoning.................................................................................................101
3.2.1 Hoe?..............................................................................................................................102
3.2.2 Gevolgen.....................................................................................................................102
3.2.3 Beëindiging.................................................................................................................103
3.3 Het huwelijk.......................................................................................................................103
3.3.1 Voorwaarden..............................................................................................................103
3.3.2 Hoe?.............................................................................................................................104
3.3.3 Gevolgen.....................................................................................................................105
3.3.4 Beëindiging................................................................................................................106
3.4 Echtscheiding....................................................................................................................106
3.4.1 Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting (EOO).................106
3.4.2 Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT).......................................107
3.4.3 Gevolgen.....................................................................................................................107
4