2.1 verlichte ideeën over een betere samenleving
Rond 17e eeuw (1600) vond er een wetenschappelijke bloei plaats
Oorzaak;
1. Humanisten herontdekten oude Griekse en Romeinse werken uit de
klassieke oudheid die ze publiceerden en van commentaar
voorzagen.
zorgde voor een nieuw Mens en Wereldbeeld; niet God en
Hiernamaals maar individu en leven nu belangrijk.
2. Ontdekkingsreizen zorgden ervoor dat;
- Er nieuwe handelsrelaties ontstonden
- Ze contact kregen met nieuwe volken en culturen
- Het veranderde de manier van kijken naar het eigen land en de
wereld
- Er betere scheepstypes en cartografie ontstond
3. Vooruitgang van ambachtelijke techniek
bijvoorbeeld molens voor inpoldering & daarvoor waren nieuwe
wiskundige en natuurkundige inzichten nodig
Wiskundige bloei ging in een stroomversnelling; wetenschappelijke
revolutie
- Nieuwe ontdekkingen
- Maar ook; nieuwe visie op de wetenschap
- Nagedacht door geleerden over hoe onderzoek te doen
2 stromingen
1. Rationalisme
- Descrates
- Stelde de ratio/rede voorop
- Betwijfelde of je dmv zintuigelijke waarnemingen de wereld kon
begrijpen
2. Empirisme
- John Locke
- Oneens met Descrates
- Stelde waarneming en experiment voorop
- Door waarnemingen te combineren en vergelijken kom je tot
betrouwbare kennis
In praktijk waren deze twee stromingen moeilijk te onderscheiden
Isaac Newton combineerde de 2.
Methode:
- Waarneming
- Beschrijven in wiskundige termen
- Mogelijke oorzaak bedenken
, - Met proefmetingen controleerde
Zo ontdekte hij de zwaartekracht
Het idee dat het leven was onderworpen aan natuurwetten zorgde voor
argwaan bij de kerk, want dan zouden de ideeën uit de bijbel overbodig of
onwaar zijn.
Geleerden beweerden dat ze juist zijn grootsheid wilden benadrukken.
(God had het leven gemaakt, maar had er geen invloed meer op)
Rationeel optimisme:
- Er werden steeds meer wetenschappelijke ontdekkingen gedaan en
het vertrouwen in het menselijk verstand groeide
- Denkers meenden zelfs dat methoden die werden gebruikt in de
natuurwetenschappen ook voor de menselijke samenleving kon
gelden.
ze hoopten patronen te vinden om er zo achter te komen wat de beste
samenleving is
doormiddel van de rede kunnen veel ziekten worden verholpen en
oorlogen worden vermeden. Het is de oplossing voor maatschappelijke en
economische problemen. Daarbij worden machtsaanspraken obv geloof en
traditie van bijvoorbeeld de koning, adel of geestelijkheid in twijfel
getrokken.
Opvoeding en onderwijs:
2 zaken die voor verlichte denkers belangrijk zijn
- Kinderen konden daarmee worden opgevoed tot denkende burgers
die niet ui zouden gaan van religieuze vooroordelen/bijgeloof etc
- Deze ideeën werden dmv encyclopedieën verspreid.
Grenzen aan de rede:
Ondanks het verlichte optimisme zijn er vraagtekens bij de reikwijdte van
het menselijk verstand.
Immanuel Kant; volgens hem is het onmogelijk dat de mens de waarheid
leert kennen omdat hij gebrek heeft aan objectieve kennis van de
werkelijkheid.
+ het moreel kan in het geding komen (soms moet je iets doen, omdat het
andere moreel onjuist is)
John Locke’s ideeën:
- Veel verlichte denkers vonden de natuurlijke rechten belangrijk
(staan al vanaf de geboorte vast).
- Zijn voornaamste rechten: vrijheid, leven en eigendom
Rond 17e eeuw (1600) vond er een wetenschappelijke bloei plaats
Oorzaak;
1. Humanisten herontdekten oude Griekse en Romeinse werken uit de
klassieke oudheid die ze publiceerden en van commentaar
voorzagen.
zorgde voor een nieuw Mens en Wereldbeeld; niet God en
Hiernamaals maar individu en leven nu belangrijk.
2. Ontdekkingsreizen zorgden ervoor dat;
- Er nieuwe handelsrelaties ontstonden
- Ze contact kregen met nieuwe volken en culturen
- Het veranderde de manier van kijken naar het eigen land en de
wereld
- Er betere scheepstypes en cartografie ontstond
3. Vooruitgang van ambachtelijke techniek
bijvoorbeeld molens voor inpoldering & daarvoor waren nieuwe
wiskundige en natuurkundige inzichten nodig
Wiskundige bloei ging in een stroomversnelling; wetenschappelijke
revolutie
- Nieuwe ontdekkingen
- Maar ook; nieuwe visie op de wetenschap
- Nagedacht door geleerden over hoe onderzoek te doen
2 stromingen
1. Rationalisme
- Descrates
- Stelde de ratio/rede voorop
- Betwijfelde of je dmv zintuigelijke waarnemingen de wereld kon
begrijpen
2. Empirisme
- John Locke
- Oneens met Descrates
- Stelde waarneming en experiment voorop
- Door waarnemingen te combineren en vergelijken kom je tot
betrouwbare kennis
In praktijk waren deze twee stromingen moeilijk te onderscheiden
Isaac Newton combineerde de 2.
Methode:
- Waarneming
- Beschrijven in wiskundige termen
- Mogelijke oorzaak bedenken
, - Met proefmetingen controleerde
Zo ontdekte hij de zwaartekracht
Het idee dat het leven was onderworpen aan natuurwetten zorgde voor
argwaan bij de kerk, want dan zouden de ideeën uit de bijbel overbodig of
onwaar zijn.
Geleerden beweerden dat ze juist zijn grootsheid wilden benadrukken.
(God had het leven gemaakt, maar had er geen invloed meer op)
Rationeel optimisme:
- Er werden steeds meer wetenschappelijke ontdekkingen gedaan en
het vertrouwen in het menselijk verstand groeide
- Denkers meenden zelfs dat methoden die werden gebruikt in de
natuurwetenschappen ook voor de menselijke samenleving kon
gelden.
ze hoopten patronen te vinden om er zo achter te komen wat de beste
samenleving is
doormiddel van de rede kunnen veel ziekten worden verholpen en
oorlogen worden vermeden. Het is de oplossing voor maatschappelijke en
economische problemen. Daarbij worden machtsaanspraken obv geloof en
traditie van bijvoorbeeld de koning, adel of geestelijkheid in twijfel
getrokken.
Opvoeding en onderwijs:
2 zaken die voor verlichte denkers belangrijk zijn
- Kinderen konden daarmee worden opgevoed tot denkende burgers
die niet ui zouden gaan van religieuze vooroordelen/bijgeloof etc
- Deze ideeën werden dmv encyclopedieën verspreid.
Grenzen aan de rede:
Ondanks het verlichte optimisme zijn er vraagtekens bij de reikwijdte van
het menselijk verstand.
Immanuel Kant; volgens hem is het onmogelijk dat de mens de waarheid
leert kennen omdat hij gebrek heeft aan objectieve kennis van de
werkelijkheid.
+ het moreel kan in het geding komen (soms moet je iets doen, omdat het
andere moreel onjuist is)
John Locke’s ideeën:
- Veel verlichte denkers vonden de natuurlijke rechten belangrijk
(staan al vanaf de geboorte vast).
- Zijn voornaamste rechten: vrijheid, leven en eigendom
