Samenvatting - Systeemgerichte methoden

Samenvatting systeemgerichte methoden 23-24
De sociaalnetwerk-methode
Deel 1. Kenmerken en situering van de sociaalnetwerk-methode

Doelen van sociaalnetwerkmethode

Algemeen doel

 Versterken van het sociale netwerk rond de cliënt.

Specifieke doelen

 Het ‘slapende deel’ van sociale netwerk wordt geactiveerd.
 Het bestaande sociale netwerk wordt geactiveerd.
 De onderlinge steun (met vrienden, collega’s, buren en dergelijken) wordt vergroot.

Indicaties

 De cliënt meldt slechte verhoudingen in zijn sociale netwerk
 De cliënt zegt eenzaam te zijn
 De cliënt heeft zich sociaal geïsoleerd

Contra-indicaties

 De cliënt wil geen activering van zijn sociale netwerk
 De cliënt is een onaantrekkelijke partij voor sociale contacten, bijvoorbeeld door een
onaangename zweetgeur of onfatsoenlijk taalgebruik

Het sociaal netwerk

Waarom aandacht voor de supportfactor?

 Mensen zijn sociale wezens!
o Wij zoeken elkaar op, in goede en slechte tijden
 Geen mens kan de gevolgen van life-events alleen aan
o Sociale netwerk -> opvang
 Life-events hebben gevolgen voor iemands sociale draagvlak
o Bv. verlies van partner -> ook verlies van steun
 Voorkomt navelstaren op emoties van een betrokkene (navelstaren=op zichzelf gericht zijn)
o Bv. bij vastlopende rouw: hoe gezond waren de verhoudingen?
o Ontschuldigend
o Ipv ‘het ligt aan jezelf als je vastloopt’

Wat is een sociaal netwerk?

= het geheel van relatiepatronen




1
Systeemgerichte
methoden 2023-2024

,Bestaat uit 2 sectoren:

 De privesituatie
o Alleenstaand of samenwonend
o Levend met partner, gezin
o Familie
o Vrienden, en kennissen
o Mensen van dezelfde kerk
 De situatie buitenshuis
o Maatschappelijke organisaties waarin iemand functioneert:
 School
 Werk
 Buurt
 Zorginstelling

Een sociaal netwerk biedt steun:

 Niet alle mensen of diensten bieden even veel steun
-> Breng dit in kaart.
 Steun: verschillende definities:
o Objectief
o Subjectief
o Interactief

Effectieve steun vanuit het sociale netwerk is steun die door de cliënt als steunend wordt ervaren.’
->subjectief én interactief!

 Cliënt is doorslaggevend
 Maar: uitzonderingen bij risicovolle situaties: bemoeizorg om risicovolle situatie te doorbreken
Bv. gevaarlijke attributen wegnemen bij suïcidale cliënt




2
Systeemgerichte
methoden 2023-2024

,Waarom werkt een sociaal netwerk niet?

 Er wordt minder steun geboden
o Moderne mens: doorgeschoten individualisering
 Afbrokkelende driegeneratiestructuur
 Uiteenvallen van buurten
 Afnemende cohesie tussen mensen
o Internet wordt eerder geraadpleegd dan familie of vrienden
 De cliënt vraagt geen hulp of accepteert de hulp niet
o Voor ze beroep doen op maatschappelijk werkers
o doen mensen meestal een beroep op familieleden en vrienden.
o Dit krijgt geen kans als iemand
 niet het initiatief neemt om hulp te vragen
 de geboden hulp niet aanvaardt
 Het professionele vangnet signaleert en screent onvoldoende
o Verschillende beroepsgroepen: contact met mensen met problemen:
 Artsen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, leerkrachten, leidinggevenden,
personeelsadviseurs
o Bij psycho-sociale problemen zouden zij een signalerende en screenende taak
kunnen opnemen
o Maar deze taakstelling is (nog) niet formeel, dus dit werkt niet altijd zo
o Bv.: Bij overlijden van partner kan de arts inschatten of iemand zelfredzaam genoeg is
om verder te kunnen, zo niet
  doorverwijzen naar maatschappelijk werk
  die kan doorverwijzen naar specialistische hulp (psycholoog, psychiater,
pastor, budgetteerspecialist, jurist, …)
 Het sociale netwerk biedt wel steun, maar geen effectieve steun

Deel 2: sociale steuncompetenties

4 sociale steuncompetenties

 Signaalherkenning bij life-events
 Nabijheid tonen
 Steun op maat
 Supportchecks

Steuncompetentie 1: Signaalherkenning bij life-events

= signaalgedrag van de cliënt op waarde schatten

 Directe vraag om aandacht
 Indirecte vraag om aandacht

Communicatie heeft twee lagen:

 Inhoudsaspect (= verbale boodschap)
o Vaak minder belangrijk (want mensen geven ook vaak indirecte boodschappen)
 Betrekkingsaspect (= non-verbale boodschap)
o Vaak indirect, minder duidelijk
o  Wil hij steun, een luisterend oor, actief gedrag?
o Af te leiden uit toonhoogte en gebaren




3
Systeemgerichte
methoden 2023-2024

, Steuncompetentie 2: Nabijheid tonen

= op alerte wijze contact zoeken met de steunvrager

 Kies zelf een passende vorm:
o fysiek
o per telefoon
o via Facebook
o WhatsApp
o mailtje
o …

Aandacht

 Life-event  aandacht vanuit omgeving
 = erkenning in wat iemand meemaakt en wat het life-event teweegbrengt
 = affectieve basisbehoefte
  besef van rechtvaardigheid

Geen aandacht

 Gebrek aan aandacht (die iemand meent te verdienen)
 = genegeerd worden, ontkend in mens-zijn en verdriet
  verbitterd
  mensheid als onrechtvaardig beschouwen

Aandacht is nodig om te bestaan

= ‘bestaansquotiënt’: minimum van woorden en gebaren die erkenning inhouden

Als iemand minder aandacht krijgt dan dit bestaansquotiënt

 meer geneigd om negatieve aandacht te accepteren
Presentie = grondhouding van hulp- of dienstverlener: oog en gevoel voor wat nodig is

 Sluit aan bij wat voor de ander op het spel staat, zijn verlangens, zijn angst
 Vertrouwen bij de steunontvanger
Bevestiging

= voorwaarde voor individuatie (= wording van één persoon)

 geloof in eigen vermogen tot communicatie, denken, voelen en waarnemen

 gevoel van eigenwaarde

 Bevestiging = acceptatie van de zelfomschrijvingen van de ander
 Beter gevoel van eigenwaarde  beter omgaan met life-events

Verwerping

 gevoel van eigenwaarde daalt
 iemand wordt nog kwetsbaarder na een life-event
 Verzoek op betrekkingsniveau: ‘Help me dit te begrijpen’
= verwerping van haar verzoek
= diskwalificatie van haar zelfomschrijving (‘Ik heb hulp nodig’)

4
Systeemgerichte
methoden 2023-2024