1
Inhoudsopgave
Week 1 ............................................................................................................................................................. 3
Artikel Bongers 1523-1536 ........................................................................................................................... 3
Artikel Fergusson 837-847 ............................................................................................................................ 6
Artikel Loeber 1 34-44 .................................................................................................................................. 8
Artikel Loeber 2 1468-1480 ......................................................................................................................... 10
Artikel Odgers 673-710 ............................................................................................................................... 13
Artikel Moffitt 1 355-375 ............................................................................................................................ 16
Artikel Moffitt 2 179-207 ............................................................................................................................ 18
Week 2 ........................................................................................................................................................... 21
Artikel Dodge 1 1907-1924 ......................................................................................................................... 21
Artikel Dodge 2 456-464 ............................................................................................................................. 23
Artikel Eme 1-11 ......................................................................................................................................... 25
Artikel Forgatch 689-704 ............................................................................................................................ 28
Artikel Lansford 593-601 ............................................................................................................................ 32
Artikel Masten 491-494 .............................................................................................................................. 35
Artikel Mehus 146-150 ............................................................................................................................... 38
Artikel Patterson 949-968 ........................................................................................................................... 39
Artikel Rivenbark 703-709 .......................................................................................................................... 42
Artikel Sentse 119-128 ................................................................................................................................ 44
Artikel Van Lier 569-580 ............................................................................................................................. 46
Artikel Vitaro 433-451 ................................................................................................................................ 48
Week 3 ........................................................................................................................................................... 51
Artikel Blair 2207-2214 ............................................................................................................................... 51
Artikel Frick 532-544................................................................................................................................... 55
Artikel Hyde 197-208 .................................................................................................................................. 57
Artikel Klimstra 84-91 ................................................................................................................................. 59
Artikel Pasalich 587-595 ............................................................................................................................. 61
Artikel Thompson 6-27 ............................................................................................................................... 63
Week 4 ........................................................................................................................................................... 64
Artikel Brendgen 2021-2034 ....................................................................................................................... 64
Artikel Cecil 383-394................................................................................................................................... 66
Artikel Moffitt 1 533-549 ............................................................................................................................ 68
Artikel Moffitt 2 121-125 ............................................................................................................................ 72
Artikel Palumbo 1-6 .................................................................................................................................... 75
, 2
Artikel Rhee 490-522 .................................................................................................................................. 77
Artikel Tremblay 341-361 ........................................................................................................................... 80
Artikel Van Lier 1080-1086 ......................................................................................................................... 81
Week 5 ........................................................................................................................................................... 83
Artikel Aharoni 6223-6227 .......................................................................................................................... 83
Artikel Cohen 63-65 .................................................................................................................................... 84
Artikel Crone 636-648 ................................................................................................................................. 87
Artikel Glenn 54-61..................................................................................................................................... 91
Artikel Moffitt 355-370 ............................................................................................................................... 96
Artikel Ogilvie 1063-1094 ........................................................................................................................... 98
Week 6 ......................................................................................................................................................... 100
Artikel Behnsen 1-7 .................................................................................................................................. 100
Artikel Van Hazebroek 169-185................................................................................................................. 102
Artikel Ouellet 1 574-581 .......................................................................................................................... 105
Artikel Ouellet 2 1016-1022 ...................................................................................................................... 107
Artikel Ouellet 3 1813-1820 ...................................................................................................................... 109
Artikel Popma 948-956 ............................................................................................................................. 111
Artikel Raine 417-429 ............................................................................................................................... 113
, 3
Week 1
Artikel Bongers 1523-1536
Ontwikkelingstrajecten van externaliserend gedrag in de kindertijd en adolescentie
Key words: opposition, agression, property violations, status violations, (c)overt,
(non)destructive
Dit artikel beschrijft de gemiddelde en groepsgebaseerde ontwikkelingstrajecten van agressie,
oppositie, eigendomsovertredingen en statusschendingen aan de hand van ouderrapporten
van externaliserend gedrag in een longitudinale meervoudige geboortecohortstudie onder
2.076 kinderen van 4 tot 18 jaar.
Externaliserend probleemgedrag is de meest voorkomende en hardnekkige vorm van
onaangepastheid bij kinderen. Externaliserend gedrag veranderd heel erg in de ontwikkeling
in de expressie en frequentie ervan. Vanuit zowel theoretisch als klinisch perspectief is het
belangrijk om te weten wanneer kinderen en adolescenten bepaalde externaliserende
gedragingen vertonen en welk gedrag bij welke frequentie als normatief kan worden
beschouwd voor kinderen van een bepaalde leeftijd.
Dit onderzoek gebruikt een schema van Frick die 4 types van externaliserend probleemgedrag
onderscheiden.
• Oppositie
• Agressie
• Eigendomsovertredingen
• Statusschendingen
De 4 types kunnen in 2 dimensies worden samengevat. Namelijk:
• Overt v.s. covert
• Destructief v.s. niet-destructief
De vier types zijn een replicatie van vorige onderzoeken maar faciliteren ook een grote stap
vooruit in de wetenschap
1) Andere belangrijke classificaties kunnen conceptueel worden gedekt door de Frick-
clusters, die daarom een integraal kader kunnen vormen voor externaliserende
gedragsproblemen.
2) De differentiatie van externaliserend gedrag in deze vier clusters maakt het mogelijk
om verschillende ontwikkelingspatronen voor verschillende manifestaties van
externaliserend gedrag te onderzoeken.
3) Door verschillende clusters van externaliserend gedrag te onderscheiden, kan de
comorbiditeit van clusters en ontwikkelingspaden zowel binnen als tussen clusters
worden bestudeerd.
Uit het onderzoek van Lahey et al. (2000) kwam naar voren:
• Geen geslachtsverschillen in oppositie en statusschendingen, wel bij agressie en
eigendomsovertredingen.
• Levels van oppositie waren hoger bij jongere leeftijden.
• Agressie piekte rond 13 jaar.
• Eigendomsovertredingen kwamen vaker voor bij oudere leeftijden.
, 4
De ontwikkelingstaxonomie beschreven door Moffitt (1993) onderscheidt twee
ontwikkelingsroutes van antisociaal gedrag.
1) Eén pad wordt gevolgd door kinderen die hun hele leven antisociaal gedrag vertonen,
de zogenaamde levensloop volharding (Patterson en Yoerger: vroege starters)
2) De andere weg wordt gevolgd door kinderen die dit gedrag pas in de adolescentie
begaan, de zogenaamde adolescentiebeperking (Patterson en Yoerger: late starters)
Loeber et al. (1993) stelde verschillende ontwikkelingspaden voor die gekarakteriseerd
worden door de leeftijd waarop overt of covert antisociaal gedrag begint.
• Overt pathway: Escalatie van kleine agressie, gevolgd door fysieke gevechten en
uiteindelijk geweld.
• Covert pathway: kleine covert acties, gevolgd door eigendomsschade, uiteindelijk
serieuze vormen van diefstal.
Steekproef: Jongens en meisjes, 4-18 jaar, 2600 participanten waarvan 100 kinderen gebruikt,
Zuid-Holland.
Dit onderzoek heeft onderzocht:
1) Eerst is er getest in hoeverre de classificaties van externaliserend gedrag, zoals voor
het eerst gesuggereerd door Frick et al. (1993) passen bij de gegevens van de huidige
steekproef.
Dit is bewezen.
2) Ten tweede wordt de vorm beschreven van de gemiddelde ontwikkelingstrajecten van
de Frick-clusters in de kindertijd en de adolescentie.
Agressie piekte niet bij 13 jarige, maar bij jongere kinderen.
3) Ten derde om te onderzoeken of groepen individuen kunnen worden onderscheiden
die binnen elk cluster van externaliserend gedrag verschillende ontwikkelingstrajecten
volgen.
è Verwachting: meer jongens dan meisjes zouden een hoge ontwikkelingstraject van
externaliserend gedrag volgen, behalve voor oppositioneel gedrag, waarvoor er een
gelijke verdeling van aanhoudend hoge ontwikkelingstrajecten over het geslacht
verwacht wordt.
Bevindingen:
• Jongens toonden hogere levels van externaliserend gedrag dan meisjes.
• Agressie, oppositie en schendingen van eigendommen namen gemiddeld af, terwijl
statusschendingen in de loop van de tijd toenamen.
o Een afnemend traject voor eigendomsovertredingen met hogere niveaus voor
jongens dan voor meisjes.
o Zoals verwacht werd er een toenemend gemiddeld ontwikkelingstraject
gevonden voor statusschendingen, waarbij jongens hogere niveaus lieten zien
dan meisjes.
• Agressie vertoonde een afnemend traject in de loop van de tijd, met bijna twee keer
zoveel agressief gedrag gerapporteerd voor mannen dan voor vrouwen in de
kindertijd, maar nauwelijks een verschil in de late adolescentie.
Inhoudsopgave
Week 1 ............................................................................................................................................................. 3
Artikel Bongers 1523-1536 ........................................................................................................................... 3
Artikel Fergusson 837-847 ............................................................................................................................ 6
Artikel Loeber 1 34-44 .................................................................................................................................. 8
Artikel Loeber 2 1468-1480 ......................................................................................................................... 10
Artikel Odgers 673-710 ............................................................................................................................... 13
Artikel Moffitt 1 355-375 ............................................................................................................................ 16
Artikel Moffitt 2 179-207 ............................................................................................................................ 18
Week 2 ........................................................................................................................................................... 21
Artikel Dodge 1 1907-1924 ......................................................................................................................... 21
Artikel Dodge 2 456-464 ............................................................................................................................. 23
Artikel Eme 1-11 ......................................................................................................................................... 25
Artikel Forgatch 689-704 ............................................................................................................................ 28
Artikel Lansford 593-601 ............................................................................................................................ 32
Artikel Masten 491-494 .............................................................................................................................. 35
Artikel Mehus 146-150 ............................................................................................................................... 38
Artikel Patterson 949-968 ........................................................................................................................... 39
Artikel Rivenbark 703-709 .......................................................................................................................... 42
Artikel Sentse 119-128 ................................................................................................................................ 44
Artikel Van Lier 569-580 ............................................................................................................................. 46
Artikel Vitaro 433-451 ................................................................................................................................ 48
Week 3 ........................................................................................................................................................... 51
Artikel Blair 2207-2214 ............................................................................................................................... 51
Artikel Frick 532-544................................................................................................................................... 55
Artikel Hyde 197-208 .................................................................................................................................. 57
Artikel Klimstra 84-91 ................................................................................................................................. 59
Artikel Pasalich 587-595 ............................................................................................................................. 61
Artikel Thompson 6-27 ............................................................................................................................... 63
Week 4 ........................................................................................................................................................... 64
Artikel Brendgen 2021-2034 ....................................................................................................................... 64
Artikel Cecil 383-394................................................................................................................................... 66
Artikel Moffitt 1 533-549 ............................................................................................................................ 68
Artikel Moffitt 2 121-125 ............................................................................................................................ 72
Artikel Palumbo 1-6 .................................................................................................................................... 75
, 2
Artikel Rhee 490-522 .................................................................................................................................. 77
Artikel Tremblay 341-361 ........................................................................................................................... 80
Artikel Van Lier 1080-1086 ......................................................................................................................... 81
Week 5 ........................................................................................................................................................... 83
Artikel Aharoni 6223-6227 .......................................................................................................................... 83
Artikel Cohen 63-65 .................................................................................................................................... 84
Artikel Crone 636-648 ................................................................................................................................. 87
Artikel Glenn 54-61..................................................................................................................................... 91
Artikel Moffitt 355-370 ............................................................................................................................... 96
Artikel Ogilvie 1063-1094 ........................................................................................................................... 98
Week 6 ......................................................................................................................................................... 100
Artikel Behnsen 1-7 .................................................................................................................................. 100
Artikel Van Hazebroek 169-185................................................................................................................. 102
Artikel Ouellet 1 574-581 .......................................................................................................................... 105
Artikel Ouellet 2 1016-1022 ...................................................................................................................... 107
Artikel Ouellet 3 1813-1820 ...................................................................................................................... 109
Artikel Popma 948-956 ............................................................................................................................. 111
Artikel Raine 417-429 ............................................................................................................................... 113
, 3
Week 1
Artikel Bongers 1523-1536
Ontwikkelingstrajecten van externaliserend gedrag in de kindertijd en adolescentie
Key words: opposition, agression, property violations, status violations, (c)overt,
(non)destructive
Dit artikel beschrijft de gemiddelde en groepsgebaseerde ontwikkelingstrajecten van agressie,
oppositie, eigendomsovertredingen en statusschendingen aan de hand van ouderrapporten
van externaliserend gedrag in een longitudinale meervoudige geboortecohortstudie onder
2.076 kinderen van 4 tot 18 jaar.
Externaliserend probleemgedrag is de meest voorkomende en hardnekkige vorm van
onaangepastheid bij kinderen. Externaliserend gedrag veranderd heel erg in de ontwikkeling
in de expressie en frequentie ervan. Vanuit zowel theoretisch als klinisch perspectief is het
belangrijk om te weten wanneer kinderen en adolescenten bepaalde externaliserende
gedragingen vertonen en welk gedrag bij welke frequentie als normatief kan worden
beschouwd voor kinderen van een bepaalde leeftijd.
Dit onderzoek gebruikt een schema van Frick die 4 types van externaliserend probleemgedrag
onderscheiden.
• Oppositie
• Agressie
• Eigendomsovertredingen
• Statusschendingen
De 4 types kunnen in 2 dimensies worden samengevat. Namelijk:
• Overt v.s. covert
• Destructief v.s. niet-destructief
De vier types zijn een replicatie van vorige onderzoeken maar faciliteren ook een grote stap
vooruit in de wetenschap
1) Andere belangrijke classificaties kunnen conceptueel worden gedekt door de Frick-
clusters, die daarom een integraal kader kunnen vormen voor externaliserende
gedragsproblemen.
2) De differentiatie van externaliserend gedrag in deze vier clusters maakt het mogelijk
om verschillende ontwikkelingspatronen voor verschillende manifestaties van
externaliserend gedrag te onderzoeken.
3) Door verschillende clusters van externaliserend gedrag te onderscheiden, kan de
comorbiditeit van clusters en ontwikkelingspaden zowel binnen als tussen clusters
worden bestudeerd.
Uit het onderzoek van Lahey et al. (2000) kwam naar voren:
• Geen geslachtsverschillen in oppositie en statusschendingen, wel bij agressie en
eigendomsovertredingen.
• Levels van oppositie waren hoger bij jongere leeftijden.
• Agressie piekte rond 13 jaar.
• Eigendomsovertredingen kwamen vaker voor bij oudere leeftijden.
, 4
De ontwikkelingstaxonomie beschreven door Moffitt (1993) onderscheidt twee
ontwikkelingsroutes van antisociaal gedrag.
1) Eén pad wordt gevolgd door kinderen die hun hele leven antisociaal gedrag vertonen,
de zogenaamde levensloop volharding (Patterson en Yoerger: vroege starters)
2) De andere weg wordt gevolgd door kinderen die dit gedrag pas in de adolescentie
begaan, de zogenaamde adolescentiebeperking (Patterson en Yoerger: late starters)
Loeber et al. (1993) stelde verschillende ontwikkelingspaden voor die gekarakteriseerd
worden door de leeftijd waarop overt of covert antisociaal gedrag begint.
• Overt pathway: Escalatie van kleine agressie, gevolgd door fysieke gevechten en
uiteindelijk geweld.
• Covert pathway: kleine covert acties, gevolgd door eigendomsschade, uiteindelijk
serieuze vormen van diefstal.
Steekproef: Jongens en meisjes, 4-18 jaar, 2600 participanten waarvan 100 kinderen gebruikt,
Zuid-Holland.
Dit onderzoek heeft onderzocht:
1) Eerst is er getest in hoeverre de classificaties van externaliserend gedrag, zoals voor
het eerst gesuggereerd door Frick et al. (1993) passen bij de gegevens van de huidige
steekproef.
Dit is bewezen.
2) Ten tweede wordt de vorm beschreven van de gemiddelde ontwikkelingstrajecten van
de Frick-clusters in de kindertijd en de adolescentie.
Agressie piekte niet bij 13 jarige, maar bij jongere kinderen.
3) Ten derde om te onderzoeken of groepen individuen kunnen worden onderscheiden
die binnen elk cluster van externaliserend gedrag verschillende ontwikkelingstrajecten
volgen.
è Verwachting: meer jongens dan meisjes zouden een hoge ontwikkelingstraject van
externaliserend gedrag volgen, behalve voor oppositioneel gedrag, waarvoor er een
gelijke verdeling van aanhoudend hoge ontwikkelingstrajecten over het geslacht
verwacht wordt.
Bevindingen:
• Jongens toonden hogere levels van externaliserend gedrag dan meisjes.
• Agressie, oppositie en schendingen van eigendommen namen gemiddeld af, terwijl
statusschendingen in de loop van de tijd toenamen.
o Een afnemend traject voor eigendomsovertredingen met hogere niveaus voor
jongens dan voor meisjes.
o Zoals verwacht werd er een toenemend gemiddeld ontwikkelingstraject
gevonden voor statusschendingen, waarbij jongens hogere niveaus lieten zien
dan meisjes.
• Agressie vertoonde een afnemend traject in de loop van de tijd, met bijna twee keer
zoveel agressief gedrag gerapporteerd voor mannen dan voor vrouwen in de
kindertijd, maar nauwelijks een verschil in de late adolescentie.
