Ideologieën en wereldoorlogen
Definitie geeft belangrijke invalshoek als perspectief. Denk bijvoorbeeld aan de positie
als:
- Pedagoog
- Journalist
- Beleidsmaker
- Ingenieur
- Historicus
- Militair
“De contemporaine geschiedenis is, zoals de naam al aangeeft, de geschiedenis van
onze eigen tijd”.
- 1789: Franse revolutie
- 1870: Frans/Duitse oorlog
• Geschiedenis is eigenlijk altijd in zekere zin de huidige tijd over het verleden heen
gelegd
Waar komt het concept burgerschap vandaan?
- Bron: Romeinen 13:12
- “Iedereen moet het gezag van de overheid erkennen, want er is geen gezag dat
niet van God komt.”
30 januari 1649: Onthoofding van Koning Karel I door Cromwell
- Koningstitel werd afgeschaft
- Oliver Cromwell werd Lord Protector van Engeland
John Locke (1632-1704)
- Een koning of keizer had slechts één hoofdtaak en dat was niet de
alleenheerschappij, maar het beschermen van de rechten van burgers op leven,
gezondheid, vrijheid en bezit.
Thomas Hobbes (1588-1679)
- Hobbes geeft aan dat wat Locke zegt alleen mogelijk is wanneer de mensen en de
maatschappij eensgezind is. Er is juist een gemeenschappelijke macht, een
soeverein nodig, die iedereen in bedwang houdt.
- De soeverein vertegenwoordigd ieder afzonderlijk lid van de bevolking.
3 staatsvormen volgens Hobbes
1. Monarchie (1 persoon aan de macht)
2. Democratie (volksvertegenwoordigend lichaam)
3. Aristocratie (democratie voor de elites)
Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
- “Ik stel dus dat de soevereiniteit, daar zij slechts de uitoefening van de algemene
wil is, nooit kan worden vervreemd, en dat de soeverein, die niets anders is dan
, een collectief wezen, slechts door zichzelf kan worden vertegenwoordigd. Wel
kan de macht worden overgedragen, maar niet de wil”.
Congres van Wenen (1815)
- Ook wel het concert van Europa genoemd
- Afspraken tussen de Europese Staten over de grenzen, na tijdperk Napoleon
- Nederland kreeg België erbij
- Doel Concert van Europa: stabiliteit
- Kleine interventies zijn toegestaan
Nationalisme
- Links of rechts?
- Positief of negatief?
- Verlichting en of romantiek?
Twee vormen nationalisme
- Chauvinistisch nationalisme: Sociaal conservatief, kenmerken van het
patriottisme (liefde voor het Vaderland), gedragen door de gegoede en kleine
burgers
- Radicale nationalisme: verwerpt ideeën van het liberalisme als het
individualisme, kapitalisme en parlementaire democratie. Het uit zich vaak in
antisemitisme en het werd populair onder de jongeren
Christelijke stromingen
1. Christendemocratie: sociaal conservatief, belangrijke rol in de 20e eeuw, vooral
populair in het politieke midden
2. Christelijk-socialen: Radicale variant, wilde het kapitalisme omverwerpen en was
een antisemitische stroming
Antisemitisme
- Historische stereotypen: joden als woekeraars, sjacheraars en
christusmoordenaars
- Nieuwe antisemitisme: verzet tegen het kapitalisme, joden als zondebok
• Joden leefden tot in de 18e eeuw geïsoleerd. Ook daarna bleven ze zo veel
mogelijk gescheiden van niet-joden.
• Emancipatie van joden kwam in 18e eeuw op gang in christelijke kring. De meeste
joden integreerden succesvol (1870 integratie joden geslaagd) in de samenleving,
maar dat wekte ook de weerzin bij de radicalen op.
• Radicalen verwachtte naadloze assimilatie, maar joden bleven hun eigen cultuur
en gebruiken behouden.
Moderne maatschappij
- Joden werden met de moderne maatschappij geïdentificeerd, door successen
binnen het kapitalistische systeem
- Antisemitisme werd een ideologie tegen de moderne maatschappij die
antikapitalistisch, antiliberaal en antisocialistisch werd.
, Zionisme
- Gedachte: joden kunnen nooit helemaal assimileren in een Europese
beschaving, vandaar dat zij een eigen nationaal huis, joodse staat in Palestina
moeten vestigen
- Idee van Theodor Herzl (1860-1904)
- Balfour declaratie 1917: in het Britse mandaatgebied Palestina gaat een Joodse
Staat ontwikkeld worden
- Israël 1948
• Herzls droom heeft een flinke groep joden uit de gruwelen van WO-II gered,
omdat zij voor de Holocaust al naar Palestina trokken
Verval klassieke liberalisme
- Met de komst van de interventiestaat en de massademocratie had het
liberalisme haar hoogtijdagen gehad
- Veel klassieke liberalen, zoals Joseph Chamberlain, vervielen daarom in het
conservatisme
New liberalism, radicalisme
- Nieuwe vorm van liberalisme die wel voor staatsinterventies waren en voor de
zaak van de ‘deprived millions’
- Successen onder David Lloyd George, Asquith en Churchill
- Programmatisch naderde het radicalisme het socialisme, maar op het moment
van stemmen kozen de arbeiders toch liever voor de socialisten dan democraten
- Hiermee was de dominante rol van de liberalen, radicalen gereduceerd tot een
randverschijnsel.
Belangrijkst betrokken landen voor WO I
- Frankrijk, Rusland en Verenigd Koninkrijk aan de ene kant
- Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië en Ottomaanse Rijk aan de andere kant
- Nederland en België neutraal
Klein of Groot-Duitsland?
- Flinke discussie over de vorming van het Duitse Rijk.
- Wens is Groot-Duits Rijk, met Oostenrijk, maar Oostenrijk hoort ook bij Hongarije
en daarbij ook de Kroaten en Serven. Die spreken allemaal geen Duits.
- Klein-Duitsland: Fusie tussen Pruissen en de deelstaten in het Westen
- Centrale figuur: Otto von Bismarck
Duitsland, Keizerrijk
- Otto von Bismarck
- Fusie Pruissen en deelstaten in West-Duitsland
- Drie oorlogen (1864, 1866, 1870-1871)
- Doel: Eenheid creëren. Dat bereikt Bismarck door oorlog: vechten tegen
gezamenlijke vijand.
- Wankelend Concert van Europa dankzij de drie oorlogen en nieuwe
machtsverhoudingen
Definitie geeft belangrijke invalshoek als perspectief. Denk bijvoorbeeld aan de positie
als:
- Pedagoog
- Journalist
- Beleidsmaker
- Ingenieur
- Historicus
- Militair
“De contemporaine geschiedenis is, zoals de naam al aangeeft, de geschiedenis van
onze eigen tijd”.
- 1789: Franse revolutie
- 1870: Frans/Duitse oorlog
• Geschiedenis is eigenlijk altijd in zekere zin de huidige tijd over het verleden heen
gelegd
Waar komt het concept burgerschap vandaan?
- Bron: Romeinen 13:12
- “Iedereen moet het gezag van de overheid erkennen, want er is geen gezag dat
niet van God komt.”
30 januari 1649: Onthoofding van Koning Karel I door Cromwell
- Koningstitel werd afgeschaft
- Oliver Cromwell werd Lord Protector van Engeland
John Locke (1632-1704)
- Een koning of keizer had slechts één hoofdtaak en dat was niet de
alleenheerschappij, maar het beschermen van de rechten van burgers op leven,
gezondheid, vrijheid en bezit.
Thomas Hobbes (1588-1679)
- Hobbes geeft aan dat wat Locke zegt alleen mogelijk is wanneer de mensen en de
maatschappij eensgezind is. Er is juist een gemeenschappelijke macht, een
soeverein nodig, die iedereen in bedwang houdt.
- De soeverein vertegenwoordigd ieder afzonderlijk lid van de bevolking.
3 staatsvormen volgens Hobbes
1. Monarchie (1 persoon aan de macht)
2. Democratie (volksvertegenwoordigend lichaam)
3. Aristocratie (democratie voor de elites)
Jean Jacques Rousseau (1712-1778)
- “Ik stel dus dat de soevereiniteit, daar zij slechts de uitoefening van de algemene
wil is, nooit kan worden vervreemd, en dat de soeverein, die niets anders is dan
, een collectief wezen, slechts door zichzelf kan worden vertegenwoordigd. Wel
kan de macht worden overgedragen, maar niet de wil”.
Congres van Wenen (1815)
- Ook wel het concert van Europa genoemd
- Afspraken tussen de Europese Staten over de grenzen, na tijdperk Napoleon
- Nederland kreeg België erbij
- Doel Concert van Europa: stabiliteit
- Kleine interventies zijn toegestaan
Nationalisme
- Links of rechts?
- Positief of negatief?
- Verlichting en of romantiek?
Twee vormen nationalisme
- Chauvinistisch nationalisme: Sociaal conservatief, kenmerken van het
patriottisme (liefde voor het Vaderland), gedragen door de gegoede en kleine
burgers
- Radicale nationalisme: verwerpt ideeën van het liberalisme als het
individualisme, kapitalisme en parlementaire democratie. Het uit zich vaak in
antisemitisme en het werd populair onder de jongeren
Christelijke stromingen
1. Christendemocratie: sociaal conservatief, belangrijke rol in de 20e eeuw, vooral
populair in het politieke midden
2. Christelijk-socialen: Radicale variant, wilde het kapitalisme omverwerpen en was
een antisemitische stroming
Antisemitisme
- Historische stereotypen: joden als woekeraars, sjacheraars en
christusmoordenaars
- Nieuwe antisemitisme: verzet tegen het kapitalisme, joden als zondebok
• Joden leefden tot in de 18e eeuw geïsoleerd. Ook daarna bleven ze zo veel
mogelijk gescheiden van niet-joden.
• Emancipatie van joden kwam in 18e eeuw op gang in christelijke kring. De meeste
joden integreerden succesvol (1870 integratie joden geslaagd) in de samenleving,
maar dat wekte ook de weerzin bij de radicalen op.
• Radicalen verwachtte naadloze assimilatie, maar joden bleven hun eigen cultuur
en gebruiken behouden.
Moderne maatschappij
- Joden werden met de moderne maatschappij geïdentificeerd, door successen
binnen het kapitalistische systeem
- Antisemitisme werd een ideologie tegen de moderne maatschappij die
antikapitalistisch, antiliberaal en antisocialistisch werd.
, Zionisme
- Gedachte: joden kunnen nooit helemaal assimileren in een Europese
beschaving, vandaar dat zij een eigen nationaal huis, joodse staat in Palestina
moeten vestigen
- Idee van Theodor Herzl (1860-1904)
- Balfour declaratie 1917: in het Britse mandaatgebied Palestina gaat een Joodse
Staat ontwikkeld worden
- Israël 1948
• Herzls droom heeft een flinke groep joden uit de gruwelen van WO-II gered,
omdat zij voor de Holocaust al naar Palestina trokken
Verval klassieke liberalisme
- Met de komst van de interventiestaat en de massademocratie had het
liberalisme haar hoogtijdagen gehad
- Veel klassieke liberalen, zoals Joseph Chamberlain, vervielen daarom in het
conservatisme
New liberalism, radicalisme
- Nieuwe vorm van liberalisme die wel voor staatsinterventies waren en voor de
zaak van de ‘deprived millions’
- Successen onder David Lloyd George, Asquith en Churchill
- Programmatisch naderde het radicalisme het socialisme, maar op het moment
van stemmen kozen de arbeiders toch liever voor de socialisten dan democraten
- Hiermee was de dominante rol van de liberalen, radicalen gereduceerd tot een
randverschijnsel.
Belangrijkst betrokken landen voor WO I
- Frankrijk, Rusland en Verenigd Koninkrijk aan de ene kant
- Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië en Ottomaanse Rijk aan de andere kant
- Nederland en België neutraal
Klein of Groot-Duitsland?
- Flinke discussie over de vorming van het Duitse Rijk.
- Wens is Groot-Duits Rijk, met Oostenrijk, maar Oostenrijk hoort ook bij Hongarije
en daarbij ook de Kroaten en Serven. Die spreken allemaal geen Duits.
- Klein-Duitsland: Fusie tussen Pruissen en de deelstaten in het Westen
- Centrale figuur: Otto von Bismarck
Duitsland, Keizerrijk
- Otto von Bismarck
- Fusie Pruissen en deelstaten in West-Duitsland
- Drie oorlogen (1864, 1866, 1870-1871)
- Doel: Eenheid creëren. Dat bereikt Bismarck door oorlog: vechten tegen
gezamenlijke vijand.
- Wankelend Concert van Europa dankzij de drie oorlogen en nieuwe
machtsverhoudingen
