Integratief beeld
Lisa is een meisje van 3 jaar oud uit een intact gezin. Lisa is aangemeld op advies
van het kinderdagverblijf met zorgen over of zij deel kan nemen aan regulier
onderwijs. Ouders vinden het lastig om in te schatten wat zij in de ontwikkeling
van Lisa mogen verwachten. Zij hebben de verwachting dat Lisa past binnen het
regulier onderwijs, zij delen niet alle zorgen van het kinderdagverblijf.
Onderzoeksvragen: Is er sprake van een ontwikkelingsachterstand of is er sprake
van een ontwikkelingsstoornis? Zijn er facetten in de gezinsdynamiek en de
ouder-kindrelatie die Lisa belemmeren in haar ontwikkeling. Ouders hebben zelf
geen duidelijke hulpvraag geformuleerd.
Lisa laat een achterstand zien in haar taalontwikkeling, de ontwikkeling van haar
fijne motoriek en daarnaast zijn er aanwijzingen voor problemen op sociaal
emotioneel gebied.
De zwangerschap van Lisa was voor ouders geen makkelijke periode. Het was
voor moeder moeilijk om te stoppen met roken, roken kalmeerde haar.
Gedurende de zwangerschap hebben ouders hun sociale activiteiten zo veel
mogelijk voortgezet vanuit de gedachte dat dit na de geboorte lastiger zou zijn.
Tijdens deze momenten dronk moeder alcohol, in de veronderstelling dat een
paar glazen alcohol geen grootse effecten zou hebben op de zwangerschap. Lisa
werd na 29 weken zwangerschap geboren via een spoedkeizersnede. Lisa was 38
cm en woog 1100 gram. De eerste weken waren zorgelijk. Lisa kreeg
sondevoeding, werd beademd en kreeg longrijpers omdat haar longen niet
volgroeid waren. Haar ouders konden haar weinig vasthouden omdat ze in de
couveuse lag. Door de stress die gepaard ging met de vroeggeboorte en de tijd
die Lisa in de couveuse doorbracht, hadden ouders mogelijk minder gelegenheid
om een hechte emotionele band met haar op te bouwen in de eerste weken van
haar leven. Moeder ervaarde na de vroeggeboorte schuldgevoelens richting Lisa
en haar partner en had het gevoel dat haar lichaam haar in de steek had gelaten.
De vroeggeboorte van Lisa heeft haar psychologische transformatie naar het
moederschap onverwacht verstoord. Zij werd geconfronteerd met haar
onvermogen om een gezonde zwangerschap te voldragen wat kan zorgen voor
een gevoel van falen (Kaplan & Mason., 1960).
Na zes weken mocht Lisa het ziekenhuis verlaten. Eenmaal thuis was het voor de
ouders erg onwennig, zij voelden zich onzeker als nieuwe jonge ouders en
twijfelde of zij Lisa wel goed verzorgde. De theorie van parental stress (Abidin et
al., 1995) stelt dat de aanpassing aan de volledige verantwoordelijkheid voor Lisa
na een periode waarin medici grotendeels de verantwoordelijkheid op zich
namen, een extra belasting kan vormen. De overgang van ziekenhuis naar huis
kan gevoelens van onzekerheid en angst versterken. In de thuissituatie
ontstonden conflicten, vader vond dat moeder moest stoppen met roken en
drinken, terwijl moeder aangaf dit nodig te hebben om met de stress van de
situatie om te gaan. De spanningen tussen ouders en de onzekerheid over hun
ouderrol kan hebben geleid tot minder spontane en responsieve interacties
tussen Lisa en haar ouders waarmee de band tussen ouders en Lisa onder druk is
komen te staan en is een risicofactor die de ouder-kindrelatie en de hechting kan
beïnvloeden (Carson et al., 2015).
Ondanks hun onzekerheid en de onderlinge spanningen hebben ouders alles
gedaan om Lisa’s ontwikkeling te stimuleren, ze brachten veel tijd met haar door
en hebben haar aangemeld bij het kinderdagverblijf voor extra stimulatie.
Op het kinderdagverblijf wordt gezien dat Lisa graag komt maar dat zij moeilijk
mee lijkt te komen in de groep. Zij signaleren een achterstand in haar
, taalontwikkeling en motoriek, met name de fijne motoriek, in vergelijking met
andere kinderen. Vervolgonderzoek (Bayley Scales of Infant and Toddler
Development, Bayley-III-NL) bevestigt dat Lisa een achterstand heeft in haar
taalontwikkeling, zowel in taalbegrip als taalproductie. Haar woordenschat is
kleiner dan die van haar leeftijdsgenoten (twee standaarddeviaties onder het
gemiddelde). Ze begrijpt minder woorden en zinnen en gebruikt weinig
meervoudsvormen en werkwoordvervoegingen. Het vervolgonderzoek bevestigt
ook een achterstand in haar motorische ontwikkeling, met name haar fijne
motoriek. Zowel haar motorische integratie, planning als de snelheid waarmee ze
bewegingen uitvoert, zijn trager dan die van haar leeftijdsgenoten, wat eerder
overeenkomt met het niveau van een tweejarig kind in plaats van een driejarig
kind. Prematuriteit is een bewezen risico op ontwikkelingsachterstanden,
waaronder taal- en motorische problemen (Shah et al., 2016; Eryigit-
Madzwamuse et al., 2015; Keegstra., 2010). De complicaties die gepaard gingen
met haar vroeggeboorte, zoals sondevoeding, beademing en het gebruik van
longrijpers, kunnen haar neurologische en fysieke ontwikkeling hebben
vertraagd.
Kijkend naar de sociaal-emotionele ontwikkeling van Lisa valt het op dat zij
weinig speelt met leeftijdsgenootjes en meer aansluiting zoekt bij jongere
kinderen. In gesprekken is Lisa in staat oogcontact te maken. Volgens Hassing-
Geertsema & Van Lenthe (2015) kan de spelontwikkeling van peuters vertraagd
worden door problemen met motoriek en taal, wat de interactie met andere
kinderen bemoeilijkt. Bovendien toont onderzoek van Sualy et al. (2011) aan dat
kinderen met een taalachterstand vaak minder ontwikkeld spel vertonen. Dit zou
van invloed kunnen zijn op waarom Lisa minder contact maakt met
leeftijdsgenoten. Op het gebied van communicatie is er eveneens sprake van een
ontwikkelingsachterstand, die voornamelijk lijkt samen te hangen met haar
beperkte taalontwikkeling. Het ontbreken van vloeiende communicatie beperkt
mogelijk haar vermogen om sociale contacten aan te gaan.
De cognitie van Lisa kan worden gezien als een beschermende factor, hierin
worden geen achterstanden gesignaleerd.
Hoewel ouders tevreden zijn over de relatie die zij met Lisa hebben en samen
echt plezier kunnen beleven rapporteren zij wel problemen in de interactie. De
Emotional Availability Scale (EAS) toont aan dat moeder niet altijd responsief-
sensitief reageert op Lisa. Bijvoorbeeld, wanneer Lisa een driftbui heeft, weet
moeder niet goed hoe te reageren en kiest ervoor het gedrag te negeren, wat
leidt tot oncontroleerbaar huilen en zichtbare irritatie bij moeder. Na ongeveer
vijf minuten gaat moeder Lisa troost bieden. Ook vader lijkt niet altijd passend te
reageren op Lisa's emoties. Wanneer zij gestrest is, merkt hij dit vaak pas op
wanneer ze ongecontroleerd begint te huilen en biedt dan troost. Dit zou
mogelijk voort kunnen komen uit zijn eigen opvoedingssituatie waarin weinig
aandacht voor emoties en gevoelens was. Dit kan ertoe leiden dat vader een
passieve rol in de opvoeding aanneemt, volgens moeder veel “laat gaan”
waardoor moeder te veel verantwoordelijkheid draagt, wat bijdraagt aan haar
stress, vermoeidheid en somberheidsklachten, zoals door haar gerapporteerd in
de Opvoedingsbelasting Vragenlijst (OBVL). Emotieregulatie is een cruciale
ontwikkelingsopgave in de kindertijd waar Lisa de hulp van haar ouders bij nodig
heeft. Het effectief kunnen reguleren van emoties wordt gezien als een
noodzakelijke basis om flexibel en veerkrachtig te functioneren in het dagelijks
leven (Willems, R., 2023). Wanneer je met een kind praat over wat het voelt en
wil, leert het geleidelijk de woorden die bij deze emoties horen. Zo ontwikkelt het
kind steeds meer inzicht in en begrip van zijn eigen gevoelens en emoties.
Lisa is een meisje van 3 jaar oud uit een intact gezin. Lisa is aangemeld op advies
van het kinderdagverblijf met zorgen over of zij deel kan nemen aan regulier
onderwijs. Ouders vinden het lastig om in te schatten wat zij in de ontwikkeling
van Lisa mogen verwachten. Zij hebben de verwachting dat Lisa past binnen het
regulier onderwijs, zij delen niet alle zorgen van het kinderdagverblijf.
Onderzoeksvragen: Is er sprake van een ontwikkelingsachterstand of is er sprake
van een ontwikkelingsstoornis? Zijn er facetten in de gezinsdynamiek en de
ouder-kindrelatie die Lisa belemmeren in haar ontwikkeling. Ouders hebben zelf
geen duidelijke hulpvraag geformuleerd.
Lisa laat een achterstand zien in haar taalontwikkeling, de ontwikkeling van haar
fijne motoriek en daarnaast zijn er aanwijzingen voor problemen op sociaal
emotioneel gebied.
De zwangerschap van Lisa was voor ouders geen makkelijke periode. Het was
voor moeder moeilijk om te stoppen met roken, roken kalmeerde haar.
Gedurende de zwangerschap hebben ouders hun sociale activiteiten zo veel
mogelijk voortgezet vanuit de gedachte dat dit na de geboorte lastiger zou zijn.
Tijdens deze momenten dronk moeder alcohol, in de veronderstelling dat een
paar glazen alcohol geen grootse effecten zou hebben op de zwangerschap. Lisa
werd na 29 weken zwangerschap geboren via een spoedkeizersnede. Lisa was 38
cm en woog 1100 gram. De eerste weken waren zorgelijk. Lisa kreeg
sondevoeding, werd beademd en kreeg longrijpers omdat haar longen niet
volgroeid waren. Haar ouders konden haar weinig vasthouden omdat ze in de
couveuse lag. Door de stress die gepaard ging met de vroeggeboorte en de tijd
die Lisa in de couveuse doorbracht, hadden ouders mogelijk minder gelegenheid
om een hechte emotionele band met haar op te bouwen in de eerste weken van
haar leven. Moeder ervaarde na de vroeggeboorte schuldgevoelens richting Lisa
en haar partner en had het gevoel dat haar lichaam haar in de steek had gelaten.
De vroeggeboorte van Lisa heeft haar psychologische transformatie naar het
moederschap onverwacht verstoord. Zij werd geconfronteerd met haar
onvermogen om een gezonde zwangerschap te voldragen wat kan zorgen voor
een gevoel van falen (Kaplan & Mason., 1960).
Na zes weken mocht Lisa het ziekenhuis verlaten. Eenmaal thuis was het voor de
ouders erg onwennig, zij voelden zich onzeker als nieuwe jonge ouders en
twijfelde of zij Lisa wel goed verzorgde. De theorie van parental stress (Abidin et
al., 1995) stelt dat de aanpassing aan de volledige verantwoordelijkheid voor Lisa
na een periode waarin medici grotendeels de verantwoordelijkheid op zich
namen, een extra belasting kan vormen. De overgang van ziekenhuis naar huis
kan gevoelens van onzekerheid en angst versterken. In de thuissituatie
ontstonden conflicten, vader vond dat moeder moest stoppen met roken en
drinken, terwijl moeder aangaf dit nodig te hebben om met de stress van de
situatie om te gaan. De spanningen tussen ouders en de onzekerheid over hun
ouderrol kan hebben geleid tot minder spontane en responsieve interacties
tussen Lisa en haar ouders waarmee de band tussen ouders en Lisa onder druk is
komen te staan en is een risicofactor die de ouder-kindrelatie en de hechting kan
beïnvloeden (Carson et al., 2015).
Ondanks hun onzekerheid en de onderlinge spanningen hebben ouders alles
gedaan om Lisa’s ontwikkeling te stimuleren, ze brachten veel tijd met haar door
en hebben haar aangemeld bij het kinderdagverblijf voor extra stimulatie.
Op het kinderdagverblijf wordt gezien dat Lisa graag komt maar dat zij moeilijk
mee lijkt te komen in de groep. Zij signaleren een achterstand in haar
, taalontwikkeling en motoriek, met name de fijne motoriek, in vergelijking met
andere kinderen. Vervolgonderzoek (Bayley Scales of Infant and Toddler
Development, Bayley-III-NL) bevestigt dat Lisa een achterstand heeft in haar
taalontwikkeling, zowel in taalbegrip als taalproductie. Haar woordenschat is
kleiner dan die van haar leeftijdsgenoten (twee standaarddeviaties onder het
gemiddelde). Ze begrijpt minder woorden en zinnen en gebruikt weinig
meervoudsvormen en werkwoordvervoegingen. Het vervolgonderzoek bevestigt
ook een achterstand in haar motorische ontwikkeling, met name haar fijne
motoriek. Zowel haar motorische integratie, planning als de snelheid waarmee ze
bewegingen uitvoert, zijn trager dan die van haar leeftijdsgenoten, wat eerder
overeenkomt met het niveau van een tweejarig kind in plaats van een driejarig
kind. Prematuriteit is een bewezen risico op ontwikkelingsachterstanden,
waaronder taal- en motorische problemen (Shah et al., 2016; Eryigit-
Madzwamuse et al., 2015; Keegstra., 2010). De complicaties die gepaard gingen
met haar vroeggeboorte, zoals sondevoeding, beademing en het gebruik van
longrijpers, kunnen haar neurologische en fysieke ontwikkeling hebben
vertraagd.
Kijkend naar de sociaal-emotionele ontwikkeling van Lisa valt het op dat zij
weinig speelt met leeftijdsgenootjes en meer aansluiting zoekt bij jongere
kinderen. In gesprekken is Lisa in staat oogcontact te maken. Volgens Hassing-
Geertsema & Van Lenthe (2015) kan de spelontwikkeling van peuters vertraagd
worden door problemen met motoriek en taal, wat de interactie met andere
kinderen bemoeilijkt. Bovendien toont onderzoek van Sualy et al. (2011) aan dat
kinderen met een taalachterstand vaak minder ontwikkeld spel vertonen. Dit zou
van invloed kunnen zijn op waarom Lisa minder contact maakt met
leeftijdsgenoten. Op het gebied van communicatie is er eveneens sprake van een
ontwikkelingsachterstand, die voornamelijk lijkt samen te hangen met haar
beperkte taalontwikkeling. Het ontbreken van vloeiende communicatie beperkt
mogelijk haar vermogen om sociale contacten aan te gaan.
De cognitie van Lisa kan worden gezien als een beschermende factor, hierin
worden geen achterstanden gesignaleerd.
Hoewel ouders tevreden zijn over de relatie die zij met Lisa hebben en samen
echt plezier kunnen beleven rapporteren zij wel problemen in de interactie. De
Emotional Availability Scale (EAS) toont aan dat moeder niet altijd responsief-
sensitief reageert op Lisa. Bijvoorbeeld, wanneer Lisa een driftbui heeft, weet
moeder niet goed hoe te reageren en kiest ervoor het gedrag te negeren, wat
leidt tot oncontroleerbaar huilen en zichtbare irritatie bij moeder. Na ongeveer
vijf minuten gaat moeder Lisa troost bieden. Ook vader lijkt niet altijd passend te
reageren op Lisa's emoties. Wanneer zij gestrest is, merkt hij dit vaak pas op
wanneer ze ongecontroleerd begint te huilen en biedt dan troost. Dit zou
mogelijk voort kunnen komen uit zijn eigen opvoedingssituatie waarin weinig
aandacht voor emoties en gevoelens was. Dit kan ertoe leiden dat vader een
passieve rol in de opvoeding aanneemt, volgens moeder veel “laat gaan”
waardoor moeder te veel verantwoordelijkheid draagt, wat bijdraagt aan haar
stress, vermoeidheid en somberheidsklachten, zoals door haar gerapporteerd in
de Opvoedingsbelasting Vragenlijst (OBVL). Emotieregulatie is een cruciale
ontwikkelingsopgave in de kindertijd waar Lisa de hulp van haar ouders bij nodig
heeft. Het effectief kunnen reguleren van emoties wordt gezien als een
noodzakelijke basis om flexibel en veerkrachtig te functioneren in het dagelijks
leven (Willems, R., 2023). Wanneer je met een kind praat over wat het voelt en
wil, leert het geleidelijk de woorden die bij deze emoties horen. Zo ontwikkelt het
kind steeds meer inzicht in en begrip van zijn eigen gevoelens en emoties.
