Psychologisch perspectief
Hoofdstuk 4: motivatie
Doelstelling: Beginnersniveau: De student heeft inzicht in de vorming van het denken
en de intelligentie, de motivatie, de emoties en de waarneming van een cliënt.
De innerlijke sturing van het gedrag
Waarom doen mensen wat ze doen?
Het gedrag van mensen zit soms ingewikkeld in elkaar
o Externe situaties
o Temperament
o Opvoeding en gewoontevorming
o Motivatie: de inwerking van verlangens en behoeften, die als een
innerlijke kracht het individu stimuleren tot het stellen v/e bepaald
gedrag
De vraag welke behoeften en verlangens de innerlijke drijfkrachten zijn die het
gedrag motiveren
1. Precisering van de vraagstelling – de complexiteit
van de menselijke motivatie
Welke behoeften en verlangens zijn de innerlijke drijfkrachten die het gedrag
motiveren?
Intuïtief gaan we ervan uit dat mensen -bewust of onbewust- gedreven worden
door inwendige krachten die we, naargelang het geval, aanduiden als
verlangens, strevingen, idealen, hunkers of wat al nog.
Aanlokkelijk en vrij eenvoudig om bij iedere waarom en passend daarom te
verzinnen. Alleen is het maar de vraag of we daarmee de echte verklaring te
pakken hebben.
Binnen de psychologie mag je verwachten dat er grondiger nagedacht zal
worden over wat mensen drijft, het antwoord wordt empirisch gefundeerd;
Sanda Dia, hoe werden die jongens gemotiveerd om dat bepaald
gedrag te stellen. Dit zijn verschillende motivaties
Kim De Gelder:
“De Gelder gaf geen krimp bij het horen van de uitspraak. Naar zijn
motief voor de moorden is het nog altijd gissen.
De enige aanwijzing naar zijn beweegredenen schreef De Gelder
destijds neer in een warrig briefje aan zijn advocaat. Daarin schreef
De Gelder dat hij de moorden pleegde omdat hij wilde bewijzen dat
hij het aankon om iemand te vermoorden.”
De vraag waarom is een onoplosbare vraag
,a. De complexiteit van de menselijke motivatie
Enkele begrippen
Motivatie is niet waarneembaar -> probleem 1
Motivatie= het geheel van processen die betrokken zijn bij de
interne dynamiek van het gedrag. EV! Welke is geen onderdeel van
motivatie:
o geeft de aanzet tot het stellen van gedrag vb verstrijken van
leerplicht toch nog verder studeren
o bepaalt de richting van het gedrag vb keuze te maken tussen
de verschillende studierichtingen
o bepaalt de intensiteit van het gedrag vb groter verlangen
diploma, hoe meer inzet
o beïnvloedt de persistentie (volhouden) van het gedrag vb na
twijfel toch blijven studeren om studie tot goed einde te
brengen.
Behoeften = algemene categorieën van objecten waar mensen
nood aan hebben. Moeilijke vragen: achterhalen hoeveel en welke
behoeften mensen zoal hebben en die voor alle mensen gelden of
eerder specifiek zijn voor bepaalde individuen en groepen
Motieven = concrete vormen die een behoefte kan aannemen vb
als je honger hebt, de ene persoon besteld een slaatje, de andere
een lasagne;
Incentives = externe prikkels of objecten die vanuit een bepaalde
behoefte als aantrekkelijk worden ervaren en daardoor aanzetten tot
een bepaald gedrag. Soms positieve bekrachtigingen – extrinsieke
motivatie, gemotiveerd om een bepaald gedrag te stellen
Motivatie is niet waarneembaar, je weet niet waarom er iemand in
de klas zit. De innerlijke dynamiek van het gedrag kun je niet
waarnemen.
Enige toegangsweg van de motivatieprocessen is het gedrag
Behoeften zijn hypothetische constructen(= veronderstellingen die
we ontwerpen met betrekking tot wat er zich vermoedelijk achter het
zichtbare gedrag afspeelt, in de hoop op die manier een samenhang
te kunnen ontdekken in de veelsoortige gedragingen die mensen
stellen)
Pluriformiteit van de menselijke motivatie -> probleem 2
Hoewel de link tussen het gedrag en de achterliggende behoefte
soms minder voor de hand liggend dan het lijkt
Bij het typisch menselijke gedrag- de vele gedragingen die we niet
terugvinden bij andere diersoorten- is het nog een stuk moeilijker om
uit te maken welke behoeften aan de basis ervan liggen.
, Eenzelfde gedrag kan dus naar zeer verschillende behoeften
verwijzen
Eenzelfde behoefte kan naargelang de persoon of de cultuur, of
naargelang het moment, aanleiding geven tot heel verschillende
gedragingen
1 gedrag kan gemotiveerd zijn door verschillende behoeften (in
de les zitten kan omwille van 100 redenen) (over
gedetermineerdheid van gedrag) & 1 behoefte kan aanleiding
geven tot verschillende gedragingen (1 reden dat je er zit, ga je
verschillende gedragingen stellen)
Over gedetermineerdheid van het gedrag -> probleem 3
Geen afzonderlijke link tussen een bepaald gedrag en een
specifieke behoefte
Vaak meerdere motieven tegelijk een bijdrage leveren aan het tot
stand komen van een bepaald gedrag
Dat is wat we bedoelen met de uitdrukking dat veel gedragingen
overgedetermineerd zijn: de vaststelling dat er vaak meerdere
determinanten of factoren tegelijk in meespelen
Motivatie is complex en pluriformiteit
b. Hoe psychologen daarmee omgaan
Instincten= algemene menselijke tendens, maar in verschillende vormen
afh. van situatie / individu.
William James (1890): 10 instincten, waarom doen wat we doen
William McDougall (1908): 18 instincten, richting aan ons gedrag
Later: + 100 instincten
Instinct om instincten uit te vinden?
1920 is dat inventariseren van menselijke instincten helemaal in
ongebruik gemaakt. Behavioristen vonden het totaal
onwetenschappelijk om ter verklaring van het gedrag een beroep te
doen op dat soort mistige begrippen/
Later kreeg een preciezere betekenis: als een erfelijk
voorgeprogrammeerde manier waarop dieren van een bepaalde soort,
in het kader van een specifieke biologische behoefte, reageren op
bepaalde prikkels.
Verschillende psychologen probeerde ieder op hun manier een
overzicht te maken van wat we kunnen aanduiden als de fundamentele
behoeften van de mens. Vertrekkend van de vele uiteenlopende
gedragingen die mensen stellen, trachtten zij te achterhalen welke
algemene behoeften daarachter schuilgaan. Merkwaardig is wel dat er
maar weinig overeenkomst is te merken in de lijstjes waar ze mee
uitpakken. Zoals we zullen zien, heeft dat voor een deel te maken met
Hoofdstuk 4: motivatie
Doelstelling: Beginnersniveau: De student heeft inzicht in de vorming van het denken
en de intelligentie, de motivatie, de emoties en de waarneming van een cliënt.
De innerlijke sturing van het gedrag
Waarom doen mensen wat ze doen?
Het gedrag van mensen zit soms ingewikkeld in elkaar
o Externe situaties
o Temperament
o Opvoeding en gewoontevorming
o Motivatie: de inwerking van verlangens en behoeften, die als een
innerlijke kracht het individu stimuleren tot het stellen v/e bepaald
gedrag
De vraag welke behoeften en verlangens de innerlijke drijfkrachten zijn die het
gedrag motiveren
1. Precisering van de vraagstelling – de complexiteit
van de menselijke motivatie
Welke behoeften en verlangens zijn de innerlijke drijfkrachten die het gedrag
motiveren?
Intuïtief gaan we ervan uit dat mensen -bewust of onbewust- gedreven worden
door inwendige krachten die we, naargelang het geval, aanduiden als
verlangens, strevingen, idealen, hunkers of wat al nog.
Aanlokkelijk en vrij eenvoudig om bij iedere waarom en passend daarom te
verzinnen. Alleen is het maar de vraag of we daarmee de echte verklaring te
pakken hebben.
Binnen de psychologie mag je verwachten dat er grondiger nagedacht zal
worden over wat mensen drijft, het antwoord wordt empirisch gefundeerd;
Sanda Dia, hoe werden die jongens gemotiveerd om dat bepaald
gedrag te stellen. Dit zijn verschillende motivaties
Kim De Gelder:
“De Gelder gaf geen krimp bij het horen van de uitspraak. Naar zijn
motief voor de moorden is het nog altijd gissen.
De enige aanwijzing naar zijn beweegredenen schreef De Gelder
destijds neer in een warrig briefje aan zijn advocaat. Daarin schreef
De Gelder dat hij de moorden pleegde omdat hij wilde bewijzen dat
hij het aankon om iemand te vermoorden.”
De vraag waarom is een onoplosbare vraag
,a. De complexiteit van de menselijke motivatie
Enkele begrippen
Motivatie is niet waarneembaar -> probleem 1
Motivatie= het geheel van processen die betrokken zijn bij de
interne dynamiek van het gedrag. EV! Welke is geen onderdeel van
motivatie:
o geeft de aanzet tot het stellen van gedrag vb verstrijken van
leerplicht toch nog verder studeren
o bepaalt de richting van het gedrag vb keuze te maken tussen
de verschillende studierichtingen
o bepaalt de intensiteit van het gedrag vb groter verlangen
diploma, hoe meer inzet
o beïnvloedt de persistentie (volhouden) van het gedrag vb na
twijfel toch blijven studeren om studie tot goed einde te
brengen.
Behoeften = algemene categorieën van objecten waar mensen
nood aan hebben. Moeilijke vragen: achterhalen hoeveel en welke
behoeften mensen zoal hebben en die voor alle mensen gelden of
eerder specifiek zijn voor bepaalde individuen en groepen
Motieven = concrete vormen die een behoefte kan aannemen vb
als je honger hebt, de ene persoon besteld een slaatje, de andere
een lasagne;
Incentives = externe prikkels of objecten die vanuit een bepaalde
behoefte als aantrekkelijk worden ervaren en daardoor aanzetten tot
een bepaald gedrag. Soms positieve bekrachtigingen – extrinsieke
motivatie, gemotiveerd om een bepaald gedrag te stellen
Motivatie is niet waarneembaar, je weet niet waarom er iemand in
de klas zit. De innerlijke dynamiek van het gedrag kun je niet
waarnemen.
Enige toegangsweg van de motivatieprocessen is het gedrag
Behoeften zijn hypothetische constructen(= veronderstellingen die
we ontwerpen met betrekking tot wat er zich vermoedelijk achter het
zichtbare gedrag afspeelt, in de hoop op die manier een samenhang
te kunnen ontdekken in de veelsoortige gedragingen die mensen
stellen)
Pluriformiteit van de menselijke motivatie -> probleem 2
Hoewel de link tussen het gedrag en de achterliggende behoefte
soms minder voor de hand liggend dan het lijkt
Bij het typisch menselijke gedrag- de vele gedragingen die we niet
terugvinden bij andere diersoorten- is het nog een stuk moeilijker om
uit te maken welke behoeften aan de basis ervan liggen.
, Eenzelfde gedrag kan dus naar zeer verschillende behoeften
verwijzen
Eenzelfde behoefte kan naargelang de persoon of de cultuur, of
naargelang het moment, aanleiding geven tot heel verschillende
gedragingen
1 gedrag kan gemotiveerd zijn door verschillende behoeften (in
de les zitten kan omwille van 100 redenen) (over
gedetermineerdheid van gedrag) & 1 behoefte kan aanleiding
geven tot verschillende gedragingen (1 reden dat je er zit, ga je
verschillende gedragingen stellen)
Over gedetermineerdheid van het gedrag -> probleem 3
Geen afzonderlijke link tussen een bepaald gedrag en een
specifieke behoefte
Vaak meerdere motieven tegelijk een bijdrage leveren aan het tot
stand komen van een bepaald gedrag
Dat is wat we bedoelen met de uitdrukking dat veel gedragingen
overgedetermineerd zijn: de vaststelling dat er vaak meerdere
determinanten of factoren tegelijk in meespelen
Motivatie is complex en pluriformiteit
b. Hoe psychologen daarmee omgaan
Instincten= algemene menselijke tendens, maar in verschillende vormen
afh. van situatie / individu.
William James (1890): 10 instincten, waarom doen wat we doen
William McDougall (1908): 18 instincten, richting aan ons gedrag
Later: + 100 instincten
Instinct om instincten uit te vinden?
1920 is dat inventariseren van menselijke instincten helemaal in
ongebruik gemaakt. Behavioristen vonden het totaal
onwetenschappelijk om ter verklaring van het gedrag een beroep te
doen op dat soort mistige begrippen/
Later kreeg een preciezere betekenis: als een erfelijk
voorgeprogrammeerde manier waarop dieren van een bepaalde soort,
in het kader van een specifieke biologische behoefte, reageren op
bepaalde prikkels.
Verschillende psychologen probeerde ieder op hun manier een
overzicht te maken van wat we kunnen aanduiden als de fundamentele
behoeften van de mens. Vertrekkend van de vele uiteenlopende
gedragingen die mensen stellen, trachtten zij te achterhalen welke
algemene behoeften daarachter schuilgaan. Merkwaardig is wel dat er
maar weinig overeenkomst is te merken in de lijstjes waar ze mee
uitpakken. Zoals we zullen zien, heeft dat voor een deel te maken met
