Sociale psychologie
Hoofdstuk 1: Inleiding
1. De mens is een sociaal dier
We zijn verzot op nadenken over onszelf en anderen en over hoe te reageren in sociale situaties. Anderen
observeren, hun gedrag analyseren, is een fulltime activiteit.
Aristoteles: Mens = sociaal dier (sociaal gen)
- Mensen zijn altijd bezig met analyse v anderen
- = centrale idee in soc psych: wie we zijn, ontstaat in onze interactie met andere mensen, we hechten
veel belang aan sociale relaties
- Iedereen beetje amateurpsycholoog! We staan niet alleen stil bij wat anderen beweegt maar ook bij wat
onszelf drijft
2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
2.1 Definitie van sociale psychologie
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten, gevoelens, motivaties
en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de aanwezigheid van anderen en hoe wij zelf een invloed
uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich gedragen (Allport)
- Wetenschappelijk: systematisch, observeren, analyseren… => kennis waarbij replicatie mogelijk is
↔ Idiosyncratisch: kennis die je niet kan overdragen (bvb. andere mening over films)
- Gedachten, gevoelens…: Integrale visie
- Anderen: sociale context
2.2 De kracht van de situatie
Beïnvloeding door anderen: we laten ons op continue wijze beïnvloeden door onze sociale omgeving
- experiment: Reagan vs mondale debat ‘84
- hypothese: Reagan won door oneliners en publieksreacties (bandje applaus)
- Resultaat: Hogere beoordeling bij oneliners en publieksreacties
- Weinig invloed wel / niet aanwezigheid oneliners
- Grote invloed van publieksreacties
Beïnvloeding door anderen
De kracht van de reactie van anderen
- Bvb.: debat Obama vs Romney
- Horses and Bayonets (oude troep dat een modern leger niet nodig heeft) => oneliner v Obama
- Publiek tijdens uitzending mochten geen reactie geven => publiek heeft geen impact op de kijker
, Neutralisatie dat andere ons beïnvloeden
Studie: Bennington college (newcomb)
- Studie naar politieke opvattingen op school
- Resultaten: meisjes werden jaar na jaar linkser
- Grotere ideologische afstand tussen individu en gezin
- Conclusie: Hoger opgeleiden zijn linkser (ook op latere leeftijd, niet enkel tijdens de opleiding)
Belangrijke onderwerpen in de cursus:
- Eerste indrukken
- conformiteit
- Blinde gehoorzaamheid
2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
Sociologie
- Studie v groepsfactoren
- Bvb. SES, nationaliteit, etnie..
- Combinatie van sociologie en sociale psych: Multilevel designs
- statistische technieken die toelaten ind en groepsdata tegelijk te evalueren (afstand w kleiner)
- nagaan of verbanden tussen variabelen op ind niveau mee bepaald w door variabelen gemeten
op groepsniveau
Persoonlijkheidspsychologie
- Studie v cross-situationele stabiliteit tussen individuen
- Belang voor cross-sectionele consistentie (wat blijft constant over versch. situaties)
sociale psych: onderzoek hoe situaties impact hebben op personen, ondanks hun versch ph
(wat is verschillend in situaties)
Effect van groep: sociologie
- Geluid = scores in verschillende condities)
- Sociologische bedaring: scores man en vrouw verschillend
Effect van conditie: sociale psychologie
- Benadering sociale psychologie: verschillen in condities
, Effect van persoonlijkheid
- Benadering persoonlijkheidspsychologie: verschillen tussen personen
De ‘realiteit’
- Alle drie effecten, complexe realiteit
Interactionisme
- nadruk op feit dat er een dynamische wisselwerking is tussen individuele verschillen en de situatie,
waarbij uitingen v individuele verschillen afh zijn v/d situatie
- Onderscheid tussen zwakke en sterke situaties:
- Zwakke: beïnvloeden het gedrag slechts matig => dispositie grotere impact op gedrag
- Bvb. wachtzaal dokter, niet denorm om met anderen te praten. Introvert zal dit niet
doen, extravert wel → de dispositionele variabele ‘introversie’ bepaald of er interactie
komt of niet
- Sterke: geven op meer dwingende wijze richting aan gedrag => ph speelt kleine rol
- Bvb. auditiorium bijna alle studenten stil, los v feit of ze introvert zijn of niet
, 2.4 Andere psychologische domeinen
2.5 Sociale psychologie en mensenkennis
Verschillende uitkomsten wetenschap en mensenkennis
- Sociale psychologie => minder
- Mensenkennis => meer / evenveel
Terugblikvertekening (hidsight bias): de neiging v mensen om te overdrijven id mate waarin ze een uitkomst
hadden kunnen voorspellen, nadat deze uitkomst optradt (ik wist dit toch al de hele tijd => fout)
3. De geschiedenis van de sociale psychologie
3.1 De beginjaren van de sociale psychologie (1880-1935)
Gustave Le Bon (1895): Psychologie des Foules
- Studie naar massageweld late 19de E
- 1ste sociaalpsychologische bijdrage => massageweld (sociologie) w gerelateerd aan psych principes
- Psych principes: massa geeft het ind een gevoel v anonimiteit, verlies verantwoordelijkheid
Enkele eerste experimenten (die geen coherent programma vormen)
- Max Ringelmann (1880)
- Vergelijking van groepsprestaties met individuele prestaties (touwtrekken)
- In groep presteert men minder dan alleen ( bevindingen v Triplett)
Eerste handboeken
- Mc Dougall (1908)
- Edward Ross (1908)
- Floyd Allport (1924)
- Nog het meest aanvaard
3.2 De jaren van bevestiging (1936-1960)
Verhoogde belangstelling voor sociale psychologie door WOII en Jodenvervolging op SP in VS
- geweldadigheid vh naziregime => interesse in oorzaken v geweld, vooroordelen, genocide, conformiteit,
gehoorzaamheid en andere diverse SP problemen
Kurt Lewin (1935): de vader v/d SP
- creatie v fund grondbeginselen SP (3)
- ‘Ons gedrag wordt bepaald door hoe we de wereld waarnemen en interpreteren’
Hoofdstuk 1: Inleiding
1. De mens is een sociaal dier
We zijn verzot op nadenken over onszelf en anderen en over hoe te reageren in sociale situaties. Anderen
observeren, hun gedrag analyseren, is een fulltime activiteit.
Aristoteles: Mens = sociaal dier (sociaal gen)
- Mensen zijn altijd bezig met analyse v anderen
- = centrale idee in soc psych: wie we zijn, ontstaat in onze interactie met andere mensen, we hechten
veel belang aan sociale relaties
- Iedereen beetje amateurpsycholoog! We staan niet alleen stil bij wat anderen beweegt maar ook bij wat
onszelf drijft
2. Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
2.1 Definitie van sociale psychologie
Sociale psychologie: de wetenschappelijke studie naar de wijze waarop gedachten, gevoelens, motivaties
en gedragingen van mensen beïnvloed worden door de aanwezigheid van anderen en hoe wij zelf een invloed
uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich gedragen (Allport)
- Wetenschappelijk: systematisch, observeren, analyseren… => kennis waarbij replicatie mogelijk is
↔ Idiosyncratisch: kennis die je niet kan overdragen (bvb. andere mening over films)
- Gedachten, gevoelens…: Integrale visie
- Anderen: sociale context
2.2 De kracht van de situatie
Beïnvloeding door anderen: we laten ons op continue wijze beïnvloeden door onze sociale omgeving
- experiment: Reagan vs mondale debat ‘84
- hypothese: Reagan won door oneliners en publieksreacties (bandje applaus)
- Resultaat: Hogere beoordeling bij oneliners en publieksreacties
- Weinig invloed wel / niet aanwezigheid oneliners
- Grote invloed van publieksreacties
Beïnvloeding door anderen
De kracht van de reactie van anderen
- Bvb.: debat Obama vs Romney
- Horses and Bayonets (oude troep dat een modern leger niet nodig heeft) => oneliner v Obama
- Publiek tijdens uitzending mochten geen reactie geven => publiek heeft geen impact op de kijker
, Neutralisatie dat andere ons beïnvloeden
Studie: Bennington college (newcomb)
- Studie naar politieke opvattingen op school
- Resultaten: meisjes werden jaar na jaar linkser
- Grotere ideologische afstand tussen individu en gezin
- Conclusie: Hoger opgeleiden zijn linkser (ook op latere leeftijd, niet enkel tijdens de opleiding)
Belangrijke onderwerpen in de cursus:
- Eerste indrukken
- conformiteit
- Blinde gehoorzaamheid
2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
Sociologie
- Studie v groepsfactoren
- Bvb. SES, nationaliteit, etnie..
- Combinatie van sociologie en sociale psych: Multilevel designs
- statistische technieken die toelaten ind en groepsdata tegelijk te evalueren (afstand w kleiner)
- nagaan of verbanden tussen variabelen op ind niveau mee bepaald w door variabelen gemeten
op groepsniveau
Persoonlijkheidspsychologie
- Studie v cross-situationele stabiliteit tussen individuen
- Belang voor cross-sectionele consistentie (wat blijft constant over versch. situaties)
sociale psych: onderzoek hoe situaties impact hebben op personen, ondanks hun versch ph
(wat is verschillend in situaties)
Effect van groep: sociologie
- Geluid = scores in verschillende condities)
- Sociologische bedaring: scores man en vrouw verschillend
Effect van conditie: sociale psychologie
- Benadering sociale psychologie: verschillen in condities
, Effect van persoonlijkheid
- Benadering persoonlijkheidspsychologie: verschillen tussen personen
De ‘realiteit’
- Alle drie effecten, complexe realiteit
Interactionisme
- nadruk op feit dat er een dynamische wisselwerking is tussen individuele verschillen en de situatie,
waarbij uitingen v individuele verschillen afh zijn v/d situatie
- Onderscheid tussen zwakke en sterke situaties:
- Zwakke: beïnvloeden het gedrag slechts matig => dispositie grotere impact op gedrag
- Bvb. wachtzaal dokter, niet denorm om met anderen te praten. Introvert zal dit niet
doen, extravert wel → de dispositionele variabele ‘introversie’ bepaald of er interactie
komt of niet
- Sterke: geven op meer dwingende wijze richting aan gedrag => ph speelt kleine rol
- Bvb. auditiorium bijna alle studenten stil, los v feit of ze introvert zijn of niet
, 2.4 Andere psychologische domeinen
2.5 Sociale psychologie en mensenkennis
Verschillende uitkomsten wetenschap en mensenkennis
- Sociale psychologie => minder
- Mensenkennis => meer / evenveel
Terugblikvertekening (hidsight bias): de neiging v mensen om te overdrijven id mate waarin ze een uitkomst
hadden kunnen voorspellen, nadat deze uitkomst optradt (ik wist dit toch al de hele tijd => fout)
3. De geschiedenis van de sociale psychologie
3.1 De beginjaren van de sociale psychologie (1880-1935)
Gustave Le Bon (1895): Psychologie des Foules
- Studie naar massageweld late 19de E
- 1ste sociaalpsychologische bijdrage => massageweld (sociologie) w gerelateerd aan psych principes
- Psych principes: massa geeft het ind een gevoel v anonimiteit, verlies verantwoordelijkheid
Enkele eerste experimenten (die geen coherent programma vormen)
- Max Ringelmann (1880)
- Vergelijking van groepsprestaties met individuele prestaties (touwtrekken)
- In groep presteert men minder dan alleen ( bevindingen v Triplett)
Eerste handboeken
- Mc Dougall (1908)
- Edward Ross (1908)
- Floyd Allport (1924)
- Nog het meest aanvaard
3.2 De jaren van bevestiging (1936-1960)
Verhoogde belangstelling voor sociale psychologie door WOII en Jodenvervolging op SP in VS
- geweldadigheid vh naziregime => interesse in oorzaken v geweld, vooroordelen, genocide, conformiteit,
gehoorzaamheid en andere diverse SP problemen
Kurt Lewin (1935): de vader v/d SP
- creatie v fund grondbeginselen SP (3)
- ‘Ons gedrag wordt bepaald door hoe we de wereld waarnemen en interpreteren’
