Hoorcolleges Staatsrecht
Week 1 – De eeuw van de grondwet
Het verhaal van de grondwet: onderzoek
Niet heel veel strikte regels, sobere grondwet. Grondwetten worden belangrijker
gevonden en daarom hebben zo veel landen er een.
- Meer dan 200 jaar oud: 29 maart 1814, zo’n 25 keer herzien. Hele oude
grondwet (2de oudste ter wereld, die van de VS is ouder).
- Nederland: onbekende, onbeminde grondwet (2008: 94% Nederlanders
vindt de grondwet belangrijk, maar 84% kent die niet, 94% minder dan 3
antwoorden goed van 6 vragen)
- Maar 2023: Nederlanders herkennen de waarden wel.
Mensen vinden iets belangrijk en kennen de waarden, maar niet de regels
ervan (voorbeeld rijbewijs, kennen verkeersregels maar niet de artikelen uit het
reglement). Je kan een grondwet wel kennen zonder de regels te kennen. Hoe we
omgaan met de regels is bijzonder en het zijn niet zomaar regels.
De eeuw van de grondwet
Heel veel landen hebben een grondwet.
189 constituties op 193 landen (97,9%) een documentsgrondwetten. Grondwet in
een document met basisregels.
- Israël, Zweden, wel constituties, maar niet in een document. Grondwet
bestaat uit 4 verschillende wetten.
- Twijfelgevallen, Nieuw zeeland 1986 (zegt een grondwet, maar Britten
zeggen is een ongeschreven Grondwet) (San Marino (iets uit 1260,
twijfelgeval), zelfs VK (Britten zeggen dat ze dat niet hebben, gefluisterde
grondwet, zijn er heel trots op, ongeschreven grondwet, 17 parlementaire
wetten en jurisprudentie).
- Zo bezien 99,4% van de landen van de wereld een geschreven constitutie.
Bijna werelddekking
Recent verschijnsel
- 87% van al die grondwetten na 1950: daarvoor had maar 13% een
grondwet.
- 74% van het totaal van na 1975:
In een hele korte tijd is de hele wereld aan de grondwet gegaan. Maar waarom
is dat zo?
De bron van grondwetten
Menselijke aard als bron
Aangelegd voor samenwerking:
- Mensen zijn sociale wezens
- Samenwerken om te overleven (rolverdeling, concurrentie, opschaling) –
instinct
Twee pijlers voor die samenwerking
- Vertrouwen: op anderen
- Erkenning: en een plek hebben in het geheel. Taken verdelen wie wat gaat
doen, maar een diploma geeft een professionele status waardoor je weer
meer kan. Deze plekken nebben ook te maken met erkenning en status.
Voorsorteren en rollen verdelen.
Wat weten we uit de cognitiewetenschappen? Niet details weten. 50/60 jaar
steeds meer te weten gekomen
,Vertrouwen – Het Dunbar getal
Antropoloog en wiskundige met een snelle geest. Levende (sociale) wezens die in
sociale verbanden wonen hebben een samenwerkingsplafond. Voor elke grond
geldt een maximaal aantal waarin mensen kunnen samenwerking. Voor mensen
is dat 150. Stabiele sociale relaties kunnen worden opgebouwd tot aan 150
mensen. Daarna wordt het te groot en kan je niet meer elkaars vertrouwen
meten.
Reactie was dat kan toch niet, we werken toch met miljoenen samen? Maar toch
is het waar. Je ziet het terug in groepen/stammen die leven zoals de jagers en
verzamelaars. Daarbuiten was vreemd en gevaarlijk en kan je niet vertrouwen.
Mensen zijn bedraadt om elkaar in groepen van 150 samen te werken en elkaar
blind te vertrouwen. De mens heeft is verzonnen om over dit limiet te springen.
Mensen kunnen dingen verzinnen. Verbeelden alsof iemand buiten onze groep er
ook bij hoort. Zonder elkaar fysiek te kennen (god). Vertrouwen is het meest
kwetsbare van samenlevingen, want je kon het verbeelden maar blijf kwetsbaar
want als er het vertrouwen wegviel viel alles uit elkaar.
Constitutie
Artefact (kruk) om duurzaam grootschalige samenwerking mogelijk te maken.
Creëert dat. Een grondwet roept een verbeelde rode uit, met artificieel:
vertrouwen en erkenning.
Verbeelding van wat Nederland (in oranje shirt voetbal kijken) is zorgt ervoor dat
we kunnen samenwerken, voor 600 jaar. Terwijl het eigenlijk alleen stuk grond
met een denkbeeldige grens. Het idee van de staat. Constitutie is ook een
artefact. Het is een bestel, een soort rechtvaardigheidsidee. Als we het zo doen
volgens deze regels dan kunnen we samenwerken op een vreedzame manier die
vertrouwen en erkenning geeft. Erkenning in de vorm van grondrechten, iedereen
doet ertoe en heeft eigen rechten (iedereen krijgt een plek). En vertrouwen dat
als we het zo doen is het eerlijk om zo te besluiten (scheiding van
machten/kiesrecht). Allemaal bedachte dingen in een wereld die wij als
rechtvaardig achten. Grondwetten spelen daarin een rol. Helpen om grootschalig
samen te werken.
Waarom hebben landen een grondwet die zich er toch niet aan houden? Om als
fatsoenlijk land te worden beschouwd, ook door andere landen dan moet je
fatsoenlijke basisregels te hebben. Ook al geloof je er zelf niet in, dan is het toch
handig naar andere landen toe, wekt meer vertrouwen dat ze ook een fatsoenlijk
land zijn. Daarom zijn er waarschijnlijk zo veel grondwetten bij gekomen in de
afgelopen 50 jaar.
Krijgt momentum door schaalvergrotingsdynamiek – strijd om bestaansbronnen
(groep, stam, chiefdom, koninkrijk, staat).
We zijn het gaan doen want je kan opschalen. Een grotere groep dan 150 man
kan met verbeelde regels kan zich beter organiseren en samenwerken. Groep die
het beste samenwerkt kan groter worden en groeien. In een jaar hebben
geprobeerd daar een eind aan te maken. De samenwerkingsrace was bloederig.
Veroveringsdrang, 1648 werd de staat ontwikkeld. Lijn om een groep trekken en
daar bleef je binnen. Staat is een bedenksel om de daderdrang van
schaalvergrotingsdynamiek onder controle te brengen. Als je goed samenwerkt
wordt dat door de groep als eerlijk/legitiem ervaren en dat geeft weer verdere
voordelen in de wereld.
Grondwetsbegrippen: wat is een constitutie
Juridische definities
- Geschreven en ongeschreven grondwetten (alleen die van de VK)
, - Formele constituties (grondwetten, een document wat zichzelf grondwet
noemt, benoemt zichzelf als hoogste regel) en materiële constituties
(fundamentele rechtsregels met normen over leiderschap en een
rechtssysteem, er zijn meer basisspelregels, zoals ongeschreven
vertrouwensregel staat niet in het document maar hoort wel tot materiele
constitutionele recht, is dus breder, dus ook conventies vallen eronder).
Conventie: kabinet dat niet werkt dan kan je niet een partij eruit halen en
een nieuwe partij erin, dan moet je gelijk nieuwe verkiezingen doen voor
het hele kabinet.
- Verschil grondwet en constitutie: grondwet, maar een constitutie zitten
meer regels, ook vertrouwensregels. Ook organieke wetten (gemeentewet)
hebben ook een aparte status en behoren in een zin tot constitutionele
bestel. Meer constitutioneel recht dan de regels in de grondwet.
- Rigide en flexibele grondwetten: rigide grondwetten zijn heel moeilijk te
wijzigen, maar niet onmogelijk (2de lezing etc.). Er zijn ook eenvoudig te
wijzigen grondwetten in de wereld.
Ideologische of aspiratieve definities
Er zijn ook veel grondwetten niet goed en oneerlijke systemen. Het
constitutionele recht als een soort opdracht. Aspiratieve idee is dat grondwet op
4 beginselen berust. G
- Constitutionalisme: het geloof dat het goed is grondwettelijk bestuur te
hebben (limited government, bestuur waarvan de macht beperkt is) – het
idee dat leiderschap moet worden beteugeld door het recht (rule of law
instead of rule by man). Eerlijke manier van leiderschap en recht.
- Democratische rechtstaat (het idee van roulerend en voorwaardelijk
leiderschap – legaliteit (rechtsbinding), machtenscheiding, grondrechten,
onafhankelijke rechter. Elkaar in de gaten houden en niet overheidsmacht.
Functionele definitie – kijken naar wat grondwetten doen
Waar gaan grondwetten (altijd) over?
Functionele definitie
- Een wij: wie zijn wij? Wie heeft welke rol en wie mag wat? Vertrouwen,
identiteit, status, waardigheid, ambt sommige zijn
volksvertegenwoordiger en ander kiezer.
- Leiderschap en coördinatie samenwerking: parlement brengt kabinet voort.
Daarna krijgen ze eigen rol, maar afhankelijk van het parlement
(verantwoording afleggen en als het niet overtuigt dan kan het parlement
het vertrouwen opzeggen in de regering en die moet dan opstappen). Voor
de 1ste kamer geldt ook zo’n vertrouwensregel, maar het is nog nooit
voortgekomen. Roulerend leiderschap, wie zijn leider en wie hebben te
gehoorzamen.
- Rechtssystemen en recht: onafhankelijke rechter en hoe wordt recht
gemaakt. Wie mag het vinden en maken.
Werkdefinitie grondwet/constitutie: voorschriften die een rechts- en
leiderschapssysteem van een land in het leven roepen (scheppen) en normeren
Legitimiteitsvehikel
- Constituties geven legitimiteit (blijvend draagvlak) aan een rechtssysteem
en leiderschapssysteem
- Manieren om legitimiteit te geven aan leiderschap
- Hoe? Door het gezamenlijke geloof in het verhaal van zo’n grondwet
- Max weber: de basis van ieder gezagssysteem en de daarmee
samenhangende bereidheid daaraan te gehoorzamen, is een geloof: een
geloof waarvan mensen die gezag uitoefenen aangezien ontlenen.
, Legitimiteit kan ook wegvallen, maar als het hebt hebt geeft het veel voordelen.
Effecten van constituties
Wat doen de grondrechten nou echt.
- Weinig echt gemeten (onderzocht): we gaan er van uit dat het zo werkt.
Vinden het vanzelfsprekend
- Toch wel enig inzicht
- Juridische effecten en betekenissen:
-Schepping van een rechtssysteem (verbeelde wereld van het recht): een
rechtsorde daarbinnen de afspraken en normen daarbinnen ook verbinden
als recht.
-Effectief? Constitutionele prestaties: nepconstituties (Als een land veel
beloofd en ook levert dan is het een sterke constitutie. Als het weinig
beloofd en veel bereikt dan een bescheiden constitutie. Een nepconstitutie
is veel beloven en niks doen (list of shame, leven niet naar grondwettelijke
beloften). Een zwakke is weinig beloven en ook weinig doen, NL is
bescheiden), zelfhandhavend (wat is de beste balans? Je moet een
zelfhandhavende hebben, bij veel politie is het al niet een goede
constitutie) en duurzaamheid-leeftijd (doet het ertoe hoe oud je grondwet
is? Dat doet er wel toe, hoe ouder je grondwet hoe beter je af bent)
- Economische aspecten en effecten: hoe werken grondwetten in
economisch bestel. Nodig voor economische groei.
-Constitutie als voorwaarde: voorwaarde voor de markt. Als je geen staat,
leiderschap, effectief overheidsbestuur etc hebt hoe kan je er dan mee
samenwerken en zaken mee doen. Bestaan van predictable law govering
the martkplace and a legal regime that protects capital formation and
ensures property rights.
-Constitutie als factor: verlaagt de transactiekosten (kan je efficiënter
produceren en meer verdienen), vergroting onderling vertrouwen –
stabielere markttransacties – groter volume en meer ‘vrijheid’ in een land –
meer economische grond? 1850-2010- 149 landen (vrijere landen waarin
vrijheden worden beschermd door grondweten waren beter af).
- Politieke aspecten en effecten.
‘Grondwetten roepen de verbeelde werkelijkheid van een grondwettelijke orde in
het leven: een gemeenschap die zich als politieke samenleving onder een rechts-
en leiderschapssysteem schaart.’
‘Een echte constitutie is niet zomaar eender welk document, een “echte”
constitutie belichaamt ook, zo wordt tegenwoordig vrij algemeen aanvaard, een
universeel ideaal: dat van een overheid die in dienst van burgers en hun
onvervreemdbare rechten en vrijheden staat, waar leiders worden gekozen en ze
zich houden aan het recht, waar overheidsmacht is verdeeld over verschillende
instanties, en waar een onafhankelijke rechter geschillen beslecht.’
‘Een goede grondwet, of een goede constitutie, is dus vooral een pleidooi, een
verhaal dat we keer op keer moeten beleven en vertellen aan elkaar, een oproep
die we bevestigen met ons (institutionele) gedrag. (Scheids)-rechters, rechten,
beginselen en instituties zijn onderdeel van dat verhaal maar ze zijn niet het
verhaal zelf.’
Werkgroep 1
Er zijn geen bepalingen/regels in de grondwet over politieke partijen. We vinden
het namelijk belangrijk dat partijen vrij zijn, ze mogen zich net zo organiseren als
ze willen dus niet te veel regels in de grondwet. Wel discussie over of partijen
niet meer gereguleerd moeten worden, onderworpen aan meer regels.
Week 1 – De eeuw van de grondwet
Het verhaal van de grondwet: onderzoek
Niet heel veel strikte regels, sobere grondwet. Grondwetten worden belangrijker
gevonden en daarom hebben zo veel landen er een.
- Meer dan 200 jaar oud: 29 maart 1814, zo’n 25 keer herzien. Hele oude
grondwet (2de oudste ter wereld, die van de VS is ouder).
- Nederland: onbekende, onbeminde grondwet (2008: 94% Nederlanders
vindt de grondwet belangrijk, maar 84% kent die niet, 94% minder dan 3
antwoorden goed van 6 vragen)
- Maar 2023: Nederlanders herkennen de waarden wel.
Mensen vinden iets belangrijk en kennen de waarden, maar niet de regels
ervan (voorbeeld rijbewijs, kennen verkeersregels maar niet de artikelen uit het
reglement). Je kan een grondwet wel kennen zonder de regels te kennen. Hoe we
omgaan met de regels is bijzonder en het zijn niet zomaar regels.
De eeuw van de grondwet
Heel veel landen hebben een grondwet.
189 constituties op 193 landen (97,9%) een documentsgrondwetten. Grondwet in
een document met basisregels.
- Israël, Zweden, wel constituties, maar niet in een document. Grondwet
bestaat uit 4 verschillende wetten.
- Twijfelgevallen, Nieuw zeeland 1986 (zegt een grondwet, maar Britten
zeggen is een ongeschreven Grondwet) (San Marino (iets uit 1260,
twijfelgeval), zelfs VK (Britten zeggen dat ze dat niet hebben, gefluisterde
grondwet, zijn er heel trots op, ongeschreven grondwet, 17 parlementaire
wetten en jurisprudentie).
- Zo bezien 99,4% van de landen van de wereld een geschreven constitutie.
Bijna werelddekking
Recent verschijnsel
- 87% van al die grondwetten na 1950: daarvoor had maar 13% een
grondwet.
- 74% van het totaal van na 1975:
In een hele korte tijd is de hele wereld aan de grondwet gegaan. Maar waarom
is dat zo?
De bron van grondwetten
Menselijke aard als bron
Aangelegd voor samenwerking:
- Mensen zijn sociale wezens
- Samenwerken om te overleven (rolverdeling, concurrentie, opschaling) –
instinct
Twee pijlers voor die samenwerking
- Vertrouwen: op anderen
- Erkenning: en een plek hebben in het geheel. Taken verdelen wie wat gaat
doen, maar een diploma geeft een professionele status waardoor je weer
meer kan. Deze plekken nebben ook te maken met erkenning en status.
Voorsorteren en rollen verdelen.
Wat weten we uit de cognitiewetenschappen? Niet details weten. 50/60 jaar
steeds meer te weten gekomen
,Vertrouwen – Het Dunbar getal
Antropoloog en wiskundige met een snelle geest. Levende (sociale) wezens die in
sociale verbanden wonen hebben een samenwerkingsplafond. Voor elke grond
geldt een maximaal aantal waarin mensen kunnen samenwerking. Voor mensen
is dat 150. Stabiele sociale relaties kunnen worden opgebouwd tot aan 150
mensen. Daarna wordt het te groot en kan je niet meer elkaars vertrouwen
meten.
Reactie was dat kan toch niet, we werken toch met miljoenen samen? Maar toch
is het waar. Je ziet het terug in groepen/stammen die leven zoals de jagers en
verzamelaars. Daarbuiten was vreemd en gevaarlijk en kan je niet vertrouwen.
Mensen zijn bedraadt om elkaar in groepen van 150 samen te werken en elkaar
blind te vertrouwen. De mens heeft is verzonnen om over dit limiet te springen.
Mensen kunnen dingen verzinnen. Verbeelden alsof iemand buiten onze groep er
ook bij hoort. Zonder elkaar fysiek te kennen (god). Vertrouwen is het meest
kwetsbare van samenlevingen, want je kon het verbeelden maar blijf kwetsbaar
want als er het vertrouwen wegviel viel alles uit elkaar.
Constitutie
Artefact (kruk) om duurzaam grootschalige samenwerking mogelijk te maken.
Creëert dat. Een grondwet roept een verbeelde rode uit, met artificieel:
vertrouwen en erkenning.
Verbeelding van wat Nederland (in oranje shirt voetbal kijken) is zorgt ervoor dat
we kunnen samenwerken, voor 600 jaar. Terwijl het eigenlijk alleen stuk grond
met een denkbeeldige grens. Het idee van de staat. Constitutie is ook een
artefact. Het is een bestel, een soort rechtvaardigheidsidee. Als we het zo doen
volgens deze regels dan kunnen we samenwerken op een vreedzame manier die
vertrouwen en erkenning geeft. Erkenning in de vorm van grondrechten, iedereen
doet ertoe en heeft eigen rechten (iedereen krijgt een plek). En vertrouwen dat
als we het zo doen is het eerlijk om zo te besluiten (scheiding van
machten/kiesrecht). Allemaal bedachte dingen in een wereld die wij als
rechtvaardig achten. Grondwetten spelen daarin een rol. Helpen om grootschalig
samen te werken.
Waarom hebben landen een grondwet die zich er toch niet aan houden? Om als
fatsoenlijk land te worden beschouwd, ook door andere landen dan moet je
fatsoenlijke basisregels te hebben. Ook al geloof je er zelf niet in, dan is het toch
handig naar andere landen toe, wekt meer vertrouwen dat ze ook een fatsoenlijk
land zijn. Daarom zijn er waarschijnlijk zo veel grondwetten bij gekomen in de
afgelopen 50 jaar.
Krijgt momentum door schaalvergrotingsdynamiek – strijd om bestaansbronnen
(groep, stam, chiefdom, koninkrijk, staat).
We zijn het gaan doen want je kan opschalen. Een grotere groep dan 150 man
kan met verbeelde regels kan zich beter organiseren en samenwerken. Groep die
het beste samenwerkt kan groter worden en groeien. In een jaar hebben
geprobeerd daar een eind aan te maken. De samenwerkingsrace was bloederig.
Veroveringsdrang, 1648 werd de staat ontwikkeld. Lijn om een groep trekken en
daar bleef je binnen. Staat is een bedenksel om de daderdrang van
schaalvergrotingsdynamiek onder controle te brengen. Als je goed samenwerkt
wordt dat door de groep als eerlijk/legitiem ervaren en dat geeft weer verdere
voordelen in de wereld.
Grondwetsbegrippen: wat is een constitutie
Juridische definities
- Geschreven en ongeschreven grondwetten (alleen die van de VK)
, - Formele constituties (grondwetten, een document wat zichzelf grondwet
noemt, benoemt zichzelf als hoogste regel) en materiële constituties
(fundamentele rechtsregels met normen over leiderschap en een
rechtssysteem, er zijn meer basisspelregels, zoals ongeschreven
vertrouwensregel staat niet in het document maar hoort wel tot materiele
constitutionele recht, is dus breder, dus ook conventies vallen eronder).
Conventie: kabinet dat niet werkt dan kan je niet een partij eruit halen en
een nieuwe partij erin, dan moet je gelijk nieuwe verkiezingen doen voor
het hele kabinet.
- Verschil grondwet en constitutie: grondwet, maar een constitutie zitten
meer regels, ook vertrouwensregels. Ook organieke wetten (gemeentewet)
hebben ook een aparte status en behoren in een zin tot constitutionele
bestel. Meer constitutioneel recht dan de regels in de grondwet.
- Rigide en flexibele grondwetten: rigide grondwetten zijn heel moeilijk te
wijzigen, maar niet onmogelijk (2de lezing etc.). Er zijn ook eenvoudig te
wijzigen grondwetten in de wereld.
Ideologische of aspiratieve definities
Er zijn ook veel grondwetten niet goed en oneerlijke systemen. Het
constitutionele recht als een soort opdracht. Aspiratieve idee is dat grondwet op
4 beginselen berust. G
- Constitutionalisme: het geloof dat het goed is grondwettelijk bestuur te
hebben (limited government, bestuur waarvan de macht beperkt is) – het
idee dat leiderschap moet worden beteugeld door het recht (rule of law
instead of rule by man). Eerlijke manier van leiderschap en recht.
- Democratische rechtstaat (het idee van roulerend en voorwaardelijk
leiderschap – legaliteit (rechtsbinding), machtenscheiding, grondrechten,
onafhankelijke rechter. Elkaar in de gaten houden en niet overheidsmacht.
Functionele definitie – kijken naar wat grondwetten doen
Waar gaan grondwetten (altijd) over?
Functionele definitie
- Een wij: wie zijn wij? Wie heeft welke rol en wie mag wat? Vertrouwen,
identiteit, status, waardigheid, ambt sommige zijn
volksvertegenwoordiger en ander kiezer.
- Leiderschap en coördinatie samenwerking: parlement brengt kabinet voort.
Daarna krijgen ze eigen rol, maar afhankelijk van het parlement
(verantwoording afleggen en als het niet overtuigt dan kan het parlement
het vertrouwen opzeggen in de regering en die moet dan opstappen). Voor
de 1ste kamer geldt ook zo’n vertrouwensregel, maar het is nog nooit
voortgekomen. Roulerend leiderschap, wie zijn leider en wie hebben te
gehoorzamen.
- Rechtssystemen en recht: onafhankelijke rechter en hoe wordt recht
gemaakt. Wie mag het vinden en maken.
Werkdefinitie grondwet/constitutie: voorschriften die een rechts- en
leiderschapssysteem van een land in het leven roepen (scheppen) en normeren
Legitimiteitsvehikel
- Constituties geven legitimiteit (blijvend draagvlak) aan een rechtssysteem
en leiderschapssysteem
- Manieren om legitimiteit te geven aan leiderschap
- Hoe? Door het gezamenlijke geloof in het verhaal van zo’n grondwet
- Max weber: de basis van ieder gezagssysteem en de daarmee
samenhangende bereidheid daaraan te gehoorzamen, is een geloof: een
geloof waarvan mensen die gezag uitoefenen aangezien ontlenen.
, Legitimiteit kan ook wegvallen, maar als het hebt hebt geeft het veel voordelen.
Effecten van constituties
Wat doen de grondrechten nou echt.
- Weinig echt gemeten (onderzocht): we gaan er van uit dat het zo werkt.
Vinden het vanzelfsprekend
- Toch wel enig inzicht
- Juridische effecten en betekenissen:
-Schepping van een rechtssysteem (verbeelde wereld van het recht): een
rechtsorde daarbinnen de afspraken en normen daarbinnen ook verbinden
als recht.
-Effectief? Constitutionele prestaties: nepconstituties (Als een land veel
beloofd en ook levert dan is het een sterke constitutie. Als het weinig
beloofd en veel bereikt dan een bescheiden constitutie. Een nepconstitutie
is veel beloven en niks doen (list of shame, leven niet naar grondwettelijke
beloften). Een zwakke is weinig beloven en ook weinig doen, NL is
bescheiden), zelfhandhavend (wat is de beste balans? Je moet een
zelfhandhavende hebben, bij veel politie is het al niet een goede
constitutie) en duurzaamheid-leeftijd (doet het ertoe hoe oud je grondwet
is? Dat doet er wel toe, hoe ouder je grondwet hoe beter je af bent)
- Economische aspecten en effecten: hoe werken grondwetten in
economisch bestel. Nodig voor economische groei.
-Constitutie als voorwaarde: voorwaarde voor de markt. Als je geen staat,
leiderschap, effectief overheidsbestuur etc hebt hoe kan je er dan mee
samenwerken en zaken mee doen. Bestaan van predictable law govering
the martkplace and a legal regime that protects capital formation and
ensures property rights.
-Constitutie als factor: verlaagt de transactiekosten (kan je efficiënter
produceren en meer verdienen), vergroting onderling vertrouwen –
stabielere markttransacties – groter volume en meer ‘vrijheid’ in een land –
meer economische grond? 1850-2010- 149 landen (vrijere landen waarin
vrijheden worden beschermd door grondweten waren beter af).
- Politieke aspecten en effecten.
‘Grondwetten roepen de verbeelde werkelijkheid van een grondwettelijke orde in
het leven: een gemeenschap die zich als politieke samenleving onder een rechts-
en leiderschapssysteem schaart.’
‘Een echte constitutie is niet zomaar eender welk document, een “echte”
constitutie belichaamt ook, zo wordt tegenwoordig vrij algemeen aanvaard, een
universeel ideaal: dat van een overheid die in dienst van burgers en hun
onvervreemdbare rechten en vrijheden staat, waar leiders worden gekozen en ze
zich houden aan het recht, waar overheidsmacht is verdeeld over verschillende
instanties, en waar een onafhankelijke rechter geschillen beslecht.’
‘Een goede grondwet, of een goede constitutie, is dus vooral een pleidooi, een
verhaal dat we keer op keer moeten beleven en vertellen aan elkaar, een oproep
die we bevestigen met ons (institutionele) gedrag. (Scheids)-rechters, rechten,
beginselen en instituties zijn onderdeel van dat verhaal maar ze zijn niet het
verhaal zelf.’
Werkgroep 1
Er zijn geen bepalingen/regels in de grondwet over politieke partijen. We vinden
het namelijk belangrijk dat partijen vrij zijn, ze mogen zich net zo organiseren als
ze willen dus niet te veel regels in de grondwet. Wel discussie over of partijen
niet meer gereguleerd moeten worden, onderworpen aan meer regels.
