hoofdstuk 3: voortplanting en ontwikkeling
1. Celvermeerdering
Organismen planten zich voort door nieuwe cellen te vormen.
Dit kan gebeuren door mitosis (vorming van gewone cellen) of meiosis (vorming van voortplantingscellen).
Beide processen zijn essentieel voor de groei en voortplanting van multicellulaire organismen (bij planten en dieren),
waarbij nieuwe cellen ontstaan door splitsing van bestaande cellen.
1.1 Mitosis
Mitosis is het proces waarbij één cel zich opdeelt in twee identieke dochtercellen.
Voor de cel zich kan delen delen, moeten alle belangrijke fundamentele componenten zich verdubbelen, vooral degene die
betrekking hebben op de erfelijkheidsoverdracht (chromosomen).
Hierna kan de kerndeling of mitosis starten.
In de meeste cellen wordt mitosis onmiddellijk gevolgd door deling van het cytoplasma, cytokines.
Proces van 6 fasen:
1. Interfase
= de voorbereidende fase waarin de cel groeit en haar chromosomen verdubbelt (groei-dupliceringsfase)
• weinig zichtbare activiteit in de nucleus
• DNA wordt verdubbeld door splitsing van de DNA-ketens en het vormen van nieuwe complementaire ketens via DNA-
polymerase
• twee identieke DNA-strengen (chromatiden) blijven aan elkaar hangen bij het centromeer
2. Profase
= de cel verandert van vorm en het kernmateriaal wordt zichtbaar
• de cel wordt sferoïdaal en het cytoplasma wordt viskeuzer
• chromosomen worden zichtbaar als fijne draden door spiralisatie
• chromatiden worden korter en dikker, en de centromeren worden herkenbaar.
• centriolenparen migreren naar de polen van de cel en er worden spoeldraden gevormd
-> elk centriolenpaar geeft ontstaan aan een aster afkomstig van het cytoskelet
, 3. Prometafase
• fase start wanneer het kernmembraan begint te desintegreren
• chromosomen bewegen zich naar het equatoriaalvlak van de cel
• de spoel, bestaande uit spoeldraden, vormt zich in het centrale deel van de cel
4. Metafase
• begint als chromosomen bereiken het equatoriaalvlak van de cel bereiken en zich rangschikken langs de buitenkant van
het spoelfiguur
-> kleinere chromosomen liggen in het centrum van de groep, grotere aan de periferie (=buitenkant)
• elke chromatide is via het centromeer vastgeankerd aan de spoeldraden
• het centromeer verdubbelt zich, waardoor de chromatiden loskomen van elkaar en de chromosomen zich beginnen te
scheiden
5. Anafase
• de dochterchromosomen bewegen naar de tegenovergestelde polen van de cel
• chromosomen nemen een V-vorm aan en worden nog korter
6. Telofase
• de migratie van de chromosomen naar de polen markeert het begin van de telofase
• nieuwe kernmembranen vormen zich rond de gegroepeerde dochterchromosomen aan beide polen
• chromosomen despiraliseren en nucleoli worden opnieuw zichtbaar
• cytokinesis vindt plaats waarbij de cel zich volledig splitst in twee dochtercellen
◦bij dierlijke cellen gebeurt dit thv de equatoriale plaat door een progressieve insnoering, door contractie van deze
ring wordt de insnoering smaller en smaller tot beide dochtercellen volledig gescheiden zijn
• resultaat: 2 dochtercellen worden gevormd, identiek aan de oorspronkelijke cel
1. Celvermeerdering
Organismen planten zich voort door nieuwe cellen te vormen.
Dit kan gebeuren door mitosis (vorming van gewone cellen) of meiosis (vorming van voortplantingscellen).
Beide processen zijn essentieel voor de groei en voortplanting van multicellulaire organismen (bij planten en dieren),
waarbij nieuwe cellen ontstaan door splitsing van bestaande cellen.
1.1 Mitosis
Mitosis is het proces waarbij één cel zich opdeelt in twee identieke dochtercellen.
Voor de cel zich kan delen delen, moeten alle belangrijke fundamentele componenten zich verdubbelen, vooral degene die
betrekking hebben op de erfelijkheidsoverdracht (chromosomen).
Hierna kan de kerndeling of mitosis starten.
In de meeste cellen wordt mitosis onmiddellijk gevolgd door deling van het cytoplasma, cytokines.
Proces van 6 fasen:
1. Interfase
= de voorbereidende fase waarin de cel groeit en haar chromosomen verdubbelt (groei-dupliceringsfase)
• weinig zichtbare activiteit in de nucleus
• DNA wordt verdubbeld door splitsing van de DNA-ketens en het vormen van nieuwe complementaire ketens via DNA-
polymerase
• twee identieke DNA-strengen (chromatiden) blijven aan elkaar hangen bij het centromeer
2. Profase
= de cel verandert van vorm en het kernmateriaal wordt zichtbaar
• de cel wordt sferoïdaal en het cytoplasma wordt viskeuzer
• chromosomen worden zichtbaar als fijne draden door spiralisatie
• chromatiden worden korter en dikker, en de centromeren worden herkenbaar.
• centriolenparen migreren naar de polen van de cel en er worden spoeldraden gevormd
-> elk centriolenpaar geeft ontstaan aan een aster afkomstig van het cytoskelet
, 3. Prometafase
• fase start wanneer het kernmembraan begint te desintegreren
• chromosomen bewegen zich naar het equatoriaalvlak van de cel
• de spoel, bestaande uit spoeldraden, vormt zich in het centrale deel van de cel
4. Metafase
• begint als chromosomen bereiken het equatoriaalvlak van de cel bereiken en zich rangschikken langs de buitenkant van
het spoelfiguur
-> kleinere chromosomen liggen in het centrum van de groep, grotere aan de periferie (=buitenkant)
• elke chromatide is via het centromeer vastgeankerd aan de spoeldraden
• het centromeer verdubbelt zich, waardoor de chromatiden loskomen van elkaar en de chromosomen zich beginnen te
scheiden
5. Anafase
• de dochterchromosomen bewegen naar de tegenovergestelde polen van de cel
• chromosomen nemen een V-vorm aan en worden nog korter
6. Telofase
• de migratie van de chromosomen naar de polen markeert het begin van de telofase
• nieuwe kernmembranen vormen zich rond de gegroepeerde dochterchromosomen aan beide polen
• chromosomen despiraliseren en nucleoli worden opnieuw zichtbaar
• cytokinesis vindt plaats waarbij de cel zich volledig splitst in twee dochtercellen
◦bij dierlijke cellen gebeurt dit thv de equatoriale plaat door een progressieve insnoering, door contractie van deze
ring wordt de insnoering smaller en smaller tot beide dochtercellen volledig gescheiden zijn
• resultaat: 2 dochtercellen worden gevormd, identiek aan de oorspronkelijke cel
