Inleiding tot het interna.onaal recht
Verschillende visies op interna'onaal recht
Is het echt interna'onaal? A6ankelijk van welke bril je hanteert
Invisible college of interna'onal lawyers (klein groepje juristen/academici) è divisible college of
interna'onal lawyers (nu, meer verschillen dan klein amical clubje die alles regelt)
DEEL I. INLEIDING: ALGEMENE KENMERKEN VAN HET
INTERNATIONAAL RECHT
BBNJ: Biodiversity beyond na'onal jurisdic'on
Bilateraal: tussen 2 staten
Mul'lateraal: tussen meerdere staten
1. wat is interna,onaal recht?
Achtergrond en rol
• Vreedzame co-existen'e en samenwerking
No harm-principle: andere landen geen schade toebrengen
• Ook een poli'ek project
Compromissen moeten worden gesloten
o Agenda-seOng
Vb. MDGs en SDGs
o Conflicterende belangen en ideologische tov solidariteit en gedeelde waarden
o Momentum creëren
Vb. om akkoorden te sluiten
Lawfare: juridische procedures strategisch gebruiken om iets op de agenda te krijgen
• Voortdurend groei – impact globalisering
• Fragmen'sering en nichevorming
Niet mogelijk meer alles te weten over interna'onaal recht, opgedeeld in niches
Defini'e- func'oneel: regels die betrekkingen tussen staten regelen?
• Verschil met na'onaal recht
Meer horizontaal, tussen staten
• Interna'onaal publiekrecht <-> interna'onaal privaatrecht
Interna'onaal privaatrecht: contractuele rela'es tussen rechtsonderhorigen
• Vroeger: ‘volkenrecht’/’droit des gens’/’law of na'ons’
Recht op zel]eschikking van volkeren
Voor rest bepaald door staten
• Bruikbare defini'e?
Defini'e- formeel: bronnen interna'onaal recht
Art. 38 Statuut IGH
Verdragen, interna'onaal gewoonterecht, algemene rechtsbeginselen, rechtsleer en rechtspraak
Minpunt? Mist enkele bronnen
Vb. ‘So. law’ ook een invloed,...
Primaire en secundaire regels
Primair: inhoudelijk verschillende niches
Secundair: spelregels om alle takken te kunnen begrijpen
Opzet huidig vak: secundaire regels
Historische evolu'e
Oudheid
• Vb. verdrag 1259 v. Chr. Egypte-HiOeten
Interna'onaal recht 1
, Over overdragen krijgsgevangenen, verzorgen zieken op slagveld,...
Middeleeuwen
• Tijdperk van het natuurrecht/ius naturale
Gingen uit van universele reden/goddelijke wil die gevonden moest worden, niet gevormd door
vorsten zelf, bestond al
• Rol katholieke kerk, goed leven want niet naar de hel
• Theorie van de rechtvaardige oorlog
17e E: oorsprong moderne interna'onale recht
• Crea'e van een interna'onale gemeenschap gebaseerd op ona6ankelijke en soevereien staten
zonder hoger gezag
• Geestelijke vaders moderne interna'onaal recht (Hugo Gro.us – de iure belli ac pacis)
• Overgang van natuurrecht naar posi'ef recht
Ona6ankelijke soevereine staat vormt gemeenschap die zelf hun recht creëert
18e en 19e E: doorbraak posi'ef recht
18e E
• 1758: E. de Vaiel; ‘droit des gens’
• Term ‘interna'onal law’ Bentham 1789
• Toename (bilaterale) verdragen
Ikv vredesovereenkomsten
19e E
• Professionalisering
o Oprich'ng ILA en IDI in 1873
Academini gaan samen ziien en praten over het interna'onale recht
Interna'onal Law Associa'on & Ins'tut de Droit Interna'onal
o Eerste IOs
Interna'onale Organisa'es (technisch: telegraafunie, postunie,...)
o Opkomst mul'laterale verdragen
Vb. Conven9e van Genève
o Eerste ervaringen interna'onale juridische geschillenbeslech'ng
Den Haag: oprich'ng Vredespaleis met Arbitragehof en later Interna'onaal Gerechtshof
20e E: exponen'ële groei
• Prolifera'e (vermeerdering) interna'onale en regionale organisa'es, incl. eerste echte collec'eve
veiligheidsorganisa'es
Volkenbond 1919: niet zo succesvol
VN 1945
• Naar een mondiale club
Door uiteenvallen grote staten, dekolonisa'e
• Codifica'e diverse sub-domeinen
• Opkomst nieuwe domeinen
Vb. milieurecht
• Prolifera'e interna'onale en regionale hoven en rechtbanken
• Diversifica'e rechtssubjecten
• Blijvende ontwikkeling <-> interna'onale rechtsorde onder druk?
o Populisme, na'onalisme en ‘backlash’ (tegenstand)
Vb. tegen IGH: keert zich vaak tegen Afrikaanse leiders
o Toegenomen geopoli'eke spanning en unilaterisme
Vb. Rusland uit VN zeJen of gewoon praten? Niet wenselijk ze eruit te zeJen
Vb. hoever gaan in bondgenootschappen wanneer schendingen, mag niet absurd worden
vb. Pales9na
o Compromis
Interna'onaal recht 2
,2. interna,onaal recht als een horizontaal en onvolmaakt systeem
Een horizontaal en onvolmaakt systeem – instemming staten is cruciaal
Onvolmaakt aangezien veel landen moeten samenkomen en tot compromis komen
• Soevereine gelijkheid als uitgangspunt
Niet onderwerpen aan iets dat staat niet wenselijk acht
• Centrale interna'onale wetgever?
Alle landen 1 stem binnen Algemene Vergadering VN, ook kleine landen dus gewicht in de schaal
te leggen
Moeilijk wetgever aan te duiden voor de niet-bindende resolu'es.
Waarom resolu'es als ze toch niet bindend zijn?
Vb. stemming over conflict Rusland-Oekraïne: tegenstemmen maar ook landen die zich
onthouden, vetorecht 5 permanente leden Veiligheidsraad (VS, VK, Fr, Rusland, China)
blijven bestaan. Resolu9e aangenomen dat wanneer vetorecht, het besproken zou worden
in de Algemene Vergadering
• Centrale interna'onale rechter?
Vredespaleis, EHRM, , Interna'onal Tribunal fort he Lord of the Sea
Verschil met na'onale rechtbanken: je moet rechtsmacht hebben om je tot interna'onale rechter
te kunnen wenden
o Afleggen algemene verklaring als staat
o Compromis/special agreement voorleggen en geschil laten beslechten door IGH
o Bepaalde compromissoire clausule binnen verdrag bepaalt dat problemen moeten
voorgelegd worden aan IGH wanneer relevant juridisch belang
Staat moet toestemming geven om ervoor gedaagd te worden
ICSID (zaken tegen WTO)
• Centrale afdwinging?
Geen interna'onale poli'emacht, Veiligheidsraad kan bindende besluiten maken maar
maatregelen kunnen worden tegengehouden.
Counter measure: tegenmaatregelen, economische sanc'es genomen. Als staat
beoordelen of staat inbreuk maakt op interna'onale recht.
3. relevan,e van het interna,onaal recht
VN kwam samen om het te hebben over Rusl-Oekraïne en op dat moment viel Rusland Oekraïne binnen
Is het recht? Of eerder poli'ek?
Is het relevant?
• Verschillende visies in leer interna'onale betrekkingen
o Realisme
o Ins'tu'onalisme
o Construc'visme
• Rechtsleer
o Impact interna'onaal recht op besluitvorming (compliance pull)
§ Moet zo ra'oneel en norma'ef mogelijk blijven: diverse factoren
§ Interna'onaal recht als referen'ekader; inbreuken nooit helemaal ‘kosteloos’
Naming en shaming; voorgelegd aan de hele wereld als iemand die vb.
mensenrechten schendt
Interna'onaal recht 3
, • Wereld zonder interna'onaal recht ondenkbaar
Op veel verschillende vlakken, zonder interna'onaal recht veel moeilijker om vreedzaam naast
elkaar te leven
• Aus'n: ‘command backed by sanc'on’ zoniet slechts ‘posi've morality’
• Zwakte van het interna'onal recht maar:
o Analogie met na'onaal recht misplaatst?
o Zekere mate van afdwinging
Bepaalde sanc'es
o Rol sanc'e? “‘law is not law’ because it is enforced. It is enforced because it is ‘law’ and
enforcement would otherwise be illegal”
• Staten beschouwen de regels als juridisch bindend + eigen systeem van rechtsbronnen
DEEL II. DE BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT
1. algemeen
Beperkt aantal formele rechtsbronnen
Vertrekpunt: art. 38 Statuut IGH <-> niet exhaus'ef, nog enkele andere rechtsbronnen
Beslissingen IO’s wnr gemach'gd door lidstaten: Veiligheidsraad bindend voor alle leden VN, EU
suprana'onaal: soevereiniteit overgedragen, sot law (niet bindend recht),...
1. Het Hof, welks taak het is in de daaraan voorgelegde geschillen te beslissen overeenkoms.g het
interna.onale recht, doet dit met toepassing van:
– (a) interna'onale verdragen, zowel van algemene als van bijzondere
aard, waarin regels worden vastgelegd die uitdrukkelijk door de bij het
geschil betrokken Staten worden erkend;
– (b) interna'onaal gebruik, als blijk van een als recht aanvaarde
algemene prak'jk; nog veel gewoonten, niet allemaal bindend
Veel in de diploma'e en andere rechtstakken
– (c) de door beschaafde volken erkende algemene rechtsbeginselen;
Minder gebruikt, vager
– (d) onder voorbehoud van de bepalingen van ar'kel 59, rechterlijke
beslissingen, alsmede de zienswijzen van de meest bevoegde schrijvers
der verschillende volken, als hulpmiddelen voor het bepalen van
rechtsregelen.
Visie van rechtsgeleerden, academici
A en B belangrijkste, erna naar c en erna naar d kijken
2. Deze bepaling laat onverlet de bevoegdheid van het Hof een beslissing "ex aequo et bono" te geven
indien de par.jen daarmede instemmen.
2. verdragen
2.1 algemeen
• Belangrijkste bron
• Enorme toename
Terug te vinden; United Na.ons Treaty Series UNTS
Zoals diploma'e Belgisch Staatsblad
• Consensueel instrument bij uitstek
Verdragen vaak afgesloten bij consensus ipv unaniem (niet voor stemmen maar als je het niet wil
wel tegen stemmen)
o Pacta sunt servanda
Een verdrag is er om nageleefd te worden en de par'jen moeten te goeder trouw zijn
Alles doen in je macht om verdrag niet te schenden
o Pacta ter'is nocent nec prosunt art. 35-6 WVV
Enkel geldende afspraak met staat waarmee akkoord gesloten
Interna'onaal recht 4
Verschillende visies op interna'onaal recht
Is het echt interna'onaal? A6ankelijk van welke bril je hanteert
Invisible college of interna'onal lawyers (klein groepje juristen/academici) è divisible college of
interna'onal lawyers (nu, meer verschillen dan klein amical clubje die alles regelt)
DEEL I. INLEIDING: ALGEMENE KENMERKEN VAN HET
INTERNATIONAAL RECHT
BBNJ: Biodiversity beyond na'onal jurisdic'on
Bilateraal: tussen 2 staten
Mul'lateraal: tussen meerdere staten
1. wat is interna,onaal recht?
Achtergrond en rol
• Vreedzame co-existen'e en samenwerking
No harm-principle: andere landen geen schade toebrengen
• Ook een poli'ek project
Compromissen moeten worden gesloten
o Agenda-seOng
Vb. MDGs en SDGs
o Conflicterende belangen en ideologische tov solidariteit en gedeelde waarden
o Momentum creëren
Vb. om akkoorden te sluiten
Lawfare: juridische procedures strategisch gebruiken om iets op de agenda te krijgen
• Voortdurend groei – impact globalisering
• Fragmen'sering en nichevorming
Niet mogelijk meer alles te weten over interna'onaal recht, opgedeeld in niches
Defini'e- func'oneel: regels die betrekkingen tussen staten regelen?
• Verschil met na'onaal recht
Meer horizontaal, tussen staten
• Interna'onaal publiekrecht <-> interna'onaal privaatrecht
Interna'onaal privaatrecht: contractuele rela'es tussen rechtsonderhorigen
• Vroeger: ‘volkenrecht’/’droit des gens’/’law of na'ons’
Recht op zel]eschikking van volkeren
Voor rest bepaald door staten
• Bruikbare defini'e?
Defini'e- formeel: bronnen interna'onaal recht
Art. 38 Statuut IGH
Verdragen, interna'onaal gewoonterecht, algemene rechtsbeginselen, rechtsleer en rechtspraak
Minpunt? Mist enkele bronnen
Vb. ‘So. law’ ook een invloed,...
Primaire en secundaire regels
Primair: inhoudelijk verschillende niches
Secundair: spelregels om alle takken te kunnen begrijpen
Opzet huidig vak: secundaire regels
Historische evolu'e
Oudheid
• Vb. verdrag 1259 v. Chr. Egypte-HiOeten
Interna'onaal recht 1
, Over overdragen krijgsgevangenen, verzorgen zieken op slagveld,...
Middeleeuwen
• Tijdperk van het natuurrecht/ius naturale
Gingen uit van universele reden/goddelijke wil die gevonden moest worden, niet gevormd door
vorsten zelf, bestond al
• Rol katholieke kerk, goed leven want niet naar de hel
• Theorie van de rechtvaardige oorlog
17e E: oorsprong moderne interna'onale recht
• Crea'e van een interna'onale gemeenschap gebaseerd op ona6ankelijke en soevereien staten
zonder hoger gezag
• Geestelijke vaders moderne interna'onaal recht (Hugo Gro.us – de iure belli ac pacis)
• Overgang van natuurrecht naar posi'ef recht
Ona6ankelijke soevereine staat vormt gemeenschap die zelf hun recht creëert
18e en 19e E: doorbraak posi'ef recht
18e E
• 1758: E. de Vaiel; ‘droit des gens’
• Term ‘interna'onal law’ Bentham 1789
• Toename (bilaterale) verdragen
Ikv vredesovereenkomsten
19e E
• Professionalisering
o Oprich'ng ILA en IDI in 1873
Academini gaan samen ziien en praten over het interna'onale recht
Interna'onal Law Associa'on & Ins'tut de Droit Interna'onal
o Eerste IOs
Interna'onale Organisa'es (technisch: telegraafunie, postunie,...)
o Opkomst mul'laterale verdragen
Vb. Conven9e van Genève
o Eerste ervaringen interna'onale juridische geschillenbeslech'ng
Den Haag: oprich'ng Vredespaleis met Arbitragehof en later Interna'onaal Gerechtshof
20e E: exponen'ële groei
• Prolifera'e (vermeerdering) interna'onale en regionale organisa'es, incl. eerste echte collec'eve
veiligheidsorganisa'es
Volkenbond 1919: niet zo succesvol
VN 1945
• Naar een mondiale club
Door uiteenvallen grote staten, dekolonisa'e
• Codifica'e diverse sub-domeinen
• Opkomst nieuwe domeinen
Vb. milieurecht
• Prolifera'e interna'onale en regionale hoven en rechtbanken
• Diversifica'e rechtssubjecten
• Blijvende ontwikkeling <-> interna'onale rechtsorde onder druk?
o Populisme, na'onalisme en ‘backlash’ (tegenstand)
Vb. tegen IGH: keert zich vaak tegen Afrikaanse leiders
o Toegenomen geopoli'eke spanning en unilaterisme
Vb. Rusland uit VN zeJen of gewoon praten? Niet wenselijk ze eruit te zeJen
Vb. hoever gaan in bondgenootschappen wanneer schendingen, mag niet absurd worden
vb. Pales9na
o Compromis
Interna'onaal recht 2
,2. interna,onaal recht als een horizontaal en onvolmaakt systeem
Een horizontaal en onvolmaakt systeem – instemming staten is cruciaal
Onvolmaakt aangezien veel landen moeten samenkomen en tot compromis komen
• Soevereine gelijkheid als uitgangspunt
Niet onderwerpen aan iets dat staat niet wenselijk acht
• Centrale interna'onale wetgever?
Alle landen 1 stem binnen Algemene Vergadering VN, ook kleine landen dus gewicht in de schaal
te leggen
Moeilijk wetgever aan te duiden voor de niet-bindende resolu'es.
Waarom resolu'es als ze toch niet bindend zijn?
Vb. stemming over conflict Rusland-Oekraïne: tegenstemmen maar ook landen die zich
onthouden, vetorecht 5 permanente leden Veiligheidsraad (VS, VK, Fr, Rusland, China)
blijven bestaan. Resolu9e aangenomen dat wanneer vetorecht, het besproken zou worden
in de Algemene Vergadering
• Centrale interna'onale rechter?
Vredespaleis, EHRM, , Interna'onal Tribunal fort he Lord of the Sea
Verschil met na'onale rechtbanken: je moet rechtsmacht hebben om je tot interna'onale rechter
te kunnen wenden
o Afleggen algemene verklaring als staat
o Compromis/special agreement voorleggen en geschil laten beslechten door IGH
o Bepaalde compromissoire clausule binnen verdrag bepaalt dat problemen moeten
voorgelegd worden aan IGH wanneer relevant juridisch belang
Staat moet toestemming geven om ervoor gedaagd te worden
ICSID (zaken tegen WTO)
• Centrale afdwinging?
Geen interna'onale poli'emacht, Veiligheidsraad kan bindende besluiten maken maar
maatregelen kunnen worden tegengehouden.
Counter measure: tegenmaatregelen, economische sanc'es genomen. Als staat
beoordelen of staat inbreuk maakt op interna'onale recht.
3. relevan,e van het interna,onaal recht
VN kwam samen om het te hebben over Rusl-Oekraïne en op dat moment viel Rusland Oekraïne binnen
Is het recht? Of eerder poli'ek?
Is het relevant?
• Verschillende visies in leer interna'onale betrekkingen
o Realisme
o Ins'tu'onalisme
o Construc'visme
• Rechtsleer
o Impact interna'onaal recht op besluitvorming (compliance pull)
§ Moet zo ra'oneel en norma'ef mogelijk blijven: diverse factoren
§ Interna'onaal recht als referen'ekader; inbreuken nooit helemaal ‘kosteloos’
Naming en shaming; voorgelegd aan de hele wereld als iemand die vb.
mensenrechten schendt
Interna'onaal recht 3
, • Wereld zonder interna'onaal recht ondenkbaar
Op veel verschillende vlakken, zonder interna'onaal recht veel moeilijker om vreedzaam naast
elkaar te leven
• Aus'n: ‘command backed by sanc'on’ zoniet slechts ‘posi've morality’
• Zwakte van het interna'onal recht maar:
o Analogie met na'onaal recht misplaatst?
o Zekere mate van afdwinging
Bepaalde sanc'es
o Rol sanc'e? “‘law is not law’ because it is enforced. It is enforced because it is ‘law’ and
enforcement would otherwise be illegal”
• Staten beschouwen de regels als juridisch bindend + eigen systeem van rechtsbronnen
DEEL II. DE BRONNEN VAN HET INTERNATIONAAL RECHT
1. algemeen
Beperkt aantal formele rechtsbronnen
Vertrekpunt: art. 38 Statuut IGH <-> niet exhaus'ef, nog enkele andere rechtsbronnen
Beslissingen IO’s wnr gemach'gd door lidstaten: Veiligheidsraad bindend voor alle leden VN, EU
suprana'onaal: soevereiniteit overgedragen, sot law (niet bindend recht),...
1. Het Hof, welks taak het is in de daaraan voorgelegde geschillen te beslissen overeenkoms.g het
interna.onale recht, doet dit met toepassing van:
– (a) interna'onale verdragen, zowel van algemene als van bijzondere
aard, waarin regels worden vastgelegd die uitdrukkelijk door de bij het
geschil betrokken Staten worden erkend;
– (b) interna'onaal gebruik, als blijk van een als recht aanvaarde
algemene prak'jk; nog veel gewoonten, niet allemaal bindend
Veel in de diploma'e en andere rechtstakken
– (c) de door beschaafde volken erkende algemene rechtsbeginselen;
Minder gebruikt, vager
– (d) onder voorbehoud van de bepalingen van ar'kel 59, rechterlijke
beslissingen, alsmede de zienswijzen van de meest bevoegde schrijvers
der verschillende volken, als hulpmiddelen voor het bepalen van
rechtsregelen.
Visie van rechtsgeleerden, academici
A en B belangrijkste, erna naar c en erna naar d kijken
2. Deze bepaling laat onverlet de bevoegdheid van het Hof een beslissing "ex aequo et bono" te geven
indien de par.jen daarmede instemmen.
2. verdragen
2.1 algemeen
• Belangrijkste bron
• Enorme toename
Terug te vinden; United Na.ons Treaty Series UNTS
Zoals diploma'e Belgisch Staatsblad
• Consensueel instrument bij uitstek
Verdragen vaak afgesloten bij consensus ipv unaniem (niet voor stemmen maar als je het niet wil
wel tegen stemmen)
o Pacta sunt servanda
Een verdrag is er om nageleefd te worden en de par'jen moeten te goeder trouw zijn
Alles doen in je macht om verdrag niet te schenden
o Pacta ter'is nocent nec prosunt art. 35-6 WVV
Enkel geldende afspraak met staat waarmee akkoord gesloten
Interna'onaal recht 4
