Titel Praktisch Bedrijfsrecht
Auteurs J.W.J Fiers & L. van Oosterhout
,Inhoud
1 Rechtsvormen
1.1 Ondernemingsrecht........................................................................................................................... 7
1.2 Eenmanszaak ..................................................................................................................................... 7
1.3 Personenvennootschappen ............................................................................................................... 8
1.3.1 Maatschap .................................................................................................................................. 8
1.3.3 Commanditaire vennootschap ................................................................................................... 9
1.4 Kapitaalvennootschappen ................................................................................................................. 9
1.4.1 Bv ................................................................................................................................................ 9
1.4.2 Nv.............................................................................................................................................. 10
1.5 Overige rechtsvormen ..................................................................................................................... 10
1.5.1 Stichting .................................................................................................................................... 10
1.5.2 Vereniging................................................................................................................................. 10
1.5.3 Coöperatie ................................................................................................................................ 10
2 Omgeving
2.1. Overheidsbeleid ............................................................................................................................. 11
2.2. Ruimtelijke ordening binnen een gemeente .................................................................................. 11
2.3 Vergunningen .................................................................................................................................. 13
2.4 Huurovereenkomst.......................................................................................................................... 14
3 Overeenkomst
3.1. Totstandkoming van een overeenkomst........................................................................................ 15
3.1.1 Aanbod en aanvaarding............................................................................................................ 15
3.1.2 Wilsovereenstemming.............................................................................................................. 16
3.2. Toch geen overeenkomst ............................................................................................................... 16
3.2.1 Handelingsonbekwaamheid ..................................................................................................... 16
3.2.2 Wilsgebrek ................................................................................................................................ 17
3.2.3 Nietigheid ................................................................................................................................. 17
3.3 Uitleg van de overeenkomst ........................................................................................................... 17
3.5. De ‘kleine lettertjes’ ....................................................................................................................... 18
3.6 Nakoming van de overeenkomst..................................................................................................... 18
3.6.1 Wanprestatie ............................................................................................................................ 19
3.6.2 Overmacht ................................................................................................................................ 19
© Noordhoff Uitgevers bv 2
,4 Koopovereenkomst
4.1. De koopovereenkomst ................................................................................................................... 20
4.2. Verplichting verkoper bij een koopovereenkomst ......................................................................... 20
4.3. Verplichting koper bij een koopovereenkomst .............................................................................. 21
5 Onrechtmatige daad
5.1 Wettelijke aansprakelijkheid ........................................................................................................... 23
5.2 Vereisten onrechtmatige daad ........................................................................................................ 23
5.2.1 Onrechtmatigheid .................................................................................................................... 23
5.2.2 Toerekening .............................................................................................................................. 24
5.2.3 Schade ...................................................................................................................................... 24
5.2.4 Causaal verband ....................................................................................................................... 24
5.2.5 Relativiteit ................................................................................................................................ 25
5.3 Rechtvaardigingsgronden ................................................................................................................ 25
6 Productaansprakelijkheid
6.1 Risicoaansprakelijkheid ................................................................................................................... 26
6.2 Vereisten productaansprakelijkheid ............................................................................................... 26
6.2.1 Gebrekkig product .................................................................................................................... 26
6.2.2 Schade ...................................................................................................................................... 27
6.2.3 Causaal verband ....................................................................................................................... 27
6.3 Producent ........................................................................................................................................ 27
6.4 Toch geen aansprakelijkheid ........................................................................................................... 27
7 Personeel
7.1 Arbeid en arbeidsovereenkomst ..................................................................................................... 28
7.1.1 Arbeid ....................................................................................................................................... 28
7.1.2 Arbeidsovereenkomst .............................................................................................................. 28
7.2 Rechten en verplichtingen............................................................................................................... 28
7.2.1 Contractuele verplichtingen ..................................................................................................... 28
7.2.2 Aanvullende verplichtingen ...................................................................................................... 29
7.2.3 Wettelijke verplichtingen ......................................................................................................... 29
7.3 Aansprakelijkheid werkgever .......................................................................................................... 29
7.3.1 Aansprakelijkheid voor schade aan een derde ........................................................................ 29
7.3.2 Aansprakelijkheid voor schade aan werknemer door slechte arbeidsomstandigheden ......... 30
© Noordhoff Uitgevers bv 3
, 7.3.3 Aansprakelijkheid voor door de werkgever zelf geleden schade ............................................. 30
7.4 Beëindiging arbeidsovereenkomst .................................................................................................. 30
7.4.1 Wederzijds goedvinden ............................................................................................................ 31
7.4.2 Van rechtswege ........................................................................................................................ 31
7.4.3 Ontslag...................................................................................................................................... 31
7.4.4 Ontslag op staande voet........................................................................................................... 31
8 Bescherming consument en concurrent
8.1 Kartelverbod en verbod op misbruik van machtspositie ................................................................ 32
8.1.1 Kartelverbod ............................................................................................................................. 32
8.1.2 Verbod op misbruik van machtspositie .................................................................................... 32
8.1.3 Handhaving............................................................................................................................... 33
8.2 Misleidende en agressieve handelspraktijken ................................................................................ 33
8.3 Misleidende en vergelijkende reclame ........................................................................................... 34
8.3.1 Misleidende reclame ................................................................................................................ 34
8.3.2 Vergelijkende reclame .............................................................................................................. 34
8.3.3 Reclame Code ........................................................................................................................... 34
8.4 Bescherming van privacy ................................................................................................................. 34
9 Intellectuele eigendom
9.1 Octrooirecht .................................................................................................................................... 36
9.1.1 Wat is een octrooi? .................................................................................................................. 36
9.1.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 36
9.1.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 36
9.2 Auteursrecht.................................................................................................................................... 36
9.2.1 Wat is een auteursrecht? ......................................................................................................... 36
9.2.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 37
9.2.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 37
9.2.4 Portretrecht .............................................................................................................................. 37
9.3 Merkenrecht .................................................................................................................................... 37
9.3.1 Wat is merkenrecht? ................................................................................................................ 37
9.3.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 37
9.3.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 37
9.4 Handelsnaamrecht .......................................................................................................................... 38
9.4.1 Wat is een handelsnaamrecht? ................................................................................................ 38
© Noordhoff Uitgevers bv 4
, 9.4.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 38
9.4.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 38
10 Faillissement
10.1 Belangrijke aspecten van het faillissement ................................................................................... 39
10.1.1 Vereisten ................................................................................................................................ 39
10.1.2 Wie kunnen failliet worden verklaard .................................................................................... 39
10.1.3 Gevolgen................................................................................................................................. 39
10.1.4 Schuldsanering ....................................................................................................................... 39
10.2 Faillissementspauliana .................................................................................................................. 40
10.3 Volgorde van vorderingen ............................................................................................................. 40
10.4 Einde van faillissement .................................................................................................................. 40
10.5 Surseance van betaling .................................................................................................................. 40
11 Personen- en familierecht
11.1 Huwelijk ......................................................................................................................................... 41
11.1.1 Vereisten ................................................................................................................................ 41
11.1.2 Gemeenschap van goederen.................................................................................................. 41
11.1.3 Huwelijkse voorwaarden ........................................................................................................ 41
11.1.4 Ondernemer en huwelijk........................................................................................................ 41
11.2 Scheiding ....................................................................................................................................... 42
11.2.1 Vereisten ................................................................................................................................ 42
11.2.2 Gevolgen................................................................................................................................. 42
11.2.3 Ondernemer en scheiding ...................................................................................................... 42
11.3 Overlijden ...................................................................................................................................... 42
11.3.1 Wettelijk erfrecht ................................................................................................................... 42
11.3.2 Testament............................................................................................................................... 43
11.3.3 Ondernemer en overlijden ..................................................................................................... 43
11.3.4 Erfbelasting............................................................................................................................. 43
12 Internationale overeenkomst
12.1 Internationale overeenkomsten.................................................................................................... 44
12.2 Welke rechter is bevoegd? ............................................................................................................ 44
12.3 Welk recht is van toepassing? ....................................................................................................... 45
12.4. Weens koopverdrag ..................................................................................................................... 45
© Noordhoff Uitgevers bv 5
,13 Internationale handel
13.1 Internationale vervoers- en leveringsvoorwaarden ...................................................................... 47
13.2 Internationale vervoersovereenkomsten...................................................................................... 47
13.3. Tussenpersonen bij internationale handel................................................................................... 48
13.3.1 Handelsagent.......................................................................................................................... 48
13.3.2 Handelsvertegenwoordiger .................................................................................................... 48
13.3.3 Wederverkoper ...................................................................................................................... 49
13.4. Internationaal betaalverkeer........................................................................................................ 49
© Noordhoff Uitgevers bv 6
,1 Rechtsvormen
1.1 Ondernemingsrecht
Een van de eerste vragen die een startende ondernemer zal moeten beantwoorden, is de vraag in
welke rechtsvorm hij zijn onderneming wil gieten. Hij kan daarbij kiezen voor rechtspersoonlijkheid of
niet. Een rechtspersoon is een zelfstandig juridisch orgaan dat zelf rechten en verplichtingen kan
aangaan.
We kennen de volgende rechtsvormen met en zonder rechtspersoonlijkheid:
1.2 Eenmanszaak
In de meeste gevallen wordt gekozen voor de eenmanszaak. De eenmanszaak kenmerkt zich door
het feit dat er maar één eigenaar is en daarmee één verantwoordelijk persoon en is makkelijk op te
richten. Inschrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is genoeg. Een groot nadeel
is de persoonlijke aansprakelijkheid van de ondernemer. Er is geen scheiding tussen het
privévermogen van de ondernemer en het ondernemingsvermogen.
© Noordhoff Uitgevers bv 7
, 1.3 Personenvennootschappen
Andere rechtsvormen die geen rechtspersoonlijkheid hebben zijn de personenvennootschappen.
Daarin staat, in tegenstelling tot de éénmanszaak, de samenwerking met anderen centraal. We
kennen de volgende personenvennootschappen:
1.3.1 Maatschap
Bij een maatschap sluiten meerdere personen een overeenkomst om te gaan samenwerken. Iedereen
brengt iets in de onderneming, waar de andere maten ook iets aan hebben (geld, inventaris, een
pand, een auto, arbeid). De winst wordt verdeeld over de verschillende maten, de exacte verdeling
mogen de maten zelf bepalen in de overeenkomst. Gebeurt dat laatste niet, dan wordt de winst
verdeeld naar rato van de hoogte van de inbreng. Bij een maatschap gaat het om de uitoefening van
een vrij beroep, waar een heel specifieke kennis en kundigheid voor nodig is (huisartsen,
fysiotherapeuten, advocaten, notarissen, makelaars, agrarische sector).
De maat die een verplichting aangaat, is daar in eerste instantie zelf voor verantwoordelijk. Dit
betekent dat de maatschap (de andere maten dus) niet aansprakelijk is voor schulden die één maat
heeft gemaakt. Dit is anders al het gaat om een beheersdaad. Daaronder worden alle handelingen
verstaan die tot de normale activiteiten behoren van de betreffende maatschap. Dan zijn de maten
voor gelijke delen aansprakelijk.
De vof is een bijzondere vorm van de maatschap. Bij een vof gaat het echter om een bedrijf, en niet
om de uitoefening van een beroep. Verder heeft de vof een afgescheiden vermogen en zijn de
vennoten hoofdelijk (voor het gehele bedrag) aansprakelijk voor handelingen van alle vennoten, en
dus niet voor gelijke delen. Een crediteur kan zijn vordering dus verhalen op het afgescheiden
vermogen en daarna in zijn geheel bij alle vennoten persoonlijk.
© Noordhoff Uitgevers bv 8
Auteurs J.W.J Fiers & L. van Oosterhout
,Inhoud
1 Rechtsvormen
1.1 Ondernemingsrecht........................................................................................................................... 7
1.2 Eenmanszaak ..................................................................................................................................... 7
1.3 Personenvennootschappen ............................................................................................................... 8
1.3.1 Maatschap .................................................................................................................................. 8
1.3.3 Commanditaire vennootschap ................................................................................................... 9
1.4 Kapitaalvennootschappen ................................................................................................................. 9
1.4.1 Bv ................................................................................................................................................ 9
1.4.2 Nv.............................................................................................................................................. 10
1.5 Overige rechtsvormen ..................................................................................................................... 10
1.5.1 Stichting .................................................................................................................................... 10
1.5.2 Vereniging................................................................................................................................. 10
1.5.3 Coöperatie ................................................................................................................................ 10
2 Omgeving
2.1. Overheidsbeleid ............................................................................................................................. 11
2.2. Ruimtelijke ordening binnen een gemeente .................................................................................. 11
2.3 Vergunningen .................................................................................................................................. 13
2.4 Huurovereenkomst.......................................................................................................................... 14
3 Overeenkomst
3.1. Totstandkoming van een overeenkomst........................................................................................ 15
3.1.1 Aanbod en aanvaarding............................................................................................................ 15
3.1.2 Wilsovereenstemming.............................................................................................................. 16
3.2. Toch geen overeenkomst ............................................................................................................... 16
3.2.1 Handelingsonbekwaamheid ..................................................................................................... 16
3.2.2 Wilsgebrek ................................................................................................................................ 17
3.2.3 Nietigheid ................................................................................................................................. 17
3.3 Uitleg van de overeenkomst ........................................................................................................... 17
3.5. De ‘kleine lettertjes’ ....................................................................................................................... 18
3.6 Nakoming van de overeenkomst..................................................................................................... 18
3.6.1 Wanprestatie ............................................................................................................................ 19
3.6.2 Overmacht ................................................................................................................................ 19
© Noordhoff Uitgevers bv 2
,4 Koopovereenkomst
4.1. De koopovereenkomst ................................................................................................................... 20
4.2. Verplichting verkoper bij een koopovereenkomst ......................................................................... 20
4.3. Verplichting koper bij een koopovereenkomst .............................................................................. 21
5 Onrechtmatige daad
5.1 Wettelijke aansprakelijkheid ........................................................................................................... 23
5.2 Vereisten onrechtmatige daad ........................................................................................................ 23
5.2.1 Onrechtmatigheid .................................................................................................................... 23
5.2.2 Toerekening .............................................................................................................................. 24
5.2.3 Schade ...................................................................................................................................... 24
5.2.4 Causaal verband ....................................................................................................................... 24
5.2.5 Relativiteit ................................................................................................................................ 25
5.3 Rechtvaardigingsgronden ................................................................................................................ 25
6 Productaansprakelijkheid
6.1 Risicoaansprakelijkheid ................................................................................................................... 26
6.2 Vereisten productaansprakelijkheid ............................................................................................... 26
6.2.1 Gebrekkig product .................................................................................................................... 26
6.2.2 Schade ...................................................................................................................................... 27
6.2.3 Causaal verband ....................................................................................................................... 27
6.3 Producent ........................................................................................................................................ 27
6.4 Toch geen aansprakelijkheid ........................................................................................................... 27
7 Personeel
7.1 Arbeid en arbeidsovereenkomst ..................................................................................................... 28
7.1.1 Arbeid ....................................................................................................................................... 28
7.1.2 Arbeidsovereenkomst .............................................................................................................. 28
7.2 Rechten en verplichtingen............................................................................................................... 28
7.2.1 Contractuele verplichtingen ..................................................................................................... 28
7.2.2 Aanvullende verplichtingen ...................................................................................................... 29
7.2.3 Wettelijke verplichtingen ......................................................................................................... 29
7.3 Aansprakelijkheid werkgever .......................................................................................................... 29
7.3.1 Aansprakelijkheid voor schade aan een derde ........................................................................ 29
7.3.2 Aansprakelijkheid voor schade aan werknemer door slechte arbeidsomstandigheden ......... 30
© Noordhoff Uitgevers bv 3
, 7.3.3 Aansprakelijkheid voor door de werkgever zelf geleden schade ............................................. 30
7.4 Beëindiging arbeidsovereenkomst .................................................................................................. 30
7.4.1 Wederzijds goedvinden ............................................................................................................ 31
7.4.2 Van rechtswege ........................................................................................................................ 31
7.4.3 Ontslag...................................................................................................................................... 31
7.4.4 Ontslag op staande voet........................................................................................................... 31
8 Bescherming consument en concurrent
8.1 Kartelverbod en verbod op misbruik van machtspositie ................................................................ 32
8.1.1 Kartelverbod ............................................................................................................................. 32
8.1.2 Verbod op misbruik van machtspositie .................................................................................... 32
8.1.3 Handhaving............................................................................................................................... 33
8.2 Misleidende en agressieve handelspraktijken ................................................................................ 33
8.3 Misleidende en vergelijkende reclame ........................................................................................... 34
8.3.1 Misleidende reclame ................................................................................................................ 34
8.3.2 Vergelijkende reclame .............................................................................................................. 34
8.3.3 Reclame Code ........................................................................................................................... 34
8.4 Bescherming van privacy ................................................................................................................. 34
9 Intellectuele eigendom
9.1 Octrooirecht .................................................................................................................................... 36
9.1.1 Wat is een octrooi? .................................................................................................................. 36
9.1.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 36
9.1.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 36
9.2 Auteursrecht.................................................................................................................................... 36
9.2.1 Wat is een auteursrecht? ......................................................................................................... 36
9.2.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 37
9.2.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 37
9.2.4 Portretrecht .............................................................................................................................. 37
9.3 Merkenrecht .................................................................................................................................... 37
9.3.1 Wat is merkenrecht? ................................................................................................................ 37
9.3.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 37
9.3.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 37
9.4 Handelsnaamrecht .......................................................................................................................... 38
9.4.1 Wat is een handelsnaamrecht? ................................................................................................ 38
© Noordhoff Uitgevers bv 4
, 9.4.2 Aanvraagprocedure .................................................................................................................. 38
9.4.3 Beschermingsomvang- en duur ................................................................................................ 38
10 Faillissement
10.1 Belangrijke aspecten van het faillissement ................................................................................... 39
10.1.1 Vereisten ................................................................................................................................ 39
10.1.2 Wie kunnen failliet worden verklaard .................................................................................... 39
10.1.3 Gevolgen................................................................................................................................. 39
10.1.4 Schuldsanering ....................................................................................................................... 39
10.2 Faillissementspauliana .................................................................................................................. 40
10.3 Volgorde van vorderingen ............................................................................................................. 40
10.4 Einde van faillissement .................................................................................................................. 40
10.5 Surseance van betaling .................................................................................................................. 40
11 Personen- en familierecht
11.1 Huwelijk ......................................................................................................................................... 41
11.1.1 Vereisten ................................................................................................................................ 41
11.1.2 Gemeenschap van goederen.................................................................................................. 41
11.1.3 Huwelijkse voorwaarden ........................................................................................................ 41
11.1.4 Ondernemer en huwelijk........................................................................................................ 41
11.2 Scheiding ....................................................................................................................................... 42
11.2.1 Vereisten ................................................................................................................................ 42
11.2.2 Gevolgen................................................................................................................................. 42
11.2.3 Ondernemer en scheiding ...................................................................................................... 42
11.3 Overlijden ...................................................................................................................................... 42
11.3.1 Wettelijk erfrecht ................................................................................................................... 42
11.3.2 Testament............................................................................................................................... 43
11.3.3 Ondernemer en overlijden ..................................................................................................... 43
11.3.4 Erfbelasting............................................................................................................................. 43
12 Internationale overeenkomst
12.1 Internationale overeenkomsten.................................................................................................... 44
12.2 Welke rechter is bevoegd? ............................................................................................................ 44
12.3 Welk recht is van toepassing? ....................................................................................................... 45
12.4. Weens koopverdrag ..................................................................................................................... 45
© Noordhoff Uitgevers bv 5
,13 Internationale handel
13.1 Internationale vervoers- en leveringsvoorwaarden ...................................................................... 47
13.2 Internationale vervoersovereenkomsten...................................................................................... 47
13.3. Tussenpersonen bij internationale handel................................................................................... 48
13.3.1 Handelsagent.......................................................................................................................... 48
13.3.2 Handelsvertegenwoordiger .................................................................................................... 48
13.3.3 Wederverkoper ...................................................................................................................... 49
13.4. Internationaal betaalverkeer........................................................................................................ 49
© Noordhoff Uitgevers bv 6
,1 Rechtsvormen
1.1 Ondernemingsrecht
Een van de eerste vragen die een startende ondernemer zal moeten beantwoorden, is de vraag in
welke rechtsvorm hij zijn onderneming wil gieten. Hij kan daarbij kiezen voor rechtspersoonlijkheid of
niet. Een rechtspersoon is een zelfstandig juridisch orgaan dat zelf rechten en verplichtingen kan
aangaan.
We kennen de volgende rechtsvormen met en zonder rechtspersoonlijkheid:
1.2 Eenmanszaak
In de meeste gevallen wordt gekozen voor de eenmanszaak. De eenmanszaak kenmerkt zich door
het feit dat er maar één eigenaar is en daarmee één verantwoordelijk persoon en is makkelijk op te
richten. Inschrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is genoeg. Een groot nadeel
is de persoonlijke aansprakelijkheid van de ondernemer. Er is geen scheiding tussen het
privévermogen van de ondernemer en het ondernemingsvermogen.
© Noordhoff Uitgevers bv 7
, 1.3 Personenvennootschappen
Andere rechtsvormen die geen rechtspersoonlijkheid hebben zijn de personenvennootschappen.
Daarin staat, in tegenstelling tot de éénmanszaak, de samenwerking met anderen centraal. We
kennen de volgende personenvennootschappen:
1.3.1 Maatschap
Bij een maatschap sluiten meerdere personen een overeenkomst om te gaan samenwerken. Iedereen
brengt iets in de onderneming, waar de andere maten ook iets aan hebben (geld, inventaris, een
pand, een auto, arbeid). De winst wordt verdeeld over de verschillende maten, de exacte verdeling
mogen de maten zelf bepalen in de overeenkomst. Gebeurt dat laatste niet, dan wordt de winst
verdeeld naar rato van de hoogte van de inbreng. Bij een maatschap gaat het om de uitoefening van
een vrij beroep, waar een heel specifieke kennis en kundigheid voor nodig is (huisartsen,
fysiotherapeuten, advocaten, notarissen, makelaars, agrarische sector).
De maat die een verplichting aangaat, is daar in eerste instantie zelf voor verantwoordelijk. Dit
betekent dat de maatschap (de andere maten dus) niet aansprakelijk is voor schulden die één maat
heeft gemaakt. Dit is anders al het gaat om een beheersdaad. Daaronder worden alle handelingen
verstaan die tot de normale activiteiten behoren van de betreffende maatschap. Dan zijn de maten
voor gelijke delen aansprakelijk.
De vof is een bijzondere vorm van de maatschap. Bij een vof gaat het echter om een bedrijf, en niet
om de uitoefening van een beroep. Verder heeft de vof een afgescheiden vermogen en zijn de
vennoten hoofdelijk (voor het gehele bedrag) aansprakelijk voor handelingen van alle vennoten, en
dus niet voor gelijke delen. Een crediteur kan zijn vordering dus verhalen op het afgescheiden
vermogen en daarna in zijn geheel bij alle vennoten persoonlijk.
© Noordhoff Uitgevers bv 8
