MK – Multimorbiditeit
Bijeenkomst 1 – COPD
Leerdoelen
De student kan:
Uitleggen wat wordt verstaan onder de begrippen multimorbiditeit en comorbiditeit;
Multi-morbiditeit= er zijn meerdere (chronische) ziekten/aandoeningen tegelijk aanwezig,
bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson en diabetes mellitus, of ziekte van Parkinson en
incontinentie.
Co-morbiditeit= er zijn meerdere aandoeningen aanwezig, gerelateerd aan een (chronische)
ziekte, bijvoorbeeld depressie bij dementie.
De pathofysiologie van COPD in eigen woorden kunnen uitleggen en verklaren hoe deze
aandoeningen elkaar kunnen beïnvloeden.
COPD: Chronic Obstructive Pulmonary Diseases (chronische obstructieve longziekten)
longemfyseem en chronische bronchitis.
Chronische bronchitis= een chronische ontsteking van de kleinere luchtwegen, waarvan
prikkeling als gevolg van roken veruit de belangrijkste oorzaak is. Er wordt veel extra slijm
geproduceerd en de activiteit van het trilhaarepitheel neemt door het roken af. Hierdoor
vermindert de zuivering van de luchtwegen en neemt de afweer ter plaatse af.
De chronische ontsteking leidt tot afbraak van longweefsel en verlies van wanden in de
longblaasjes. Het gevolg is het ontstaan van longemfyseem, waarbij de longblaasjes minder
elastisch worden. De lucht kan na inademing dan ook moeilijker worden uitgeademd en er
blijft meer lucht in de longen achter. Dit leidt tot kortademigheid of zelfs hartfalen.
Astma bronchiale behoort niet tot COPD. Hierbij treden aanvallen van benauwdheid, piepen
en hoesten op. Dit komt doordat het gladde spierweefsel in de kleinere luchtwegen
samentrekt, waardoor deze nauwer worden. Hierbij spelen ook een ontstekingsreactie met
productie van slijm een rol. Dergelijke aanvallen worden veroorzaakt door prikkels (bijv.
pollen, huisstofmijt, parfum) waarvoor de luchtwegen van deze mensen extra gevoelig zijn.
Tussen de aanvallen door hebben mensen met astma (bijna) geen klachten.
Oorzaken van chronische bronchitis en longemfyseem
Langdurige prikkeling door:
- Roken
- Meeroken
- Fijnstof (lucht)
- Chemische stoffen
- Andere prikkelende stoffen in milieu
En erfelijk bepaalde kwetsbaarheid kan COPD veroorzaken er bestaat een zeldzame
erfelijke ziekte waarbij door een gebrek aan een beschermend enzym (alfa1-antitrypsine) in
de longen de longblaasjes sneller beschadigd raken. Deze mensen krijgen al vroeg emfyseem.
Slecht behandelde astma kan uiteindelijk ook tot COPD leiden.
Bij chronische bronchitis is er sprake van een chronische ontstekingsreactie. De chronische
ontsteking leidt in het begin tot meer slijm en hoesten, maar als prikkeling van de
luchtwegen doorgaat, raakt het longweefsel beschadigd en kan uiteindelijk de longfunctie
sterk afnemen. Bij een ontsteking ontstaat er een zwelling van de wand en toename
slijmproductie in bronchus en bronchioli, waarbij ook samentrekking van glad spierweefsel
(vernauwing bronchus en bronchioli). Hierdoor ontstaat er zoals bij longemfyseem
, verminderde uitstroom en ophoping van lucht, waarbij chronisch hoesten, slijm en
kortademigheid.
Bij longemfyseem is er beschadiging bij de wand van de longblaasjes. Hierbij verminderen de
aantal bloedvaatjes en de elasticiteit van de longblaasjes waardoor er minder gaswisseling
plaatsvindt en er een obstructie ontstaat in de bronchi en bronchioli (verminderde uitstroom
van lucht tijdens uitademing en ophoping van lucht in longblaasjes). Dit heeft kortademigheid
en hoesten als gevolg.
Door de verstoorde gaswisseling bij COPD neemt de hoeveelheid zuurstof in het bloed af en
als de ziekte ernstiger wordt neemt daarbij de hoeveelheid koolzuurgas toe. Daling van de
hoeveelheid zuurstof in het bloed verhoogt de productie van EPO in de nier, waardoor het
rood beenmerg meer erytrocyten aanmaakt. Hierdoor ontstaat een verhoogd aantal
erytrocyten (en Hb), ook wel polycytemie genoemd.
Invloed op elkaar
Bij chronische bronchitis is er een ontsteking van de kleinere luchtwegen. Deze ontsteking
leidt tot afbraak van longweefsel en verlies van wanden in de longblaasjes. Dit heeft
longemfyseem als gevolg waarbij longblaasjes minder elastisch zijn.
Benoemen wat de symptomen zijn bij COPD en infecties van de luchtwegen en hoe de
gevolgen van deze aandoeningen elkaar kunnen beïnvloeden.
Symptomen bij COPD
- Kortademigheid het gladde spierweefsel in de wand van de kleine luchtwegen
verkrampen door de ontsteking. Hierdoor ontstaat kortademigheid, hoesten en opgeven van
sputum.
- Klachten zijn voortdurend: deze nemen toe naarmate iemand ouder wordt en ontstaan
vaak pas op latere leeftijd.
- Verminderde longfunctie eerst beginnen de klachten met hoesten en slijm, maar als de
prikkeling door blijft (roken) raakt het longweefsel beschadigd.
Verschil astma en COPD
Het verschil met astma bronchiale is dat bij astma de obstructie meestal in aanvallen
optreedt, met tussendoor weinig of geen klachten. Zo’n aanval is vaak het gevolg van
blootstelling aan prikkels waarop de luchtwegen overgevoelig reageren.
Kan de prognose, het diagnostisch onderzoek en behandeling van COPD en infecties van
de luchtwegen relateren aan de onderliggende pathofysiologie en in eigen woorden
omschrijven
Prognose COPD
Blijven roken zorgt voor een snellere afname van de longfunctie en een slechtere prognose.
COPD is een chronische ziekte die langzaam steeds erger wordt. Bij COPD is er een blijvende
luchtwegobstructie, waarbij er in geval van een luchtweginfectie tijdelijke exacerbaties
kunnen optreden. Er kan dan respiratoire insufficiëntie optreden en opname in een
ziekenhuis kan nodig zijn.
De ernstige klachten treden op bij ouderen, als het ziekteproces heeft geleid tot sterk
(elasticiteits-)verlies van wanden van longblaasjes met daarin aanwezige bloedvaatjes.
Een hogere leeftijd, slechtere longfunctie, andere ziekten (zoals hartfalen) en afvallen gaan
gepaard met een slechtere prognose. De mate van kortademigheid is een belangrijke
voorspeller van de mortaliteit.
Bijeenkomst 1 – COPD
Leerdoelen
De student kan:
Uitleggen wat wordt verstaan onder de begrippen multimorbiditeit en comorbiditeit;
Multi-morbiditeit= er zijn meerdere (chronische) ziekten/aandoeningen tegelijk aanwezig,
bijvoorbeeld de ziekte van Parkinson en diabetes mellitus, of ziekte van Parkinson en
incontinentie.
Co-morbiditeit= er zijn meerdere aandoeningen aanwezig, gerelateerd aan een (chronische)
ziekte, bijvoorbeeld depressie bij dementie.
De pathofysiologie van COPD in eigen woorden kunnen uitleggen en verklaren hoe deze
aandoeningen elkaar kunnen beïnvloeden.
COPD: Chronic Obstructive Pulmonary Diseases (chronische obstructieve longziekten)
longemfyseem en chronische bronchitis.
Chronische bronchitis= een chronische ontsteking van de kleinere luchtwegen, waarvan
prikkeling als gevolg van roken veruit de belangrijkste oorzaak is. Er wordt veel extra slijm
geproduceerd en de activiteit van het trilhaarepitheel neemt door het roken af. Hierdoor
vermindert de zuivering van de luchtwegen en neemt de afweer ter plaatse af.
De chronische ontsteking leidt tot afbraak van longweefsel en verlies van wanden in de
longblaasjes. Het gevolg is het ontstaan van longemfyseem, waarbij de longblaasjes minder
elastisch worden. De lucht kan na inademing dan ook moeilijker worden uitgeademd en er
blijft meer lucht in de longen achter. Dit leidt tot kortademigheid of zelfs hartfalen.
Astma bronchiale behoort niet tot COPD. Hierbij treden aanvallen van benauwdheid, piepen
en hoesten op. Dit komt doordat het gladde spierweefsel in de kleinere luchtwegen
samentrekt, waardoor deze nauwer worden. Hierbij spelen ook een ontstekingsreactie met
productie van slijm een rol. Dergelijke aanvallen worden veroorzaakt door prikkels (bijv.
pollen, huisstofmijt, parfum) waarvoor de luchtwegen van deze mensen extra gevoelig zijn.
Tussen de aanvallen door hebben mensen met astma (bijna) geen klachten.
Oorzaken van chronische bronchitis en longemfyseem
Langdurige prikkeling door:
- Roken
- Meeroken
- Fijnstof (lucht)
- Chemische stoffen
- Andere prikkelende stoffen in milieu
En erfelijk bepaalde kwetsbaarheid kan COPD veroorzaken er bestaat een zeldzame
erfelijke ziekte waarbij door een gebrek aan een beschermend enzym (alfa1-antitrypsine) in
de longen de longblaasjes sneller beschadigd raken. Deze mensen krijgen al vroeg emfyseem.
Slecht behandelde astma kan uiteindelijk ook tot COPD leiden.
Bij chronische bronchitis is er sprake van een chronische ontstekingsreactie. De chronische
ontsteking leidt in het begin tot meer slijm en hoesten, maar als prikkeling van de
luchtwegen doorgaat, raakt het longweefsel beschadigd en kan uiteindelijk de longfunctie
sterk afnemen. Bij een ontsteking ontstaat er een zwelling van de wand en toename
slijmproductie in bronchus en bronchioli, waarbij ook samentrekking van glad spierweefsel
(vernauwing bronchus en bronchioli). Hierdoor ontstaat er zoals bij longemfyseem
, verminderde uitstroom en ophoping van lucht, waarbij chronisch hoesten, slijm en
kortademigheid.
Bij longemfyseem is er beschadiging bij de wand van de longblaasjes. Hierbij verminderen de
aantal bloedvaatjes en de elasticiteit van de longblaasjes waardoor er minder gaswisseling
plaatsvindt en er een obstructie ontstaat in de bronchi en bronchioli (verminderde uitstroom
van lucht tijdens uitademing en ophoping van lucht in longblaasjes). Dit heeft kortademigheid
en hoesten als gevolg.
Door de verstoorde gaswisseling bij COPD neemt de hoeveelheid zuurstof in het bloed af en
als de ziekte ernstiger wordt neemt daarbij de hoeveelheid koolzuurgas toe. Daling van de
hoeveelheid zuurstof in het bloed verhoogt de productie van EPO in de nier, waardoor het
rood beenmerg meer erytrocyten aanmaakt. Hierdoor ontstaat een verhoogd aantal
erytrocyten (en Hb), ook wel polycytemie genoemd.
Invloed op elkaar
Bij chronische bronchitis is er een ontsteking van de kleinere luchtwegen. Deze ontsteking
leidt tot afbraak van longweefsel en verlies van wanden in de longblaasjes. Dit heeft
longemfyseem als gevolg waarbij longblaasjes minder elastisch zijn.
Benoemen wat de symptomen zijn bij COPD en infecties van de luchtwegen en hoe de
gevolgen van deze aandoeningen elkaar kunnen beïnvloeden.
Symptomen bij COPD
- Kortademigheid het gladde spierweefsel in de wand van de kleine luchtwegen
verkrampen door de ontsteking. Hierdoor ontstaat kortademigheid, hoesten en opgeven van
sputum.
- Klachten zijn voortdurend: deze nemen toe naarmate iemand ouder wordt en ontstaan
vaak pas op latere leeftijd.
- Verminderde longfunctie eerst beginnen de klachten met hoesten en slijm, maar als de
prikkeling door blijft (roken) raakt het longweefsel beschadigd.
Verschil astma en COPD
Het verschil met astma bronchiale is dat bij astma de obstructie meestal in aanvallen
optreedt, met tussendoor weinig of geen klachten. Zo’n aanval is vaak het gevolg van
blootstelling aan prikkels waarop de luchtwegen overgevoelig reageren.
Kan de prognose, het diagnostisch onderzoek en behandeling van COPD en infecties van
de luchtwegen relateren aan de onderliggende pathofysiologie en in eigen woorden
omschrijven
Prognose COPD
Blijven roken zorgt voor een snellere afname van de longfunctie en een slechtere prognose.
COPD is een chronische ziekte die langzaam steeds erger wordt. Bij COPD is er een blijvende
luchtwegobstructie, waarbij er in geval van een luchtweginfectie tijdelijke exacerbaties
kunnen optreden. Er kan dan respiratoire insufficiëntie optreden en opname in een
ziekenhuis kan nodig zijn.
De ernstige klachten treden op bij ouderen, als het ziekteproces heeft geleid tot sterk
(elasticiteits-)verlies van wanden van longblaasjes met daarin aanwezige bloedvaatjes.
Een hogere leeftijd, slechtere longfunctie, andere ziekten (zoals hartfalen) en afvallen gaan
gepaard met een slechtere prognose. De mate van kortademigheid is een belangrijke
voorspeller van de mortaliteit.
