Materieel strafrecht: Week 4, College 1, 15 november dhr.
Lindenberg
Aantekeningen literatuur
Herziening van de zedenmisdrijven, Lindenberg
§1.1
In 2002 is het klachtvereiste vervangen voor een hoorrecht voor degene tegen wie het zedendelict is
gepleegd. Voorheen moest een klacht door het slachtoffer worden ingediend om tot vervolging over
te kunnen gaan. Met het hoorrecht heeft het OM de inspanningsverplichting gekregen om het
slachtoffer van het zedendelict te horen omtrent de wenselijkheid tav vervolging.
§2.2, Basisstructuren
§2.2.2, Wetsstructuur
Titel Misdrijven tegen de zeden kent twee lichte delicten; art 239 en 240 Sr. Hebben met elkaar
gemeend dat het om bescherming gaat tegen ongewilde confrontatie met seksuele uitingen.
Art 240a Sr en 240b Sr zijn specifiek gericht om de beschermingen van jeugdigen. Deze artikelen
hebben overeenkomsten met art 240 Sr. Echter geldt art 240a Sr ook wanneer een jeugdige zelf om
een afbeelding heeft verzocht en welke schadelijk zijn te achten. Art 240b Sr strekt ertoe om een
jeugdigen vrij te waren van betrokkenheid bij pornografie, en dus niet om confrontatie met porno te
voorkomen.
Artt 242-245 Sr: vereisen seksueel binnendringen van het lichaam
Artt. 246 en 247 Sr: niet doodzakelijk dat seksueel het lichaam worden binnengedrongen. Bieden
dezelfde bescherming als 242-245 Sr. Art. 246 Sr ziet op afgedwongen seks maar geen penetratie
vereist
Strafverzwarende artikel staat in art 248 Sr, ipv aan het einde van de titel. Dit is doordat de
gronddelicten en de strafverzwarende gronden zijn uitgebreid.
Artt 252 en 253 Sr gaan niet over delicten die verband houden met seksualiteit. Hierdoor verruimen
deze artikelen de strekking van de Titel.
Concluderend; de Titel heeft weinig thematische ordering en de wetsstructuur biedt geen houvast.
§2.2.3, Alternatieve structuren
§2.2.3.2, De driedelige structuur van Van Veen
Driedeling
1. Delicten tegen de verdraagzaamheid; artt. 239, 240 Sr dader heeft onvoldoende rekening
gehouden met de gevoelens van de ander. Niet de seksuele integriteit wordt geschonden maar
seksueel schaamtegevoel (niet het individuele schaamtegevoel is doorslaggevend maar normaal
ontwikkeld schaamtegevoel dat abstracte meerderheidsopvatting aanduidt goede zeden
in andere woorden zijn zedendelicten tegen de gemeenschap).
2. Delicten tegen het gestelde vertrouwen; art 249 lid 2 Sr verdachte bezweken zonder de
noodzaak zich aan geweld of bereiding schuldig maakt. De seksuele integriteit wordt
geschonden. Bij deze categorie is er sprake van een strafbaar feit ondanks dat de betrokkene de
handeling mogelijk zelf heeft gewild component van paternalisme/geobjectiveerde
belangenbehartiging
3. Delicten tegen de persoonlijke vrijheid; artt. 242 en 246 Sr per definitie tegen de wil van de
betrokkenen en liggen in de sfeer van geweldpleging. Van ‘dwingen’ in de zin van artt. 242/246
Sr is alleen sprake wanneer de handelingen tegen de wil van de betrokkenen in plaatsvinden.
Betrokkene wordt gezien als de gekrenkte en als degene die in beginsel exclusieve zeggenschap
heeft over de eigen seksuele integriteit.
§2.2.3.3. Structuur ten behoeve van deze studie
Meer directe benadering, volgens Lindenberg
, 1. Delicten tegen jeugdigen
2. Delicten tegen personen die op een bepaalde manier geestelijk of lichamelijk onmachtig zijn
3. Delicten tegen personen met een bepaalde functionele afhankelijkheid
4. Delicten tegen personen door middel van dwang (categorie die elk individu vertegenwoordigt of
men nu wel of niet tevens onder een andere categorie valt. Daarbij wordt de seksuele integriteit
van iedereen strafrechtelijk beschermd in geval van dwang.)
H4, Evaluatie
§4.2, Wetsstructuur
Wetsgebruiker is opzoek gegaan naar een andere structuur dan die in de wet is gegeven. Gezochte
structuren houden verband met thema’s zoals zedendelicten tegen jeugdigen. Dit is echter niet terug
te zien in de geboden structuur (de volgorde van de bepalingen).
Meervoudige interne structuur van bepalingen: binnen een aantal bepalingen is er sprake van
uiteenlopende delicten. Bijv. Art 247; daarin zijn drie gedragingen in strafbaar gesteld.
Ovj’s zijn van mening dat er te veel artikelen bestaan waardoor er voor hen te veel keuzeruimte is.
Hieruit kan worden opgemaakt dat er problemen zijn mbt de scherpte van de normstellingen in de
zedentitel. Zo moeten zij elke keer weer in het wetboek kijken om te bepalen welke zedenbepaling
het beste bij de zaak past.
Door rechters wordt opgemerkt dat de positionering en de inhoud van de artikelen tot gevolg
hebben dat zedendelicten als ingewikkeld worden ervaren door mensen die daarmee moeten
werken. De positionering doet daarmee sterk afbreuk aan de kenbaarheid van de normen van de
Titel.
§4.3, Gemengd karakter en opschrift van Titel XIV
Gemengd karakter want niet alle bepalingen zijn delicten met een seksuele strekking zoals artt 252
en 253 Sr.
§4.5.3, Leeftijdsgrenzen
§4.5.3.2, Vrijheid versus bescherming
Uitbreiding van delicten tegen seksueel meerderjarige minderjarigen kan worden herleid tot de
toenemende nationale en internationale inspanningen om kinderen in het algemeen te beschermen
tegen seksueel misbruik en seksuele exploitatie.
Het aangaan van seksuele betrekkingen met een tiener ondanks een groot leeftijdsverschil, wordt
door het openbaar ministerie en de rechter dikwijls gezien als dergelijk misbruik van overwicht in de
zin van art. 248a Sr. Het grote leeftijdsverschil kan voorts worden aangegrepen om de seksuele
handelingen in het kader van art. 248a Sr ontuchtig te achten.
Leeftijdsgrenzen kunnen door respondenten als knelpunt worden ervaren. Dit heeft vooral
betrekking op het onduidelijke bestanddeel ‘ontucht’
§4.5.3.3, Conclusie
Wat adequate strafwetgeving is, wordt in deze context immers voor een groot deel bepaald door de
eigen opvattingen over de verhouding tussen bescherming en vrijheid, en over de manier waarop dat
moet doorwerken in de bestanddelen.
Verder dient het bestanddeel ‘ontucht’ te worden opnieuw te worden geijkt vanwege de grote
onzekerheden over dit bestanddeel. Dit heeft vooral betrekking op seksueel verkeer tussen jeugdigen
onderling.
§4.5.4. Schuldverbanden
Schuldverbanden, tweedelingen. Wordt bepaald door de aan- of afwezigheid van een uitdrukkelijk
schuldverband ten aanzien van de leeftijd van jeugdigen
1. Uitdrukkelijk wordt opzet of culpa geëist mbt die leeftijd leeftijd niet geobjectiveerd
Lindenberg
Aantekeningen literatuur
Herziening van de zedenmisdrijven, Lindenberg
§1.1
In 2002 is het klachtvereiste vervangen voor een hoorrecht voor degene tegen wie het zedendelict is
gepleegd. Voorheen moest een klacht door het slachtoffer worden ingediend om tot vervolging over
te kunnen gaan. Met het hoorrecht heeft het OM de inspanningsverplichting gekregen om het
slachtoffer van het zedendelict te horen omtrent de wenselijkheid tav vervolging.
§2.2, Basisstructuren
§2.2.2, Wetsstructuur
Titel Misdrijven tegen de zeden kent twee lichte delicten; art 239 en 240 Sr. Hebben met elkaar
gemeend dat het om bescherming gaat tegen ongewilde confrontatie met seksuele uitingen.
Art 240a Sr en 240b Sr zijn specifiek gericht om de beschermingen van jeugdigen. Deze artikelen
hebben overeenkomsten met art 240 Sr. Echter geldt art 240a Sr ook wanneer een jeugdige zelf om
een afbeelding heeft verzocht en welke schadelijk zijn te achten. Art 240b Sr strekt ertoe om een
jeugdigen vrij te waren van betrokkenheid bij pornografie, en dus niet om confrontatie met porno te
voorkomen.
Artt 242-245 Sr: vereisen seksueel binnendringen van het lichaam
Artt. 246 en 247 Sr: niet doodzakelijk dat seksueel het lichaam worden binnengedrongen. Bieden
dezelfde bescherming als 242-245 Sr. Art. 246 Sr ziet op afgedwongen seks maar geen penetratie
vereist
Strafverzwarende artikel staat in art 248 Sr, ipv aan het einde van de titel. Dit is doordat de
gronddelicten en de strafverzwarende gronden zijn uitgebreid.
Artt 252 en 253 Sr gaan niet over delicten die verband houden met seksualiteit. Hierdoor verruimen
deze artikelen de strekking van de Titel.
Concluderend; de Titel heeft weinig thematische ordering en de wetsstructuur biedt geen houvast.
§2.2.3, Alternatieve structuren
§2.2.3.2, De driedelige structuur van Van Veen
Driedeling
1. Delicten tegen de verdraagzaamheid; artt. 239, 240 Sr dader heeft onvoldoende rekening
gehouden met de gevoelens van de ander. Niet de seksuele integriteit wordt geschonden maar
seksueel schaamtegevoel (niet het individuele schaamtegevoel is doorslaggevend maar normaal
ontwikkeld schaamtegevoel dat abstracte meerderheidsopvatting aanduidt goede zeden
in andere woorden zijn zedendelicten tegen de gemeenschap).
2. Delicten tegen het gestelde vertrouwen; art 249 lid 2 Sr verdachte bezweken zonder de
noodzaak zich aan geweld of bereiding schuldig maakt. De seksuele integriteit wordt
geschonden. Bij deze categorie is er sprake van een strafbaar feit ondanks dat de betrokkene de
handeling mogelijk zelf heeft gewild component van paternalisme/geobjectiveerde
belangenbehartiging
3. Delicten tegen de persoonlijke vrijheid; artt. 242 en 246 Sr per definitie tegen de wil van de
betrokkenen en liggen in de sfeer van geweldpleging. Van ‘dwingen’ in de zin van artt. 242/246
Sr is alleen sprake wanneer de handelingen tegen de wil van de betrokkenen in plaatsvinden.
Betrokkene wordt gezien als de gekrenkte en als degene die in beginsel exclusieve zeggenschap
heeft over de eigen seksuele integriteit.
§2.2.3.3. Structuur ten behoeve van deze studie
Meer directe benadering, volgens Lindenberg
, 1. Delicten tegen jeugdigen
2. Delicten tegen personen die op een bepaalde manier geestelijk of lichamelijk onmachtig zijn
3. Delicten tegen personen met een bepaalde functionele afhankelijkheid
4. Delicten tegen personen door middel van dwang (categorie die elk individu vertegenwoordigt of
men nu wel of niet tevens onder een andere categorie valt. Daarbij wordt de seksuele integriteit
van iedereen strafrechtelijk beschermd in geval van dwang.)
H4, Evaluatie
§4.2, Wetsstructuur
Wetsgebruiker is opzoek gegaan naar een andere structuur dan die in de wet is gegeven. Gezochte
structuren houden verband met thema’s zoals zedendelicten tegen jeugdigen. Dit is echter niet terug
te zien in de geboden structuur (de volgorde van de bepalingen).
Meervoudige interne structuur van bepalingen: binnen een aantal bepalingen is er sprake van
uiteenlopende delicten. Bijv. Art 247; daarin zijn drie gedragingen in strafbaar gesteld.
Ovj’s zijn van mening dat er te veel artikelen bestaan waardoor er voor hen te veel keuzeruimte is.
Hieruit kan worden opgemaakt dat er problemen zijn mbt de scherpte van de normstellingen in de
zedentitel. Zo moeten zij elke keer weer in het wetboek kijken om te bepalen welke zedenbepaling
het beste bij de zaak past.
Door rechters wordt opgemerkt dat de positionering en de inhoud van de artikelen tot gevolg
hebben dat zedendelicten als ingewikkeld worden ervaren door mensen die daarmee moeten
werken. De positionering doet daarmee sterk afbreuk aan de kenbaarheid van de normen van de
Titel.
§4.3, Gemengd karakter en opschrift van Titel XIV
Gemengd karakter want niet alle bepalingen zijn delicten met een seksuele strekking zoals artt 252
en 253 Sr.
§4.5.3, Leeftijdsgrenzen
§4.5.3.2, Vrijheid versus bescherming
Uitbreiding van delicten tegen seksueel meerderjarige minderjarigen kan worden herleid tot de
toenemende nationale en internationale inspanningen om kinderen in het algemeen te beschermen
tegen seksueel misbruik en seksuele exploitatie.
Het aangaan van seksuele betrekkingen met een tiener ondanks een groot leeftijdsverschil, wordt
door het openbaar ministerie en de rechter dikwijls gezien als dergelijk misbruik van overwicht in de
zin van art. 248a Sr. Het grote leeftijdsverschil kan voorts worden aangegrepen om de seksuele
handelingen in het kader van art. 248a Sr ontuchtig te achten.
Leeftijdsgrenzen kunnen door respondenten als knelpunt worden ervaren. Dit heeft vooral
betrekking op het onduidelijke bestanddeel ‘ontucht’
§4.5.3.3, Conclusie
Wat adequate strafwetgeving is, wordt in deze context immers voor een groot deel bepaald door de
eigen opvattingen over de verhouding tussen bescherming en vrijheid, en over de manier waarop dat
moet doorwerken in de bestanddelen.
Verder dient het bestanddeel ‘ontucht’ te worden opnieuw te worden geijkt vanwege de grote
onzekerheden over dit bestanddeel. Dit heeft vooral betrekking op seksueel verkeer tussen jeugdigen
onderling.
§4.5.4. Schuldverbanden
Schuldverbanden, tweedelingen. Wordt bepaald door de aan- of afwezigheid van een uitdrukkelijk
schuldverband ten aanzien van de leeftijd van jeugdigen
1. Uitdrukkelijk wordt opzet of culpa geëist mbt die leeftijd leeftijd niet geobjectiveerd
