DEEL IV: RECHTSHANDHAVING
TITEL I: procesrecht
H1 Begrip:
- Formeel recht
= rechtstak die de middelen tot handhaving van het materieel recht tot voorwerp heeft, draagt bij
tot de naleving van het materieel recht à toegekende rechten afdwingen die door anderen niet
worden erkend of geschonden.
o Effectief maken van het materiële recht door tussenkomst van de rechterlijke macht
o Rechtshandhaving = regeling van conflicten bij toepassing materieel recht
o Elk materieel recht heeft zijn geëigend formeel recht
o Formeel privaatrecht
§ = formeel recht mbt het privaatrecht
§ Burger mogelijkheden om zijn rechten af te dwingen
§ regels over: Rechterlijke organisatie, Bevoegdheid, Geding, Rechtsmiddelen,
Gedwongen tenuitvoerlegging van vonnissen
§ Regelt conflicten naar aanleiding van toepassing materieel recht
§ Compenseer verbod eigenrichting, rechtsorde laat niet toe dat persoon op eigen
gezag inwerkt op de rechtssfeer van een ander om zijn aanspraken geldend te
maken, rechtsorde wordt door overheid gehandhaafd
§ Door OH gehandhaafd
o Formeel strafrecht
§ Materieel strafrecht (misdrijf)
à omschrijft misdrijven + kenmerken ervan + bestraffing
§ Formeel strafprocesrecht (strafvordering)
à regels procedure opsporing + onderzoek+ berechtiging
§ Bepaalt regels hoe OH kan optreden tov burgers wanneer ze regels overtreden
o Formeel publiekrecht (minder erg geëvolueerd als de 2 erboven)
§ = geschillen van bestuur
§ Formeel recht waarin OH partij is mbt haar optreden als OH
§ Gewone rechter + administratieve rechter
o Formeel tuchtrecht
§ = formeel recht mbt toepassing van het tuchtrecht
§ = deel van het publieke recht dat aan de overheid de bevoegdheid geeft personen
die tot een bepaalde beroepsgroep behoren een bepaald nadeel toe te brengen ter
bevordering van een behoorlijke vervulling van hun taak
,H2 Kenmerken:
- Uitgangspunten: De fundamentele uitgangspunten van elk procesrecht zijn in wezen gelijk
§ Regels à toegang tot de rechter + persoon/ instellingen van de rechter +
rechtspleging
Toegang tot de rechter:
- wettelijke basis: in teksten geen grondwet mbt toegang tot rechter opgenomen
§ EHRM evident uitgangspunt van art. 6 EVRM
à elke burger heeft het recht zich tot de rechter te wenden voor:
• beslechten van burgerlijke geschillen
• beoordelen ven de gegrondheid van een strafvervolging tegen hem.
- Interpretatie:
o Burgerlijke rechten + strafvervolging à verdragsautonome begrippen (geen bindende
inhoudsbepaling)
o Bepalen van toelaatbaarheidsvereisten = elke nationale wetgever kan toegang tot rechter
regelen (Ger. W. Art 17,18: voorwaarden van de rechtsvordering, nooit zo streng dat
toegang tot rechter kan uitsluiten)
o Verbod van rechtsweigering
De rechter:
- Voorwaarden: (regels in grondwet en EVRM)
o Door wetgever opgericht
§ Arikel 146 Gw à geen rechtscollege of met rechtspraak belast orgaan kan worden
opgericht dan door of krachtens een wet
§ Rechter valt niet onder de discretionaire bevoegdheid van de uitvoerende macht
o Onafhankelijkheid
§ Arikel 151 Gw à rechters zijn onafhankelijk in de uitoefening van hun
rechtsprekende bevoegdheden (later stadium ingevoegd) schijn van afhankelijkheid
volstaat om schending art 6 EVRM in te roepen
§ betrekking op:
• Verhouding rechterlijke macht en uitvoerende macht
• Verhouding rechter en buiten wereld
• Interne structuur waarin de rechter werkt
§ Spaghetti-arrest: hof van cassatie in 1996 belang deze fundamentele regel
§ Lekenrechters = iemand diedeskundig is op een bepaald gebied
§ Art 292 Ger W à onverenidbaarheden à geen ander beroep uitoefenen
§ institutionele onafhankelijkheid à rechter kan nooit persoonlijk aansprakelijk
gesteld worden voor zijn fouten bij het rechtspreken
Belgische staat kan aansprakelijk gesteld worden: art 1382, 1383 oud BW
, o onpartijdig
§ betrekking op de houding en gedrag van de rechter tijdens geding mbt het geschil à
niet bevooroordeeld zijn, persoonlijke (mening) en structurele onpartijdigheid
§ indien niet onpartijdig à gewraakt (art. 828 Ger W.)
De procedure
- voorwaarden:
o Fair Trial:
§ Art. 6.1 EVRM à garandeert elke burger het recht op een eerlijk proces
§ Hof controleert:
• Partijen gelijk behandeld worden
• zich hebben kunnen verdedigen
• Rechter vragen van de partijen heeft beantwoord
• Verdachte toegang tot raadsman
o Openbaarheid:
§ Openbaarheid van behandeling + uitspraak à art 148 Gw, art 6.1 EVRM
§ Pers = rol als controlerende factor
o Redelijke termijn:
§ Rechter mag niet weigeren uitspraak te doen (verbod rechtsweigering)
§ Staat moet rechtspraak organiseren zodat binnen redelijke termijn uitspraak
o Dubbele aanleg:
§ iedereen het recht een zaak tweemaal voor de rechter behandelen
§ eerste maal à eerste aanleg
§ indien niet tevreden à rechter in hoger beroep (art 616 Ger W)
§ beperkingen:
o Cassatietoezicht:
§ Elk vonnis dat niet meer vatbaar is voor hoger beroep à kan door 1 vd partijen
onderworpen worden aan de controle van het Hof van Cassatie
TITEL I: procesrecht
H1 Begrip:
- Formeel recht
= rechtstak die de middelen tot handhaving van het materieel recht tot voorwerp heeft, draagt bij
tot de naleving van het materieel recht à toegekende rechten afdwingen die door anderen niet
worden erkend of geschonden.
o Effectief maken van het materiële recht door tussenkomst van de rechterlijke macht
o Rechtshandhaving = regeling van conflicten bij toepassing materieel recht
o Elk materieel recht heeft zijn geëigend formeel recht
o Formeel privaatrecht
§ = formeel recht mbt het privaatrecht
§ Burger mogelijkheden om zijn rechten af te dwingen
§ regels over: Rechterlijke organisatie, Bevoegdheid, Geding, Rechtsmiddelen,
Gedwongen tenuitvoerlegging van vonnissen
§ Regelt conflicten naar aanleiding van toepassing materieel recht
§ Compenseer verbod eigenrichting, rechtsorde laat niet toe dat persoon op eigen
gezag inwerkt op de rechtssfeer van een ander om zijn aanspraken geldend te
maken, rechtsorde wordt door overheid gehandhaafd
§ Door OH gehandhaafd
o Formeel strafrecht
§ Materieel strafrecht (misdrijf)
à omschrijft misdrijven + kenmerken ervan + bestraffing
§ Formeel strafprocesrecht (strafvordering)
à regels procedure opsporing + onderzoek+ berechtiging
§ Bepaalt regels hoe OH kan optreden tov burgers wanneer ze regels overtreden
o Formeel publiekrecht (minder erg geëvolueerd als de 2 erboven)
§ = geschillen van bestuur
§ Formeel recht waarin OH partij is mbt haar optreden als OH
§ Gewone rechter + administratieve rechter
o Formeel tuchtrecht
§ = formeel recht mbt toepassing van het tuchtrecht
§ = deel van het publieke recht dat aan de overheid de bevoegdheid geeft personen
die tot een bepaalde beroepsgroep behoren een bepaald nadeel toe te brengen ter
bevordering van een behoorlijke vervulling van hun taak
,H2 Kenmerken:
- Uitgangspunten: De fundamentele uitgangspunten van elk procesrecht zijn in wezen gelijk
§ Regels à toegang tot de rechter + persoon/ instellingen van de rechter +
rechtspleging
Toegang tot de rechter:
- wettelijke basis: in teksten geen grondwet mbt toegang tot rechter opgenomen
§ EHRM evident uitgangspunt van art. 6 EVRM
à elke burger heeft het recht zich tot de rechter te wenden voor:
• beslechten van burgerlijke geschillen
• beoordelen ven de gegrondheid van een strafvervolging tegen hem.
- Interpretatie:
o Burgerlijke rechten + strafvervolging à verdragsautonome begrippen (geen bindende
inhoudsbepaling)
o Bepalen van toelaatbaarheidsvereisten = elke nationale wetgever kan toegang tot rechter
regelen (Ger. W. Art 17,18: voorwaarden van de rechtsvordering, nooit zo streng dat
toegang tot rechter kan uitsluiten)
o Verbod van rechtsweigering
De rechter:
- Voorwaarden: (regels in grondwet en EVRM)
o Door wetgever opgericht
§ Arikel 146 Gw à geen rechtscollege of met rechtspraak belast orgaan kan worden
opgericht dan door of krachtens een wet
§ Rechter valt niet onder de discretionaire bevoegdheid van de uitvoerende macht
o Onafhankelijkheid
§ Arikel 151 Gw à rechters zijn onafhankelijk in de uitoefening van hun
rechtsprekende bevoegdheden (later stadium ingevoegd) schijn van afhankelijkheid
volstaat om schending art 6 EVRM in te roepen
§ betrekking op:
• Verhouding rechterlijke macht en uitvoerende macht
• Verhouding rechter en buiten wereld
• Interne structuur waarin de rechter werkt
§ Spaghetti-arrest: hof van cassatie in 1996 belang deze fundamentele regel
§ Lekenrechters = iemand diedeskundig is op een bepaald gebied
§ Art 292 Ger W à onverenidbaarheden à geen ander beroep uitoefenen
§ institutionele onafhankelijkheid à rechter kan nooit persoonlijk aansprakelijk
gesteld worden voor zijn fouten bij het rechtspreken
Belgische staat kan aansprakelijk gesteld worden: art 1382, 1383 oud BW
, o onpartijdig
§ betrekking op de houding en gedrag van de rechter tijdens geding mbt het geschil à
niet bevooroordeeld zijn, persoonlijke (mening) en structurele onpartijdigheid
§ indien niet onpartijdig à gewraakt (art. 828 Ger W.)
De procedure
- voorwaarden:
o Fair Trial:
§ Art. 6.1 EVRM à garandeert elke burger het recht op een eerlijk proces
§ Hof controleert:
• Partijen gelijk behandeld worden
• zich hebben kunnen verdedigen
• Rechter vragen van de partijen heeft beantwoord
• Verdachte toegang tot raadsman
o Openbaarheid:
§ Openbaarheid van behandeling + uitspraak à art 148 Gw, art 6.1 EVRM
§ Pers = rol als controlerende factor
o Redelijke termijn:
§ Rechter mag niet weigeren uitspraak te doen (verbod rechtsweigering)
§ Staat moet rechtspraak organiseren zodat binnen redelijke termijn uitspraak
o Dubbele aanleg:
§ iedereen het recht een zaak tweemaal voor de rechter behandelen
§ eerste maal à eerste aanleg
§ indien niet tevreden à rechter in hoger beroep (art 616 Ger W)
§ beperkingen:
o Cassatietoezicht:
§ Elk vonnis dat niet meer vatbaar is voor hoger beroep à kan door 1 vd partijen
onderworpen worden aan de controle van het Hof van Cassatie
