INHOUDSOPGAVE
KBT.............................................................................................................................................................................2
3.1..........................................................................................................................................................................3
3.2..........................................................................................................................................................................6
3.3........................................................................................................................................................................12
4.1........................................................................................................................................................................14
4.2........................................................................................................................................................................16
4.3........................................................................................................................................................................20
5.1........................................................................................................................................................................21
5.2........................................................................................................................................................................24
5.3........................................................................................................................................................................27
Formatieve evaluatie (DAmhuis).............................................................................................................................28
Leesgesprekken voeren (prenger en havinga)........................................................................................................30
Kritische kijk op het omgaan met woorden lezen (DMT).......................................................................................31
Druenen...................................................................................................................................................................32
Hoofdstuk 1 Onderkenning van lees- en spellingproblemen en dyslexie...........................................................32
1.3 Onderkenning van lees- en spellingproblemen............................................................................................32
1.4 Dyslexie..........................................................................................................................................................34
1.5 Misvattingen en dwaalwegen.......................................................................................................................34
H3 SIGNALEREN VAN LEES- EN SPELLINGACHTERSTANDEN...................................................................................35
3.2 sleutelvaardigheden joooo gappie !..............................................................................................................35
3.3 Afnemen en interpreteren van toetsen........................................................................................................36
3.4 observeren lees- en spellingsvaardigheden..................................................................................................39
3.5 Systematisch volgen van de lees- en spellingontwikkeling...........................................................................41
H4 Begeleiding bij lees- en spellingproblemen.......................................................................................................42
4.2 Lees- en spellingproblemen van groep 1-8...................................................................................................42
4.3 Begeleiding op verschillende zorgniveaus....................................................................................................42
4.4 Weten wat werkt in begeleiding bij lees- en spellingproblemen.................................................................42
4.5 Effectieve begeleiding bij leesproblemen.....................................................................................................43
4.6 Effectieve begeleiding bij spellingproblemen...............................................................................................44
4.7 Ondersteuning bij lezen en schrijven in andere vakken...............................................................................45
Leestoetsen en hun betekenis voor het leesonderwijs (AVI) (Smits en van Koeven).............................................47
Begrijpend lezen; leren lezen met leesstrategieën (schoenmaker en van der linden)..........................................47
Artikel Meelker onderscheid tussen leesstrategieën en leesdoelen......................................................................48
Artikel vd Branden taalcompetenties evalueren....................................................................................................49
Artikel AVI (Anneke Smits en Erna van Koeven).....................................................................................................50
1
,Hoe willen we taalvaardigheid van leerlingen evalueren? Auteur: Harry Paus.....................................................51
LEestoetsen en hun betekenis voor het leesonderwijs; betekenis en het gebruik van de DMT ( Anneke Smits en
Erna van KoeveN)....................................................................................................................................................52
Smits, A. & Van Koeven, E. (2020). Focus op begrip. Rijke Teksten........................................................................53
KBT
2
,3.1
3.1.1 Ontluikende geletterdheid
- De leerling maakt kennis met geschreven taal in de vorm van prentenboeken, boeken,
voorleesverhalen, beeldverhalen, logo’s, verkeerstekens, letters en woorden.
- Periode 0-4 jaar.
- Kinderen leren de basisprincipes van het mondelinge taalgebruik. Vormt de grondslag van de
schriftelijke taalvaardigheid lezen en schrijven.
3.1.2 Functioneel lezen en schrijven
- Authentieke lees en schrijfsituaties creëren, waarbij de leerling zelf de noodzaak van lezen en schrijven
ontdekt.
- De leraar gaat uit van de vragen van de kinderen en plaatst lees- en schrijftaken in een betekenisvolle
context.
- Activiteiten waarin de leerling de noodzaak van lezen en schrijven ontdekt.
3.1.3 Boekoriëntatie en verhaalbegrip
- Authentieke voorleessituaties creëren, waarbij de leerling zich oriënteert op het fenomeen boek en op
de structuur van verhalen.
- Aspecten van geletterdheid die zich ontwikkelen binnen voorleessituaties
- Boekoriëntatie gedrag, omgang met boeken, wat je met boeken kunt doen, wat je eraan kunt zien
en hoe je ze leest.
- Doelen bij boekoriëntatie:
o Leerlingen begrijpen dat illustraties en tekst samen een verhaal vertellen
o Leerlingen weten dat boeken worden gelezen van voor naar achter, bladzijden van boven
naar beneden en regels van links naar rechts.
- Verhaalbegrip verhaal is opgebouwd uit een situatieschets, een aaneenschakeling van
gebeurtenissen en een ontknoping.
- Doelen bij verhaalbegrip:
o Leerlingen begrijpen de taal van voorleesboeken. Ze zijn in staat conclusies te trekken naar
aanleiding van een voorgelezen verhaal. Halverwege kunnen ze voorspellingen doen over het
verdere verloop van het verhaal.
o Leerlingen weten dat de meeste verhalen zijn opgebouwd uit een situatieschets en een
episode.
Situatieschets geeft informatie over de hoofdpersonen, de plaats en tijd van
handeling.
Episode doet zich een bepaald probleem voor dat vervolgens wordt opgelost.
3.1.4 Functies van geschreven taal
- Authentieke situaties creëren waarbij de leerling ontdekt dat je met geschreven taal kunt
communiceren en dat er een relatie is tussen geschreven en gesproken taal.
- Doelen:
3
, o Leerlingen weten dat geschreven taalproducten zoals, briefjes, brieven, boeken en
tijdschriften een communicatief doel hebben.
o Leerlingen weten dat symbolen zoals logo’s en pictogrammen verwijzen naar taalhandelingen
- Relatie ontdekken tussen de taal die je ziet en de taal die je hoort (lezen)
- Taal die je spreekt kun je zichtbaar maken (schrijven
o Leerkrachten dragen bij aan deze ontdekkingen.
- Doelen:
o Leerlingen weten dat gesproken woorden kunnen worden vastgelegd, op papier en met
(audio)visuele middelen.
o Leerlingen weten dat geschreven woorden kunnen worden uitgesproken.
3.1.5 Taalbewustzijn en alfabetisch principe
- Authentieke situaties creëren, waarbij de leerling taal tot object van denken maakt en hierdoor de
correspondentie tussen fonemen en grafemen leren inzien.
- Doelen bij taalbewustzijn:
o Leerlingen kunnen woorden in zinnen onderscheiden
o Leerlingen kunnen onderscheid maken tussen de vorm en betekenis van woorden
o Leerlingen kunnen woorden in klankgroepen verdelen, zoals bij kin-der-wa-gen
- Als leerlingen bewust zijn van vormaspecten van taal kunnen zij zich ook het alfabetisch principe eigen
maken.
- Alfabetisch principe overeenstemming tussen de klanken van een woord en de weergave in
lettertekens. De lettertekens (grafemen) van ons schrift verwijzen naar de klanken (fonemen)
- Doelen bij alfabetisch principe:
o Leerlingen ontdekken dat woorden opgebouwd zijn uit klanken en dat letters met die klanken
corresponderen en leggen de foneem-grafeemkoppeling
o Leerlingen kunnen door de foneem-grafeemkoppeling woorden die ze nog niet eerder
hebben gezien, lezen en schrijven.
3.1.6 Auditieve vaardigheden
- Authentieke situaties creëren op het gebied van auditieve deelvaardigheden die de leerling in staat
stellen met zijn gehoor klanken te onderscheiden
- Fonologisch bewustzijn:
o Kunnen omgaan met klanken
o Auditieve objectivatie objectiveren van gesproken woorden
Paddenstoel is langer dan boom
- Fonemisch bewustzijn:
o Het besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd.
4
KBT.............................................................................................................................................................................2
3.1..........................................................................................................................................................................3
3.2..........................................................................................................................................................................6
3.3........................................................................................................................................................................12
4.1........................................................................................................................................................................14
4.2........................................................................................................................................................................16
4.3........................................................................................................................................................................20
5.1........................................................................................................................................................................21
5.2........................................................................................................................................................................24
5.3........................................................................................................................................................................27
Formatieve evaluatie (DAmhuis).............................................................................................................................28
Leesgesprekken voeren (prenger en havinga)........................................................................................................30
Kritische kijk op het omgaan met woorden lezen (DMT).......................................................................................31
Druenen...................................................................................................................................................................32
Hoofdstuk 1 Onderkenning van lees- en spellingproblemen en dyslexie...........................................................32
1.3 Onderkenning van lees- en spellingproblemen............................................................................................32
1.4 Dyslexie..........................................................................................................................................................34
1.5 Misvattingen en dwaalwegen.......................................................................................................................34
H3 SIGNALEREN VAN LEES- EN SPELLINGACHTERSTANDEN...................................................................................35
3.2 sleutelvaardigheden joooo gappie !..............................................................................................................35
3.3 Afnemen en interpreteren van toetsen........................................................................................................36
3.4 observeren lees- en spellingsvaardigheden..................................................................................................39
3.5 Systematisch volgen van de lees- en spellingontwikkeling...........................................................................41
H4 Begeleiding bij lees- en spellingproblemen.......................................................................................................42
4.2 Lees- en spellingproblemen van groep 1-8...................................................................................................42
4.3 Begeleiding op verschillende zorgniveaus....................................................................................................42
4.4 Weten wat werkt in begeleiding bij lees- en spellingproblemen.................................................................42
4.5 Effectieve begeleiding bij leesproblemen.....................................................................................................43
4.6 Effectieve begeleiding bij spellingproblemen...............................................................................................44
4.7 Ondersteuning bij lezen en schrijven in andere vakken...............................................................................45
Leestoetsen en hun betekenis voor het leesonderwijs (AVI) (Smits en van Koeven).............................................47
Begrijpend lezen; leren lezen met leesstrategieën (schoenmaker en van der linden)..........................................47
Artikel Meelker onderscheid tussen leesstrategieën en leesdoelen......................................................................48
Artikel vd Branden taalcompetenties evalueren....................................................................................................49
Artikel AVI (Anneke Smits en Erna van Koeven).....................................................................................................50
1
,Hoe willen we taalvaardigheid van leerlingen evalueren? Auteur: Harry Paus.....................................................51
LEestoetsen en hun betekenis voor het leesonderwijs; betekenis en het gebruik van de DMT ( Anneke Smits en
Erna van KoeveN)....................................................................................................................................................52
Smits, A. & Van Koeven, E. (2020). Focus op begrip. Rijke Teksten........................................................................53
KBT
2
,3.1
3.1.1 Ontluikende geletterdheid
- De leerling maakt kennis met geschreven taal in de vorm van prentenboeken, boeken,
voorleesverhalen, beeldverhalen, logo’s, verkeerstekens, letters en woorden.
- Periode 0-4 jaar.
- Kinderen leren de basisprincipes van het mondelinge taalgebruik. Vormt de grondslag van de
schriftelijke taalvaardigheid lezen en schrijven.
3.1.2 Functioneel lezen en schrijven
- Authentieke lees en schrijfsituaties creëren, waarbij de leerling zelf de noodzaak van lezen en schrijven
ontdekt.
- De leraar gaat uit van de vragen van de kinderen en plaatst lees- en schrijftaken in een betekenisvolle
context.
- Activiteiten waarin de leerling de noodzaak van lezen en schrijven ontdekt.
3.1.3 Boekoriëntatie en verhaalbegrip
- Authentieke voorleessituaties creëren, waarbij de leerling zich oriënteert op het fenomeen boek en op
de structuur van verhalen.
- Aspecten van geletterdheid die zich ontwikkelen binnen voorleessituaties
- Boekoriëntatie gedrag, omgang met boeken, wat je met boeken kunt doen, wat je eraan kunt zien
en hoe je ze leest.
- Doelen bij boekoriëntatie:
o Leerlingen begrijpen dat illustraties en tekst samen een verhaal vertellen
o Leerlingen weten dat boeken worden gelezen van voor naar achter, bladzijden van boven
naar beneden en regels van links naar rechts.
- Verhaalbegrip verhaal is opgebouwd uit een situatieschets, een aaneenschakeling van
gebeurtenissen en een ontknoping.
- Doelen bij verhaalbegrip:
o Leerlingen begrijpen de taal van voorleesboeken. Ze zijn in staat conclusies te trekken naar
aanleiding van een voorgelezen verhaal. Halverwege kunnen ze voorspellingen doen over het
verdere verloop van het verhaal.
o Leerlingen weten dat de meeste verhalen zijn opgebouwd uit een situatieschets en een
episode.
Situatieschets geeft informatie over de hoofdpersonen, de plaats en tijd van
handeling.
Episode doet zich een bepaald probleem voor dat vervolgens wordt opgelost.
3.1.4 Functies van geschreven taal
- Authentieke situaties creëren waarbij de leerling ontdekt dat je met geschreven taal kunt
communiceren en dat er een relatie is tussen geschreven en gesproken taal.
- Doelen:
3
, o Leerlingen weten dat geschreven taalproducten zoals, briefjes, brieven, boeken en
tijdschriften een communicatief doel hebben.
o Leerlingen weten dat symbolen zoals logo’s en pictogrammen verwijzen naar taalhandelingen
- Relatie ontdekken tussen de taal die je ziet en de taal die je hoort (lezen)
- Taal die je spreekt kun je zichtbaar maken (schrijven
o Leerkrachten dragen bij aan deze ontdekkingen.
- Doelen:
o Leerlingen weten dat gesproken woorden kunnen worden vastgelegd, op papier en met
(audio)visuele middelen.
o Leerlingen weten dat geschreven woorden kunnen worden uitgesproken.
3.1.5 Taalbewustzijn en alfabetisch principe
- Authentieke situaties creëren, waarbij de leerling taal tot object van denken maakt en hierdoor de
correspondentie tussen fonemen en grafemen leren inzien.
- Doelen bij taalbewustzijn:
o Leerlingen kunnen woorden in zinnen onderscheiden
o Leerlingen kunnen onderscheid maken tussen de vorm en betekenis van woorden
o Leerlingen kunnen woorden in klankgroepen verdelen, zoals bij kin-der-wa-gen
- Als leerlingen bewust zijn van vormaspecten van taal kunnen zij zich ook het alfabetisch principe eigen
maken.
- Alfabetisch principe overeenstemming tussen de klanken van een woord en de weergave in
lettertekens. De lettertekens (grafemen) van ons schrift verwijzen naar de klanken (fonemen)
- Doelen bij alfabetisch principe:
o Leerlingen ontdekken dat woorden opgebouwd zijn uit klanken en dat letters met die klanken
corresponderen en leggen de foneem-grafeemkoppeling
o Leerlingen kunnen door de foneem-grafeemkoppeling woorden die ze nog niet eerder
hebben gezien, lezen en schrijven.
3.1.6 Auditieve vaardigheden
- Authentieke situaties creëren op het gebied van auditieve deelvaardigheden die de leerling in staat
stellen met zijn gehoor klanken te onderscheiden
- Fonologisch bewustzijn:
o Kunnen omgaan met klanken
o Auditieve objectivatie objectiveren van gesproken woorden
Paddenstoel is langer dan boom
- Fonemisch bewustzijn:
o Het besef dat woorden uit fonemen zijn opgebouwd.
4
