Samenvatting Orthopedagogiek

Samenvatting Jong Verlies
Rouw -> Op het moment dat het kind in staat is zich te hechten aan een ander, is het ook in
staat te rouwen wanneer die ander er niet meer is. Rouw is een optelsom van gevoelens,
gedachten en gedragingen van het kind, omdat deze voor altijd iemand moet missen die hem of
haar dierbaar is. Dat kan een persoon zijn maar ook iets anders zoals een huis, gezondheid of
een bepaald verlangen. Volgens Ter Horst verliest het kind een stukje van zijn identiteit.

Ongewenste ontwikkelingen in het gezin bij rouw ->

 Zwijgen en geheimhouding.
 Verwenning en over bescherming.
 Verplaatsen en vervangen.

Beseffen -> Het duurt een tijd voordat kinderen werkelijk beseffen dat de overleden persoon er
echt niet meer is.

Verlies ->

 Verlies van status of welzijn (bijvoorbeeld werkeloos).
 Verlies van vertrouwen (doordat iemand sterft).
 Verlies van je jeugd (onbezorgdheid die verdwijnt).
 Verlies op verlies (in korte tijd overlijden meerdere personen, gescheiden ouders die
verhuizen, psychische stoornis van ouder n.a.v. een scheiding).

Oude aannamen van rouw versus de nieuwe kijk->

 Sprake van een herkenbaar en ‘normaal’ rouwproces die volgens fasen verloopt. Dit
gebeurt volgens Kübler-Ross in vijf fasen:
1) Ontkenning en isolering 2) woede 3) marchanderen 4) depressie 5) aanvaarding.
Dit is niet wetenschappelijk bewezen volgens de nieuwe kijk.
 Vaste negatieve reacties treden op die bij ieder kind hetzelfde zijn, zoals verdoving,
verdriet, somberheid, angst en kwaadheid. Volgens de nieuwe kijk kunnen er ook
positieve reacties plaats vinden, zoals opluchting, jaloersheid en zich in de steek gelaten
voelen.
 Functie van rouwen zou gericht zijn op behoud en bestel en pakt iedereen het leven
weer op zoals het daarvoor was, maar volgens de nieuwe kijk wordt het leven nooit
meer hetzelfde als voorheen.
 Rouw gebeurt van binnen, het zou een persoonlijk proces zijn en kinderen moeten het
vooral zelf doen. Volgens de nieuwe kijk moeten mensen samen rouwen, omdat rouw
tussen mensen afspeelt.

,  Het ontkennen, vermijden of onderdrukken van gevoelens zou niet goed zijn en leiden
tot een ziekmakend proces. Terwijl dit volgens de nieuwe kijk op rouw voor sommige
kinderen beter werkt dan op een geforceerde manier de gevoelens moeten uiten.
 De belangrijkste taak bij rouwen zou het loslaten zijn van deze die dood is. Volgens de
nieuwe kijk moet er juist betekenis worden gegeven aan de band die men had en ook
aan de betekenis die dit in de toekomst zou hebben.
 Een rouwproces kent een eindpunt. Volgens de nieuwe kijk gaat rouw nooit over en kun
je rouw ook niet ‘verwerken’. Het verandert wel que karakter en hoeft niet meer altijd
pijnlijk te zijn.
 Rouwende kinderen hervinden hun evenwicht binnen een bepaalde tijd en kunnen dan
weer normaal functioneren. Dit is volgens de nieuwe kijk heel verschillend per kind.

Verschil in rouwen tussen volwassenen en kinderen ->
 Psychische ontwikkeling (bij een kind wordt de identiteitsontwikkeling beïnvloed,
kinderen kunnen in een fase blijven steken door rouw).
 Denken (kinderen moeten kunnen begrijpen wat ‘dood zijn’ is. Het denken van kinderen
is minder goed ontwikkeld en dit heeft gevolgen voor hoe je kinderen over de dood
verteld. Kinderen denken vanuit een egocentrisch punt en kunnen magisch denken, bijv.
als ik dit of dat niet had gedaan was het niet gebeurd).
 Voelen (kinderen hebben dezelfde mogelijkheden om te voelen, maar zijn minder goed
in staat om hun gevoelens te beschrijven).
 Gedrag (kinderen laten rouw vaak via gedragingen zien, zoals angst en agressie, slaap-
en eetstoornissen, huilen etc. Kinderen kunnen wisselend gedrag tonen, zoals verdriet
en daarna spelen alsof er niks aan de hand is. Kinderen kunnen lastig gedrag tonen,
zoals keiharde muziek draaien en gevoelens uiten in woede. Kinderen kunnen
terugtrekgedrag tonen, door zelf te gaan spelen, troost bij knuffels te zoeken of door
naar muziek te luisteren. Kinderen kunnen uitgesteld rouwgedrag vertonen. Hier zijn
twee redenen voor: 1) Kinderen nemen hun ouders in bescherming, omdat deze al veel
verdriet hebben en zetten hun eigen gevoelens hierbij opzij 2) Ontwikkelingstaken en
het rouwen gaan niet altijd samen. Kinderen kunnen er-is-niks-aan-de-hand-gedrag
vertonen, door innerlijke verwarring).
 Ervaring (kinderen kunnen vaak niet terugvallen op eerdere ervaringen).
 Afhankelijkheid (kinderen hebben het gevoel niet meer op eigen gevoelens te kunnen
vertrouwen).

Betrokkenheid -> Kinderen hebben het nodig om op de hoogte te worden gehouden. Ook
moeten ze betrokken worden bij wat er wordt gebeurd, bijvoorbeeld zelf beslissen of ze overal
bij willen zijn.

Cirkel van verdriet en rouw ->
Contact maken -> hechten -> afscheid nemen -> rouwen -> betekenis geven.