Samenvatting Geschiedenis Historische Context Koude Oorlog Feniks VWO

Historische Context
De Koude Oorlog
1945 – 1991

,3.1 Waardoor raakte Europa verdeeld in twee ideologische blokken en
waardoor groeide de spanning tussen deze blokken, 1945-1955?

[ Jaartal verklaring ]
● 1945: Einde WOII. ‘De Grote Drie’ vergaderen op de Conferentie van
Potsdam over de toekomst van Europa en Duitsland. Hierbij staan Truman en
Stalin lijnrecht tegenover elkaar → begin Koude Oorlog.
● 1955: Als tegenhanger van de NAVO richt de SU het Warschaupact op.

[ Beantwoording leidende vraag ]
Drie oorzaken:
1. De SU en de VS veranderen van bondgenoten in vijanden door terugkerend
ideologisch wantrouwen en verschillen van inzicht met betrekking tot de
toekomst van Duitsland en Europa vanaf 1945
2. Aan het einde van WOII wordt de militaire grens die dwars door Duitsland en
EU loopt daardoor onbedoeld ook een ideologische grens tussen het Westen
en het Oosten
3. Beide blokken vertegenwoordigen een tegengesteld
politiek-maatschappelijk systeem en beschuldigen elkaar ervan de macht in
Europa te willen grijpen om vervolgens hun systeem op te leggen aan andere
landen. Om sterker te staan richten de blokken eigen militaire
bondgenootschappen op (NAVO en Warschaupact)

[ Verschillende ideologieën ]
Rusland
- 1917: Oktoberrevolutie onder leiding van Lenin → Communistische Partij grijpt
de macht.
- Doel Communisten:
● Klasseloze samenleving
● Proletarische wereldrevolutie
- 1924: Lenin overlijdt → opvolging niet duidelijk → machtsstrijd binnen de
Communistische Partij → Jozef Stalin nieuwe leider
- Stalin maakte de Sovjet-Unie een totalitaire staat
● Communistische partij dictatuur + Economische staatscontrole
● Weinig individuele vrijheid

Verenigde Staten
- Westerse ideologie
- Gebaseerd op democratie, politieke rechten van het individu en kapitalisme.

[ Spanning ]
- Vanaf 1941 werkten de VS en SU samen tegen de asmogendheden
(Duitsland en Italië) tijdens WOII.
- Einde oorlog → opkomst spanningen en groeiend wantrouwen

, - Conferentie van Potsdam (1945):
- Grote mogendheden werden het niet eens over de vredesregeling met
Duitsland en over de nieuwe machtsverhoudingen in Europa.
→ Er komt hierdoor geen vredesregeling voor heel Duitsland en er
ontstaat onenigheid over de nieuwe machtsverhoudingen in EU
Reden:
1. De VS vrezen de groeiende politieke en militaire macht van de SU in EU
2. De VS zien de SU als een gevaar voor de vrije kapitalistische en
democratische wereld.


Verenigde Staten Sovjet-Unie

ideologisch ideologisch

Democratie met meerpartijenstelsel en vrije Communisme onder leiding van de
verkiezingen communistische partij: geen vrije verkiezingen

individu centraal Collectief staat centraal

Vrijheid en individuele ontwikkeling Gelijkheid en solidariteit

Economisch Economisch

kapitalisme met vrij ondernemerschap planeconomie


- Beide supermachten willen na WOII hun invloedssfeer in EU uitbreiden
- Hierdoor groeit het wederzijds wantrouwen tussen de supermachten
● Ontstaan van de Koude Oorlog
● Duitse deling
● IJzeren Gordijn verdeeld EU in twee ideologische blokken
- Het Westen en Oosten gaan elkaar zien als vijanden → Wapenwedloop


Westen -------------------------------> vijandbeeld <------------------------------Communistische landen

- Uitbuiting van arbeiders - Dictatuur van één partij/persoon
- Kapitalisten aan de macht - Geen vrijheid maar onderdrukking
- Imperialisme - Communistische wereldrevolutie
- Ongelijke verdeling van productiefactoren - Vernietiging christelijke beschaving
en economische macht - Vernietiging kapitalisme
- De VS stellen zich steeds duidelijker op als wereldleider
→ 1947: Truman-doctrine
Kern: de VS geven economische en militaire steun aan landen die bedreigd
worden door het communisme
1. Containmentpolitiek
2. Marshallplan
3. Stimuleren van Europese eenwording