Groei en Ontwikkeling II 2-12-2019 Lezing – Kanker: van cel tot tumor
Kanker: van cel tot tumor
Door: Dr. Frans Ramaekers
Kanker is een ziekte van het DNA aangezien deze gebaseerd is op mutaties, deleties,
amplificaties en dergelijke van het DNA. De kans op mutaties is het grootste om te ontstaan
tijdens celdelingen. Meestal worden fouten in de replicatie opgeruimd, maar als dit niet
gebeurd persisteert de mutatie. Alleen stamcellen in het lichaam kunnen kankers vormen.
DNA wordt continu gerepareerd wat kankervorming voorkomt. Daarnaast plegen cellen ook
apoptose wanneer er teveel DNA-schade is opgetreden. Als dan alsnog een cel met mutaties
persisteert is er het immuunsysteem wat deze cellen kan opruimen.
Stamcellen
Stamcellen komen in alle
weefsels voor, zoals het
beenmerg waar de stamcellen
voor alle bloedcellen zitten. Op
verschillende niveaus kunnen
deze stamcellen mutaties
ondergaan. Stamcellen
differentiëren door het
1 doorlopen van verschillende
stadia. In verschillende stadia
kunnen mutaties optreden.
Wanneer er bijvoorbeeld een
fout zit in de lymfoïde voorloper
ontstaat chronische lymfoïde
leukemie.
Verder zitten er ook stamcellen in
de darm. De stamcel deelt één
keer en daaruit ontstaan dan veel
meer cellen. De stamcelpopulatie
is dus heel klein en ligt
beschermd in de crypte van de
darmvillus. Af en toe delen deze
cellen, waarna alleen de
dochtercellen zich gaan
vermeerderen en differentiëren.
De dochtercellen die zich gaan
vermeerderen in de darm liggen
in het transient amplifying cell
compartment. Vervolgens
differentiëren deze tot verschillende darmcellen (enterocyt, slijmbekercel, entero-
endocriene cel, paneth cel). Bij aankomst boven op de villus zullen oude cellen apoptose
ondergaan. Dit proces van stamcel tot apoptose duurt 3 tot 4 dagen.
, Groei en Ontwikkeling II 2-12-2019 Lezing – Kanker: van cel tot tumor
Uit de stamcellen ontstaan voorlopercellen van kanker. Wanneer stamcellen DNA schade
accumuleren kunnen er dusdanige mutaties oplopen waardoor de ontstane tumor een
migrerende kanker wordt.
Celproliferatie en celdood
Het ontstaan van een tumor ontstaat
door een disbalans in de proliferatie en
apoptose van cellen. De proliferatie
neemt toe, terwijl de apoptose afneemt.
Het feit dat apoptose ontregeld is,
betekent dat DNA schade niet meer
resulteert in celdood, wat voor verdere
complicaties kan zorgen. Een tumor kan
zo veranderen in een kanker. Regulatie
van de celcyclus en apoptose berust op
verschillende eiwitten: p53, pRb, Bcl-2
en Bax.
Het retinoblastoma eiwit houdt een
transcriptiefactor onder controle.
Wanneer de transcriptie factor loskomt,
worden celcyclus regulerende eiwitten
2 aangezet. In een tumor (retinoblastoom)
is het Rb eiwit gemuteerd, waardoor de
transcriptie factor permanent vrij blijft
en de cel permanent transcriptie van
celcyclus regulerende eiwitten
ondergaat. Zo blijft de cel de celcyclus
doorlopen.
P53 wordt geactiveerd door DNA schade. Dit
stimuleert kinases tot fosforylering van p53. Dit
gaat dan naar de celkern waar het genen activeert
om de celcyclus te stoppen, waaronder het p21
eiwit dat cyclines en Cdks remt. P53 draagt ook bij
aan de apoptose van cellen, omdat het Bax
stimuleert (pro-apoptotisch). Het Bax vormt dan
een competitie met Bcl-2 (anti-apoptotisch) om
uiteindelijk over te gaan tot apoptose (of niet
wanneer Bcl-2 de overhand heeft). Het overgaan
tot apoptose verloopt via de inductie van caspase
complexen doordat Bax cytochroom C uit de
mitochondriën laat lekken.
Een p53 en pRb mutatie resulteert in ontregeling
van de celcyclus en apoptose. P53, pRb en Bax zijn
tumor suppressorgenen en Bcl-2 is een proto-
oncogen.
Kanker: van cel tot tumor
Door: Dr. Frans Ramaekers
Kanker is een ziekte van het DNA aangezien deze gebaseerd is op mutaties, deleties,
amplificaties en dergelijke van het DNA. De kans op mutaties is het grootste om te ontstaan
tijdens celdelingen. Meestal worden fouten in de replicatie opgeruimd, maar als dit niet
gebeurd persisteert de mutatie. Alleen stamcellen in het lichaam kunnen kankers vormen.
DNA wordt continu gerepareerd wat kankervorming voorkomt. Daarnaast plegen cellen ook
apoptose wanneer er teveel DNA-schade is opgetreden. Als dan alsnog een cel met mutaties
persisteert is er het immuunsysteem wat deze cellen kan opruimen.
Stamcellen
Stamcellen komen in alle
weefsels voor, zoals het
beenmerg waar de stamcellen
voor alle bloedcellen zitten. Op
verschillende niveaus kunnen
deze stamcellen mutaties
ondergaan. Stamcellen
differentiëren door het
1 doorlopen van verschillende
stadia. In verschillende stadia
kunnen mutaties optreden.
Wanneer er bijvoorbeeld een
fout zit in de lymfoïde voorloper
ontstaat chronische lymfoïde
leukemie.
Verder zitten er ook stamcellen in
de darm. De stamcel deelt één
keer en daaruit ontstaan dan veel
meer cellen. De stamcelpopulatie
is dus heel klein en ligt
beschermd in de crypte van de
darmvillus. Af en toe delen deze
cellen, waarna alleen de
dochtercellen zich gaan
vermeerderen en differentiëren.
De dochtercellen die zich gaan
vermeerderen in de darm liggen
in het transient amplifying cell
compartment. Vervolgens
differentiëren deze tot verschillende darmcellen (enterocyt, slijmbekercel, entero-
endocriene cel, paneth cel). Bij aankomst boven op de villus zullen oude cellen apoptose
ondergaan. Dit proces van stamcel tot apoptose duurt 3 tot 4 dagen.
, Groei en Ontwikkeling II 2-12-2019 Lezing – Kanker: van cel tot tumor
Uit de stamcellen ontstaan voorlopercellen van kanker. Wanneer stamcellen DNA schade
accumuleren kunnen er dusdanige mutaties oplopen waardoor de ontstane tumor een
migrerende kanker wordt.
Celproliferatie en celdood
Het ontstaan van een tumor ontstaat
door een disbalans in de proliferatie en
apoptose van cellen. De proliferatie
neemt toe, terwijl de apoptose afneemt.
Het feit dat apoptose ontregeld is,
betekent dat DNA schade niet meer
resulteert in celdood, wat voor verdere
complicaties kan zorgen. Een tumor kan
zo veranderen in een kanker. Regulatie
van de celcyclus en apoptose berust op
verschillende eiwitten: p53, pRb, Bcl-2
en Bax.
Het retinoblastoma eiwit houdt een
transcriptiefactor onder controle.
Wanneer de transcriptie factor loskomt,
worden celcyclus regulerende eiwitten
2 aangezet. In een tumor (retinoblastoom)
is het Rb eiwit gemuteerd, waardoor de
transcriptie factor permanent vrij blijft
en de cel permanent transcriptie van
celcyclus regulerende eiwitten
ondergaat. Zo blijft de cel de celcyclus
doorlopen.
P53 wordt geactiveerd door DNA schade. Dit
stimuleert kinases tot fosforylering van p53. Dit
gaat dan naar de celkern waar het genen activeert
om de celcyclus te stoppen, waaronder het p21
eiwit dat cyclines en Cdks remt. P53 draagt ook bij
aan de apoptose van cellen, omdat het Bax
stimuleert (pro-apoptotisch). Het Bax vormt dan
een competitie met Bcl-2 (anti-apoptotisch) om
uiteindelijk over te gaan tot apoptose (of niet
wanneer Bcl-2 de overhand heeft). Het overgaan
tot apoptose verloopt via de inductie van caspase
complexen doordat Bax cytochroom C uit de
mitochondriën laat lekken.
Een p53 en pRb mutatie resulteert in ontregeling
van de celcyclus en apoptose. P53, pRb en Bax zijn
tumor suppressorgenen en Bcl-2 is een proto-
oncogen.
