Summary Strafprocesrecht - Formeel strafrecht civiel effect ()

Week 1 Inleiding

Stappenplan: bronnen van het Strafprocesrecht

Wettelijke Bronnen
1.1. Wetboek van Strafvordering (Sv) – centrale regeling.
1.2. Grondwet

 Artikel 1: gelijkheidsbeginsel
 Artikel 17: toegang tot de rechter
 Artikel 107: wetgevende bevoegdheid
1.3. Bijzondere wetten
 Opiumwet
 Wegenverkeerswet
 Terrorismewetgeving
1.4. Algemene Maatregelen van Bestuur en ministeriële regelingen
 Binnen de grenzen van artikel 1 Sv

Internationale Bronnen
2.1. Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)

 Artikel 5: vrijheid
 Artikel 6: eerlijk proces
 Artikel 8: privacy
 Artikel 14: discriminatieverbod
2.2. EU-recht en internationale verdragen
 Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (IVBPR)

On(geschreven) Recht
3.1. Jurisprudentie
3.2. Beginselen van een goede procesorde

 Vertrouwensbeginsel
 Gelijkheidsbeginsel
 Proportionaliteit en subsidiariteit
 Verbod van détournement de pouvoir

,Stappenplan: fasen herkennen

1. Opsporing:

 Start bij verdenking van een strafbaar feit (art. 132a Sv).
 Doel: waarheidsvinding onder gezag OvJ (art. 141, 148 Sv).

2. Vervolging:

 Start bij een vervolgingshandeling
1. Dagvaarding: art. 258 Sv.
2. Vorderen bewaring: art. 63 Sv.
3. Het vorderen van onderzoek door de rechter-commissaris op vordering van de
OvJ: art. 181 Sv.
4. Strafbeschikking: art. 257a Sv.
Tip! Juncto deze artikelen!
 Verdachte krijgt status met bijbehorende rechten (art. 27 Sv).

3. Berechting:

 Rechter beoordeelt de zaak inhoudelijk.
 Onderzoek ter terechtzitting, einduitspraak (art. 348–350 Sv).

4. Tenuitvoerlegging:

 Uitspraak wordt onherroepelijk en uitgevoerd.

Het recht op een eerlijk proces
Inhoud van art. 6 EVRM:

 Lid 1: recht op eerlijk en openbaar proces binnen redelijke termijn voor een
onafhankelijk en onpartijdig gerecht.
 Lid 2: onschuldpresumptie.
 Lid 3: minimumrechten van de verdediging (recht op bijstand, kennisneming stukken,
ondervraging getuigen).

Kernbeginselen die hieruit voortvloeien:

 Zwijgrecht
 Nemo tenetur-beginsel
 Equality of arms
 Recht op verdediging en bijstand

,Stappenplan: uitgangspunten en beginselen van het Nederlandse
strafprocesrecht
1. De rechter moet onafhankelijk zijn.

2. De rechter moet onpartijdig zijn.

3. Aan het openbaar ministerie komt een vervolgingsmonopolie toe.

4. Het Openbaar Ministerie heeft het opportuniteitsbeginsel: het OM heeft de vrijheid om uit
het aanbod van strafzaken een selectie te maken van zaken die zich lenen voor vervolging.

5. De wetgever heeft verschillende correctiemechanismen:
a. Zie bijvoorbeeld het beklag bij een stichting of vereniging (art. 12 Sv);

b. De minister heeft extern toezicht;

c. Rechtstreeks belanghebbenden kunnen ook een beroep doen op het correctiemechanisme.

6. Geen procedure wordt gestart zonder aanleiding: sprake moet zijn van een verdenking van
een strafbaar feit:
a. Dit geldt ook voor het gebruik van dwangmiddelen;

b. Bij bijzondere opsporingsbevoegdheden geldt dat sprake moet zijn van een redelijk
vermoeden.

7. Onschuldpresumptie: eenieder die wordt beschuldigd van een strafbaar feit moet
onschuldig worden gehouden totdat het tegendeel is bewezen (art. 6 lid 2 EVRM jo. art. 14 lid
2 IVBPR):
a. De verdachte is niet belast met het bewijzen van zijn onschuld;

b. De rechter moet onpartijdigheid uitstralen (art. 271 lid 2 Sv);

c. Voorkomen moet worden dat een verdachte aan de verdenking van een opgelegde maatregel
wordt onderworpen voordat hij hier bekend mee is.

8. Nemo tenetur-beginsel: de verdachte is niet verplicht mee te werken aan zijn eigen
veroordeling:
a. Hieruit vloeit het zwijgrecht voort (art. 29 Sv). Wel mag de verdachte een aantal dingen niet
weigeren, bijvoorbeeld het verzetten tegen dwangmiddelen;
i. Let op: de onschuldpresumptie en het nemo tenetur-beginsel vormen samen de basis van het
recht van de verdachte op een fair hearing.

, 9. Tijdens het onderzoek ter terechtzitting gelden meer ‘klassieke’ uitgangspunten van het
strafprocesrecht:
a. Hoor en wederhoor (art. 6 lid 1 EVRM jo. art. 14 lid 1 IVBPR);

b. Het recht op rechtsbijstand (art. 18 lid 2 Gw jo. art. 6 lid 3 sub c EVRM jo. art. 14 lid 3 sub
b en d IVBPR jo. art. 47 Handvest voor de Grondrechten van de EU):
i. Door raadsman (art. 37 Sv): overleg is vertrouwelijk;
c. Zwijgrecht;

d. Verbod op pressie-uitoefening (art. 29 lid 1 Sv);

e. Het recht op vertaling en vertolking.

10. De interne en externe openbaarheid van strafprocessen:
a. Interne openbaarheid: toegankelijkheid van het onderzoek voor alle procesdeelnemers;

b. Externe openbaarheid: toegankelijkheid van het onderzoek ter terechtzitting en de uitspraak
voor rechtsgenoten (mogelijkheid tot controlefunctie rechterlijke macht):
i. Motiveringseis (art. 121 Gw) (zie art. 359 Sv jo. art. 24 lid 1 Sv).

11. Het onmiddellijkheidsbeginsel: de rechter dient recht te doen aan de hand van het
materiaal dat ter zitting door hemzelf of ten overstaan van hem naar voren is gebracht:
a. Uitzondering: de auditu-uitspraak waarin getuigen- en deskundigeverklaringen via een
derde of proces-verbaal kunnen worden gerealiseerd.

12. Beginsel van behoorlijk strafprocesrecht:
a. Beginsel van redelijke en billijke belangenafweging: er moet op een voor de betrokkene
minst bezwarende wijze worden opgetreden (subsidiariteit), en er moet een redelijke
verhouding bestaan tussen de wijze van optreden en het beoogde doel (proportionaliteit).