Kunstzinnige oriëntatie
Schriftelijke toets Beeldende vorming, dans, drama en muziek
,Inhoudsopgave
1 Beeldende vorming...................................................................................................................................... 6
1 Beeldonderwijs........................................................................................................................................... 6
1.1 Dit hoofdstuk eerst............................................................................................................................... 6
1.2 Cultuur................................................................................................................................................. 6
1.3 Beeldonderwijs is beeldtaalonderwijs.................................................................................................. 7
1.4 Beeldonderwijs en de student in opleiding........................................................................................... 8
2 Een ononderbroken ontwikkeling............................................................................................................... 8
2.2 Ontwikkelingspsychologie.................................................................................................................... 8
2.4 Het (productief) beelden vermogen in fasen........................................................................................ 9
2.5 Periode 1: krabbelen en materiaal hanteren (1,8 – 4,0).....................................................................10
2.6 Periode 2: gecodeerde werkelijkheid (4,0 – 9,4)................................................................................10
2.7 Periode 3: zichtbare werkelijkheid (9,4 – 15,0)..................................................................................11
2.9 Beeldbeschouwen............................................................................................................................. 12
2.10 De theorie van Michael Parsons...................................................................................................... 12
2.11 Algemene richtlijnen voor de praktijk...............................................................................................12
6 Beeldbeschouwen met kinderen.............................................................................................................. 13
6.1 Introductie.......................................................................................................................................... 13
6.2 Beeld en omgeving............................................................................................................................ 13
6.3 Beeldbeschouwen............................................................................................................................. 13
6.4 De praktijk van beeldbeschouwen in het basisonderwijs...................................................................14
10 Begrippen bij beeldonderwijs................................................................................................................. 15
10.2 Algemene begrippen........................................................................................................................ 15
10.3 Begrippen omtrent licht.................................................................................................................... 16
10.4 Begrippen omtrent ruimte................................................................................................................ 16
10.5 Begrippen omtrent lijn...................................................................................................................... 16
10.6 Begrippen omtrent vorm.................................................................................................................. 16
10.7 Begrippen omtrent kleur.................................................................................................................. 17
10.8 Begrippen omtrent compositie......................................................................................................... 17
10.9 Begrippen omtrent textuur............................................................................................................... 17
10.10 Begrippen omtrent technieken....................................................................................................... 18
2 Dans!........................................................................................................................................................... 19
1 Wat is dans?............................................................................................................................................ 19
1.2 Context van Dans.............................................................................................................................. 19
1.3 Omschrijvingen van dans.................................................................................................................. 19
1.4 Dans in het basisonderwijs................................................................................................................ 19
2.4 Vermogens van de leerling................................................................................................................... 19
2.5 Doelen.................................................................................................................................................. 20
4 Leerinhouden en leerlijn dans.................................................................................................................. 20
4.2 De educatieve context van dans........................................................................................................ 20
4.4 Opbouw van dansvaardigheden........................................................................................................ 21
4.5 De leerlijn dans.................................................................................................................................. 22
5 Creatieve ontwikkeling in dans stimuleren............................................................................................... 22
5.2 Creativiteit.......................................................................................................................................... 22
5.3 Elementen in het creatieve proces..................................................................................................... 22
5.5 Het creatieve proces begeleiden....................................................................................................... 22
5.6 De vrijmakingsfase............................................................................................................................ 23
5.7 De rol van de leerkracht en de praktijk van het creatieve ontwikkelingsproces.................................23
8 Receptie en reflectie: kijken naar en praten over professionele dansvoorstellingen................................24
8.3.3 Het reflectiegesprek........................................................................................................................ 24
9 Lesgeven in de stagepraktijk.................................................................................................................... 24
10 Dans in de stagepraktijk......................................................................................................................... 25
2
, 10.2 Het Model Didactische Analyse....................................................................................................... 25
10.4 De vakspecifieke lesstructuur.......................................................................................................... 25
10.5 Lesdoelen formuleren...................................................................................................................... 26
10.6 Evalueren en reflecteren.................................................................................................................. 27
3 Kijk op spel – drama voor de pabo........................................................................................................... 28
1 Drama inhoudelijk.................................................................................................................................... 28
1.1 Wat is drama?.................................................................................................................................... 28
1.2 Wat is drama in het basisonderwijs................................................................................................... 28
1.2 Waarom drama op de pabo?............................................................................................................. 30
1.3 Kernwoorden: fantasie, creativiteit en zelfvertrouwen........................................................................30
1.4 Geschiedenis van het vak drama....................................................................................................... 31
2 Drama nader bekeken............................................................................................................................. 31
2.4 Drama binnen het basisonderwijs: opbouw qua leeftijd.....................................................................31
2.5 Leerlijn voor drama............................................................................................................................ 32
2.7 De W’s............................................................................................................................................... 33
3 Werkvormen............................................................................................................................................. 33
3.1 Acteerspel.......................................................................................................................................... 33
3.2 Combinatiespel.................................................................................................................................. 33
3.3 Drama vanuit een prentenboek.......................................................................................................... 33
3.4 Hoorspel............................................................................................................................................ 33
3.5 Improvisatie....................................................................................................................................... 34
3.6 Jabbertalk.......................................................................................................................................... 34
3.7 Klankenspel....................................................................................................................................... 34
3.8 Maskerspel........................................................................................................................................ 34
3.9 Nasynchronisatie............................................................................................................................... 34
3.10 Objectenspel.................................................................................................................................... 35
3.11 Pantomime....................................................................................................................................... 35
3.12 Poppenspel...................................................................................................................................... 35
3.13 Levend schimmenspel..................................................................................................................... 35
3.14 Tableaus.......................................................................................................................................... 35
3.15 Teacher-in-role................................................................................................................................ 36
3.16 Vertelpantomime.............................................................................................................................. 36
4 De dramales voorbereiden....................................................................................................................... 36
4.1 Inschatten van de beginsituatie......................................................................................................... 36
4.2 Structuur van lessen en opdrachten.................................................................................................. 36
4.3 Formuleren van lesdoelstellingen bij drama......................................................................................37
4.4 Tijdsplanning...................................................................................................................................... 37
4.5 Maken van opdrachtkaarten.............................................................................................................. 37
4.6 Verschillende soorten dramalessen................................................................................................... 37
5 Beginnen in de praktijk............................................................................................................................. 38
5.1 Klaar voor de start............................................................................................................................. 38
5.2 Repeteren.......................................................................................................................................... 39
5.3 Presentaties....................................................................................................................................... 40
5.4 Na de presentaties............................................................................................................................. 41
6 Drama begeleiden.................................................................................................................................... 41
6.1 Competenties en drama geven.......................................................................................................... 41
6.2 Passend dramaonderwijs.................................................................................................................. 42
6.3 Startbekwaamheden drama............................................................................................................... 42
6.4 Spelvaardigheid van de leerkracht..................................................................................................... 43
6.5 Vertellen............................................................................................................................................ 43
6.6 Presenteren van een prentenboek..................................................................................................... 44
7 Begrippenlijst........................................................................................................................................... 44
Muziek Meester............................................................................................................................................. 46
1 Muziek op de basisschool........................................................................................................................ 46
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen...............................................................46
1.4 Wat is muziek?.................................................................................................................................. 46
3
, 2 Zingen...................................................................................................................................................... 47
2.3 Het belang van zingen voor de muzikale ontwikkeling.......................................................................47
2.4 Zingen met jonge kinderen................................................................................................................ 48
2.5 Zingen met oudere kinderen.............................................................................................................. 49
2.6 Aandacht voor de kwaliteit van het zingen.........................................................................................50
2.7 Een nieuw lied aanleren.................................................................................................................... 50
2.8 Gebruik van het digibord.................................................................................................................... 51
2.9 Canons zingen................................................................................................................................... 51
2.10 Doorlopende leerlijn zingen............................................................................................................. 52
2.11 Achtergronden bij zingen................................................................................................................. 52
3 Luisteren.................................................................................................................................................. 53
3.3 Het belang van luisteren voor de muzikale ontwikkeling....................................................................53
3.4 Van globaal horen naar gericht luisteren...........................................................................................53
3.5 Inspelen op de muzikale leefwereld van kinderen.............................................................................53
3.6 Met jonge kinderen luisteren naar muziek......................................................................................... 53
3.7 Kinderen leren luisteren naar muziek................................................................................................ 53
3.8 Spreken over muziek......................................................................................................................... 54
3.10 Doorlopende leerlijn luisteren.......................................................................................................... 54
4 Muziek maken.......................................................................................................................................... 54
4.3 Spelen en de muzikale ontwikkeling.................................................................................................. 54
4.4 Muziekinstrumenten op school.......................................................................................................... 54
4.5 Werken met instrumenten in de klas.................................................................................................. 54
4.7 Verschillende muzikale activiteiten.................................................................................................... 55
4.8 Liedjes begeleiden............................................................................................................................. 55
4.9 Doorlopende leerlijn muziek maken................................................................................................... 56
5 Muziek lezen en noteren.......................................................................................................................... 56
5.4 Het belang van lezen en noteren voor de muzikale ontwikkeling.......................................................56
5.5 Methodische aanpak.......................................................................................................................... 56
5.6 Werkvormen voor het aanleren van traditionele notatie.....................................................................56
5.8 Spelen met behulp van traditionele notatie........................................................................................ 56
5.9 Luisteren met behulp van notatie....................................................................................................... 57
5.10 Doorlopende leerlijn muziek vastleggen..........................................................................................57
6 Bewegen.................................................................................................................................................. 57
6.3 Het belang van bewegen voor de ontwikkeling van kinderen............................................................57
6.4 Bewegen op klank, vorm en betekenis.............................................................................................. 57
6.5 Wat doe je als leraar?........................................................................................................................ 57
6.6 Speelliederen en bewegen met materialen en instrumenten.............................................................58
6.7 Beoordelingsschema bewegen en muziek........................................................................................58
7 Klank........................................................................................................................................................ 58
7.2 Doorlopende leerlijn........................................................................................................................... 59
8 Vorm........................................................................................................................................................ 59
8.1 Structuur in muziek............................................................................................................................ 59
8.2 Herhaling........................................................................................................................................... 60
8.3 Contrast............................................................................................................................................. 60
8.4 Variatie.............................................................................................................................................. 60
8.5 Vaste vormen..................................................................................................................................... 61
8.6 Doorlopende leerlijn........................................................................................................................... 61
9 Betekenis................................................................................................................................................. 61
9.1 Muziek kan iets vertellen................................................................................................................... 61
9.3 Betekenis van muziek in de basisschool........................................................................................... 61
9.4 Functies van muziek.......................................................................................................................... 62
10 Muziek, school en cultuur...................................................................................................................... 63
10.1 Waarom muziekonderwijs op de basisschool?................................................................................63
10.2 Verschillende stromingen................................................................................................................ 63
10.3 De muzikale ontwikkeling van het kind............................................................................................63
10.4 Drie concepten voor muziekonderwijs............................................................................................. 64
10.5 Competenties van kinderen............................................................................................................. 64
10.6 Landelijke ontwikkelingen................................................................................................................ 65
4
Schriftelijke toets Beeldende vorming, dans, drama en muziek
,Inhoudsopgave
1 Beeldende vorming...................................................................................................................................... 6
1 Beeldonderwijs........................................................................................................................................... 6
1.1 Dit hoofdstuk eerst............................................................................................................................... 6
1.2 Cultuur................................................................................................................................................. 6
1.3 Beeldonderwijs is beeldtaalonderwijs.................................................................................................. 7
1.4 Beeldonderwijs en de student in opleiding........................................................................................... 8
2 Een ononderbroken ontwikkeling............................................................................................................... 8
2.2 Ontwikkelingspsychologie.................................................................................................................... 8
2.4 Het (productief) beelden vermogen in fasen........................................................................................ 9
2.5 Periode 1: krabbelen en materiaal hanteren (1,8 – 4,0).....................................................................10
2.6 Periode 2: gecodeerde werkelijkheid (4,0 – 9,4)................................................................................10
2.7 Periode 3: zichtbare werkelijkheid (9,4 – 15,0)..................................................................................11
2.9 Beeldbeschouwen............................................................................................................................. 12
2.10 De theorie van Michael Parsons...................................................................................................... 12
2.11 Algemene richtlijnen voor de praktijk...............................................................................................12
6 Beeldbeschouwen met kinderen.............................................................................................................. 13
6.1 Introductie.......................................................................................................................................... 13
6.2 Beeld en omgeving............................................................................................................................ 13
6.3 Beeldbeschouwen............................................................................................................................. 13
6.4 De praktijk van beeldbeschouwen in het basisonderwijs...................................................................14
10 Begrippen bij beeldonderwijs................................................................................................................. 15
10.2 Algemene begrippen........................................................................................................................ 15
10.3 Begrippen omtrent licht.................................................................................................................... 16
10.4 Begrippen omtrent ruimte................................................................................................................ 16
10.5 Begrippen omtrent lijn...................................................................................................................... 16
10.6 Begrippen omtrent vorm.................................................................................................................. 16
10.7 Begrippen omtrent kleur.................................................................................................................. 17
10.8 Begrippen omtrent compositie......................................................................................................... 17
10.9 Begrippen omtrent textuur............................................................................................................... 17
10.10 Begrippen omtrent technieken....................................................................................................... 18
2 Dans!........................................................................................................................................................... 19
1 Wat is dans?............................................................................................................................................ 19
1.2 Context van Dans.............................................................................................................................. 19
1.3 Omschrijvingen van dans.................................................................................................................. 19
1.4 Dans in het basisonderwijs................................................................................................................ 19
2.4 Vermogens van de leerling................................................................................................................... 19
2.5 Doelen.................................................................................................................................................. 20
4 Leerinhouden en leerlijn dans.................................................................................................................. 20
4.2 De educatieve context van dans........................................................................................................ 20
4.4 Opbouw van dansvaardigheden........................................................................................................ 21
4.5 De leerlijn dans.................................................................................................................................. 22
5 Creatieve ontwikkeling in dans stimuleren............................................................................................... 22
5.2 Creativiteit.......................................................................................................................................... 22
5.3 Elementen in het creatieve proces..................................................................................................... 22
5.5 Het creatieve proces begeleiden....................................................................................................... 22
5.6 De vrijmakingsfase............................................................................................................................ 23
5.7 De rol van de leerkracht en de praktijk van het creatieve ontwikkelingsproces.................................23
8 Receptie en reflectie: kijken naar en praten over professionele dansvoorstellingen................................24
8.3.3 Het reflectiegesprek........................................................................................................................ 24
9 Lesgeven in de stagepraktijk.................................................................................................................... 24
10 Dans in de stagepraktijk......................................................................................................................... 25
2
, 10.2 Het Model Didactische Analyse....................................................................................................... 25
10.4 De vakspecifieke lesstructuur.......................................................................................................... 25
10.5 Lesdoelen formuleren...................................................................................................................... 26
10.6 Evalueren en reflecteren.................................................................................................................. 27
3 Kijk op spel – drama voor de pabo........................................................................................................... 28
1 Drama inhoudelijk.................................................................................................................................... 28
1.1 Wat is drama?.................................................................................................................................... 28
1.2 Wat is drama in het basisonderwijs................................................................................................... 28
1.2 Waarom drama op de pabo?............................................................................................................. 30
1.3 Kernwoorden: fantasie, creativiteit en zelfvertrouwen........................................................................30
1.4 Geschiedenis van het vak drama....................................................................................................... 31
2 Drama nader bekeken............................................................................................................................. 31
2.4 Drama binnen het basisonderwijs: opbouw qua leeftijd.....................................................................31
2.5 Leerlijn voor drama............................................................................................................................ 32
2.7 De W’s............................................................................................................................................... 33
3 Werkvormen............................................................................................................................................. 33
3.1 Acteerspel.......................................................................................................................................... 33
3.2 Combinatiespel.................................................................................................................................. 33
3.3 Drama vanuit een prentenboek.......................................................................................................... 33
3.4 Hoorspel............................................................................................................................................ 33
3.5 Improvisatie....................................................................................................................................... 34
3.6 Jabbertalk.......................................................................................................................................... 34
3.7 Klankenspel....................................................................................................................................... 34
3.8 Maskerspel........................................................................................................................................ 34
3.9 Nasynchronisatie............................................................................................................................... 34
3.10 Objectenspel.................................................................................................................................... 35
3.11 Pantomime....................................................................................................................................... 35
3.12 Poppenspel...................................................................................................................................... 35
3.13 Levend schimmenspel..................................................................................................................... 35
3.14 Tableaus.......................................................................................................................................... 35
3.15 Teacher-in-role................................................................................................................................ 36
3.16 Vertelpantomime.............................................................................................................................. 36
4 De dramales voorbereiden....................................................................................................................... 36
4.1 Inschatten van de beginsituatie......................................................................................................... 36
4.2 Structuur van lessen en opdrachten.................................................................................................. 36
4.3 Formuleren van lesdoelstellingen bij drama......................................................................................37
4.4 Tijdsplanning...................................................................................................................................... 37
4.5 Maken van opdrachtkaarten.............................................................................................................. 37
4.6 Verschillende soorten dramalessen................................................................................................... 37
5 Beginnen in de praktijk............................................................................................................................. 38
5.1 Klaar voor de start............................................................................................................................. 38
5.2 Repeteren.......................................................................................................................................... 39
5.3 Presentaties....................................................................................................................................... 40
5.4 Na de presentaties............................................................................................................................. 41
6 Drama begeleiden.................................................................................................................................... 41
6.1 Competenties en drama geven.......................................................................................................... 41
6.2 Passend dramaonderwijs.................................................................................................................. 42
6.3 Startbekwaamheden drama............................................................................................................... 42
6.4 Spelvaardigheid van de leerkracht..................................................................................................... 43
6.5 Vertellen............................................................................................................................................ 43
6.6 Presenteren van een prentenboek..................................................................................................... 44
7 Begrippenlijst........................................................................................................................................... 44
Muziek Meester............................................................................................................................................. 46
1 Muziek op de basisschool........................................................................................................................ 46
1.2 Het belang van muziek voor de ontwikkeling van kinderen...............................................................46
1.4 Wat is muziek?.................................................................................................................................. 46
3
, 2 Zingen...................................................................................................................................................... 47
2.3 Het belang van zingen voor de muzikale ontwikkeling.......................................................................47
2.4 Zingen met jonge kinderen................................................................................................................ 48
2.5 Zingen met oudere kinderen.............................................................................................................. 49
2.6 Aandacht voor de kwaliteit van het zingen.........................................................................................50
2.7 Een nieuw lied aanleren.................................................................................................................... 50
2.8 Gebruik van het digibord.................................................................................................................... 51
2.9 Canons zingen................................................................................................................................... 51
2.10 Doorlopende leerlijn zingen............................................................................................................. 52
2.11 Achtergronden bij zingen................................................................................................................. 52
3 Luisteren.................................................................................................................................................. 53
3.3 Het belang van luisteren voor de muzikale ontwikkeling....................................................................53
3.4 Van globaal horen naar gericht luisteren...........................................................................................53
3.5 Inspelen op de muzikale leefwereld van kinderen.............................................................................53
3.6 Met jonge kinderen luisteren naar muziek......................................................................................... 53
3.7 Kinderen leren luisteren naar muziek................................................................................................ 53
3.8 Spreken over muziek......................................................................................................................... 54
3.10 Doorlopende leerlijn luisteren.......................................................................................................... 54
4 Muziek maken.......................................................................................................................................... 54
4.3 Spelen en de muzikale ontwikkeling.................................................................................................. 54
4.4 Muziekinstrumenten op school.......................................................................................................... 54
4.5 Werken met instrumenten in de klas.................................................................................................. 54
4.7 Verschillende muzikale activiteiten.................................................................................................... 55
4.8 Liedjes begeleiden............................................................................................................................. 55
4.9 Doorlopende leerlijn muziek maken................................................................................................... 56
5 Muziek lezen en noteren.......................................................................................................................... 56
5.4 Het belang van lezen en noteren voor de muzikale ontwikkeling.......................................................56
5.5 Methodische aanpak.......................................................................................................................... 56
5.6 Werkvormen voor het aanleren van traditionele notatie.....................................................................56
5.8 Spelen met behulp van traditionele notatie........................................................................................ 56
5.9 Luisteren met behulp van notatie....................................................................................................... 57
5.10 Doorlopende leerlijn muziek vastleggen..........................................................................................57
6 Bewegen.................................................................................................................................................. 57
6.3 Het belang van bewegen voor de ontwikkeling van kinderen............................................................57
6.4 Bewegen op klank, vorm en betekenis.............................................................................................. 57
6.5 Wat doe je als leraar?........................................................................................................................ 57
6.6 Speelliederen en bewegen met materialen en instrumenten.............................................................58
6.7 Beoordelingsschema bewegen en muziek........................................................................................58
7 Klank........................................................................................................................................................ 58
7.2 Doorlopende leerlijn........................................................................................................................... 59
8 Vorm........................................................................................................................................................ 59
8.1 Structuur in muziek............................................................................................................................ 59
8.2 Herhaling........................................................................................................................................... 60
8.3 Contrast............................................................................................................................................. 60
8.4 Variatie.............................................................................................................................................. 60
8.5 Vaste vormen..................................................................................................................................... 61
8.6 Doorlopende leerlijn........................................................................................................................... 61
9 Betekenis................................................................................................................................................. 61
9.1 Muziek kan iets vertellen................................................................................................................... 61
9.3 Betekenis van muziek in de basisschool........................................................................................... 61
9.4 Functies van muziek.......................................................................................................................... 62
10 Muziek, school en cultuur...................................................................................................................... 63
10.1 Waarom muziekonderwijs op de basisschool?................................................................................63
10.2 Verschillende stromingen................................................................................................................ 63
10.3 De muzikale ontwikkeling van het kind............................................................................................63
10.4 Drie concepten voor muziekonderwijs............................................................................................. 64
10.5 Competenties van kinderen............................................................................................................. 64
10.6 Landelijke ontwikkelingen................................................................................................................ 65
4