Inleiding goederenrecht 2022-2023
Week 1
1. Inleiding, kernbegrippen geoderenrecht
- Goederenrecht is een onderdeel van het materiele privaatrecht, de focus ligt op wetgeving
en rechtspraak ten aanzien van het vermogensrecht.
- Het betreft de toepassing van de hoofdregels van het BW ten aanzien van het
goederenrecht
- Toepassing van de uitleg die de rechter aan deze rechtsregels geeft: de rechter interpreteert
wettelijke regels en vult leegtes in
Burgerlijk wetboek
- Vormt de belangrijkste basis van het Nederlandse privaatrecht
- Een onderscheid binnen het privaatrecht is de
- Personenrecht
Personen- en familierecht; familievermogensrecht zit in boek 1 en erfrecht in boek 4 BW
Rechtspersonenrecht (ondernemingsrecht) regels m.b.t organisatie van privaatrechtelijke
rechtspersonen boek 2 BW
Publiekrechtelijke rechtspersonen zijn er ook zoals de Staat of gemeenten.
- Vermogensrecht
Goederenrecht boek 3 BW en boek 5 BW
Verbintenissenrecht, waaronder overeenkomsten boek 6 BW boek 7 BW en boek 7a BW
Rechtsverkeer, rechtssubject en rechtsobject
- Het vermogensrecht geeft allemaal rechten ten aanzien van goederen goederenrecht, Een
deel daarvan hebben betrekking op het juridisch beschikken over goederen door daartoe
rechthebbenden
- Er zijn derhalve personen die recht hebben op goederen
Rechtssubject en rechtsobject
- Rechtssubject: een natuurlijk persoon of rechtspersoon die een subjectief recht heeft op een
object
- Dit object van het recht is datgene waarop de rechtspersoon een recht heeft dus het
rechtsobject
- Rechtssubject is de rechtspersoon die een recht heeft op een rechtsobject bv.
- Een eigendomsrecht op een roerende zaak (stoffelijk rechtsobject)
- Een eigendomsrecht op een onroerende zaak
- Een recht op een vermogensrecht (niet stoffelijk rechtsobject)
- Daarnaast kunnen rechtssubjecten verbintenisrechtelijke (dus niet goederenrechtelijke)
rechten hebben op rechtsobjecten. Bv recht van huur op een woonhuis of auto
Het rechtsverkeer,
- Rechtsverkeer is hoe wij dagelijks met elkaar omgaan
- Binnen het dagelijks rechtsverkeer vinden veel feiten/handelingen zonder rechtsgevolg
plaats
- Feiten met rechtsgevolgen zijn feiten waardoor vermogensrechten kunnen ontstaan of
tenietgaan
Rechtsfeiten
, - Een feit met rechtsgevolg (rechtsfeit): een feit doet zich voor waaraan het objectieve recht
(met name de wet) (bv BW) het ontstaan of verlies van een recht van een rechtssubject als
gevolg verbindt
- Een bloot rechtsfeit is een feit met rechtsgevolg zonder voorafgaand menselijk handelen
Rechtshandeling
- Een rechtshandeling is een handeling die door een rechtspersoon wordt verricht met het
oog op een aan die handeling verbonden rechtsgevolg dat door het objectieve recht daaraan
is verbonden
- andere handelingen van rechtspersonen kunnen rechtsgevolgen hebben zonder dat dit door
een rechtspersoon is beoogd
Leerdoelen
1. De begrippen kennen van het goederenrecht
- Goederen zijn:
Art. 3:1 BW zijn goederen alle zaken en alle vermogensrechten
Art. 3:2 BW zaken zijn voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten
Menselijke beheersing vereist (dus niet zee of ruimte)
Stoffelijke objecten (dus een tastbaar object zoals een stoep, laptop, perceel (grond) of
auto)
Iedere zaak is dus een goed, maar niet iedere goed is een zaak!
- Zaken: art. 3:2 BW
i. Onroerende zaken art. 3:3 lid 1 BW:
Grond
Een gebouw of werk dat duurzaam met de grond is verbonden
Nog niet gewonnen delfstoffen
ii. Roerende zaken art. 3:3 lid 2 BW:
Zit niet vast in de grond.
Dieren zijn geen zaken, maar de regels met betrekking tot zaken zijn grotendeels op hen
van toepassing art. 3:2a BW
- Vermogensrechten zijn ingevolge art. 3:6 BW
Geldvordering, softwarelicentie, auteursrechten
Rechten die, hetzij afzonderlijk, hetzij tezamen met een ander recht
Overdraagbaar zijn of
Ertoe strekken de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen
Of verkregen zijn in ruil voor verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijke voordeel
Zeer ruime definitie (of)
Minimum vereisten overdraagbaarheid of stoffelijk voordeel verschaffen of in ruil voor
verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel
Goederen kunnen registergoederen zijn en niet-registergoederen. (zaken én vermogensrechten)
- Registergoederen art. 3:10 BW zijn
i. Onroerende zaken (zie art. 3:89 lid 1 BW)
iii. Teboekstaande roerende zaken waarvoor inschrijving in het desbetreffende openbare
register noodzakelijk is ten behoeve van een rechtsgeldige levering en overdracht:
teboekstaande zee en binnenvaartschapen, teboekstaande luchtvaartuigen (zie boek 8
BW)
, iv. Sommige vermogensrechten, namelijk beperkte rechten gevestigd op registergoederen,
zoals een erfpachtrecht, opstalrecht of vruchtgebruik gevestigd op een registergoed of
hypotheekrecht
- Niet- registergoederen, hoef je niet in te schrijven om een overdracht te kunnen realiseren
Hoofzaak en bestanddeel van een zaak
- Heeft alleen betrekking op zaken
- Twee zaken worden met elkaar verbonden. Welke gevolgen heeft dat voor het
eigendomsrecht op die zaken?
- Een zaak kan bestanddeel worden van een andere zaak. Deze zaak verliest dan haar
zelfstandigheid en gaat als bestanddeel op in de hoofdzaak (art. 3:4 BW)
- Beoordeling nodig:
Verkeersopvattingen: bv fietsbel bestanddeel van een hoofdzaak fiets, deur bestanddeel
van de hoofdzaak gebouw, motoronderdelen bestanddeel van de hoofdzaak auto
Verbreking van elkaar kan niet zonder schade van betekenis. Bv ingebouwde magnetron
(schade-criterium)
Bij roerende zaken tevens artikel 5:14 lid 3 BW: de waarde van de met elkaar verbonden
zaak is van belang bij het oordeel of er sprake is van een hoofdzaak (waarde- criterium)
2. Absolute rechten en relatieve rechten
Absoluut recht
- Kenmerken:
Kan tegenover iedereen worden uitgeoefend
Er hoeft in beginsel geen inbreuk door een ander te worden geduld
Relatieve rechten
- Alleen relatief persoonlijk werken tegenover de wederpartij van de relatief rechthebbende.
De wederpartij is diegene met wie of door wie een rechtshandeling is verricht
- Kenmerk is dat een prestatie verbonden aan een relatief recht niet kan worden
afgedwongen door een derde
3. Eigendom en rechthebbende
- Eigendom is een belangrijk begrip binnen goederenrecht
- Heeft alleen betrekking op zaken (voor menselijke beheersing stoffelijke objecten) art. 3:2
BW
- Regels met betrekking tot roerende en onroerende zaken zijn vastgelegd in boek 5 BW
getiteld zakelijke rechten
- Een bijzondere vorm van gesplitst eigendomsrecht is het appartementsrecht ten aanzien
van een onroerende zaak. Iedere appartementseigenaar heeft een appartementsrecht en is
voor dat deel eigenaar van het gehele gebouw
- Art. 5:1 lid 1 BW Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan
hebben
- Zie echter art. 5:1 lid 2 BW de meest omvattende recht wordt wel in gebruik beperkt omdat
het gebruik van de zaak in eigendom mag niet in strijd zijn met rechten van een andere
persoon en de op wettelijke voorschriften en regels van ongeschreven recht gegronde
beperkingen moeten in acht worden genomen door de eigenaar (dit kunnen bv beperkingen
opgelegd vanuit het bestuursrecht betreffen (je mag niet zonder vergunning je woning
uitbouwen of het aanzicht van de woning veranderen
Week 1
1. Inleiding, kernbegrippen geoderenrecht
- Goederenrecht is een onderdeel van het materiele privaatrecht, de focus ligt op wetgeving
en rechtspraak ten aanzien van het vermogensrecht.
- Het betreft de toepassing van de hoofdregels van het BW ten aanzien van het
goederenrecht
- Toepassing van de uitleg die de rechter aan deze rechtsregels geeft: de rechter interpreteert
wettelijke regels en vult leegtes in
Burgerlijk wetboek
- Vormt de belangrijkste basis van het Nederlandse privaatrecht
- Een onderscheid binnen het privaatrecht is de
- Personenrecht
Personen- en familierecht; familievermogensrecht zit in boek 1 en erfrecht in boek 4 BW
Rechtspersonenrecht (ondernemingsrecht) regels m.b.t organisatie van privaatrechtelijke
rechtspersonen boek 2 BW
Publiekrechtelijke rechtspersonen zijn er ook zoals de Staat of gemeenten.
- Vermogensrecht
Goederenrecht boek 3 BW en boek 5 BW
Verbintenissenrecht, waaronder overeenkomsten boek 6 BW boek 7 BW en boek 7a BW
Rechtsverkeer, rechtssubject en rechtsobject
- Het vermogensrecht geeft allemaal rechten ten aanzien van goederen goederenrecht, Een
deel daarvan hebben betrekking op het juridisch beschikken over goederen door daartoe
rechthebbenden
- Er zijn derhalve personen die recht hebben op goederen
Rechtssubject en rechtsobject
- Rechtssubject: een natuurlijk persoon of rechtspersoon die een subjectief recht heeft op een
object
- Dit object van het recht is datgene waarop de rechtspersoon een recht heeft dus het
rechtsobject
- Rechtssubject is de rechtspersoon die een recht heeft op een rechtsobject bv.
- Een eigendomsrecht op een roerende zaak (stoffelijk rechtsobject)
- Een eigendomsrecht op een onroerende zaak
- Een recht op een vermogensrecht (niet stoffelijk rechtsobject)
- Daarnaast kunnen rechtssubjecten verbintenisrechtelijke (dus niet goederenrechtelijke)
rechten hebben op rechtsobjecten. Bv recht van huur op een woonhuis of auto
Het rechtsverkeer,
- Rechtsverkeer is hoe wij dagelijks met elkaar omgaan
- Binnen het dagelijks rechtsverkeer vinden veel feiten/handelingen zonder rechtsgevolg
plaats
- Feiten met rechtsgevolgen zijn feiten waardoor vermogensrechten kunnen ontstaan of
tenietgaan
Rechtsfeiten
, - Een feit met rechtsgevolg (rechtsfeit): een feit doet zich voor waaraan het objectieve recht
(met name de wet) (bv BW) het ontstaan of verlies van een recht van een rechtssubject als
gevolg verbindt
- Een bloot rechtsfeit is een feit met rechtsgevolg zonder voorafgaand menselijk handelen
Rechtshandeling
- Een rechtshandeling is een handeling die door een rechtspersoon wordt verricht met het
oog op een aan die handeling verbonden rechtsgevolg dat door het objectieve recht daaraan
is verbonden
- andere handelingen van rechtspersonen kunnen rechtsgevolgen hebben zonder dat dit door
een rechtspersoon is beoogd
Leerdoelen
1. De begrippen kennen van het goederenrecht
- Goederen zijn:
Art. 3:1 BW zijn goederen alle zaken en alle vermogensrechten
Art. 3:2 BW zaken zijn voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten
Menselijke beheersing vereist (dus niet zee of ruimte)
Stoffelijke objecten (dus een tastbaar object zoals een stoep, laptop, perceel (grond) of
auto)
Iedere zaak is dus een goed, maar niet iedere goed is een zaak!
- Zaken: art. 3:2 BW
i. Onroerende zaken art. 3:3 lid 1 BW:
Grond
Een gebouw of werk dat duurzaam met de grond is verbonden
Nog niet gewonnen delfstoffen
ii. Roerende zaken art. 3:3 lid 2 BW:
Zit niet vast in de grond.
Dieren zijn geen zaken, maar de regels met betrekking tot zaken zijn grotendeels op hen
van toepassing art. 3:2a BW
- Vermogensrechten zijn ingevolge art. 3:6 BW
Geldvordering, softwarelicentie, auteursrechten
Rechten die, hetzij afzonderlijk, hetzij tezamen met een ander recht
Overdraagbaar zijn of
Ertoe strekken de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen
Of verkregen zijn in ruil voor verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijke voordeel
Zeer ruime definitie (of)
Minimum vereisten overdraagbaarheid of stoffelijk voordeel verschaffen of in ruil voor
verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel
Goederen kunnen registergoederen zijn en niet-registergoederen. (zaken én vermogensrechten)
- Registergoederen art. 3:10 BW zijn
i. Onroerende zaken (zie art. 3:89 lid 1 BW)
iii. Teboekstaande roerende zaken waarvoor inschrijving in het desbetreffende openbare
register noodzakelijk is ten behoeve van een rechtsgeldige levering en overdracht:
teboekstaande zee en binnenvaartschapen, teboekstaande luchtvaartuigen (zie boek 8
BW)
, iv. Sommige vermogensrechten, namelijk beperkte rechten gevestigd op registergoederen,
zoals een erfpachtrecht, opstalrecht of vruchtgebruik gevestigd op een registergoed of
hypotheekrecht
- Niet- registergoederen, hoef je niet in te schrijven om een overdracht te kunnen realiseren
Hoofzaak en bestanddeel van een zaak
- Heeft alleen betrekking op zaken
- Twee zaken worden met elkaar verbonden. Welke gevolgen heeft dat voor het
eigendomsrecht op die zaken?
- Een zaak kan bestanddeel worden van een andere zaak. Deze zaak verliest dan haar
zelfstandigheid en gaat als bestanddeel op in de hoofdzaak (art. 3:4 BW)
- Beoordeling nodig:
Verkeersopvattingen: bv fietsbel bestanddeel van een hoofdzaak fiets, deur bestanddeel
van de hoofdzaak gebouw, motoronderdelen bestanddeel van de hoofdzaak auto
Verbreking van elkaar kan niet zonder schade van betekenis. Bv ingebouwde magnetron
(schade-criterium)
Bij roerende zaken tevens artikel 5:14 lid 3 BW: de waarde van de met elkaar verbonden
zaak is van belang bij het oordeel of er sprake is van een hoofdzaak (waarde- criterium)
2. Absolute rechten en relatieve rechten
Absoluut recht
- Kenmerken:
Kan tegenover iedereen worden uitgeoefend
Er hoeft in beginsel geen inbreuk door een ander te worden geduld
Relatieve rechten
- Alleen relatief persoonlijk werken tegenover de wederpartij van de relatief rechthebbende.
De wederpartij is diegene met wie of door wie een rechtshandeling is verricht
- Kenmerk is dat een prestatie verbonden aan een relatief recht niet kan worden
afgedwongen door een derde
3. Eigendom en rechthebbende
- Eigendom is een belangrijk begrip binnen goederenrecht
- Heeft alleen betrekking op zaken (voor menselijke beheersing stoffelijke objecten) art. 3:2
BW
- Regels met betrekking tot roerende en onroerende zaken zijn vastgelegd in boek 5 BW
getiteld zakelijke rechten
- Een bijzondere vorm van gesplitst eigendomsrecht is het appartementsrecht ten aanzien
van een onroerende zaak. Iedere appartementseigenaar heeft een appartementsrecht en is
voor dat deel eigenaar van het gehele gebouw
- Art. 5:1 lid 1 BW Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan
hebben
- Zie echter art. 5:1 lid 2 BW de meest omvattende recht wordt wel in gebruik beperkt omdat
het gebruik van de zaak in eigendom mag niet in strijd zijn met rechten van een andere
persoon en de op wettelijke voorschriften en regels van ongeschreven recht gegronde
beperkingen moeten in acht worden genomen door de eigenaar (dit kunnen bv beperkingen
opgelegd vanuit het bestuursrecht betreffen (je mag niet zonder vergunning je woning
uitbouwen of het aanzicht van de woning veranderen
