Inleiding in het Pedagogiek PO
Hoofdstuk 1 Het begrip opvoeding
1.2; beschrijving van het begrip pedagogiek
Pedagogiek betekent ‘kinderleiding’ en houdt zich bezig met kinderen en jeugdigen.
Pedagogiek kun je in verschillende delen opdelen:
1. Opvoedkunde: richt op vaardigheden van de opvoeder
2. Opvoedingsleer: richt op vergaren van kennis van de opvoeder
3. Opvoedingswetenschap: richt op ontwikkelen van theorieën m.b.t. opvoeden
Pedagogiek is een wetenschap dat ook gebruik maakt van theorieën en resultaten uit andere
wetenschappen maar heeft daarnaast eigen theorieën en methoden ontwikkeld. Daardoor
heeft deze wetenschapsrichting een zelfstandige positie verworven. De pedagogiek maakt
vooral gebruik van hulpwetenschappen (psychologie, sociologie, theologie en antropologie).
Definitie opvoeding; opvoeding is alle omgang tussen ouder en kind waarbij gericht een
relatie wordt aangegaan. In deze omgang biedt de ouder het kind liefde, geborgenheid,
veiligheid, intimiteit, aandacht, ondersteuning, grenzen, instructie en controle. Hierdoor zal
het kind tot zelfontplooiing komen en over het nodige zelfvertrouwen en de nodige
zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om richting te geven aan zijn verdere leven.
Deze 3 punten zijn van toepassing:
1. Wederzijdse respect
2. Kind ervaart voldoende veiligheid, vertrouwen, kan rekenen op, acceptatie en
ondersteuning
3. Kind wordt uitgedaagd om eigen beslissingen te nemen en te experimenteren
1.3; de vier basisdimensies van opvoeden
Opvoedgedrag kan worden uitgesplitst in vier basishandelingen;
1. Ondersteuning bieden
Ondersteuning zorgt ervoor dat het kind meer vertrouwen tegemoet treedt.
Alle vormen van ondersteuning leiden tot emotioneel goed gevoel bij het
kind. Ondersteuning wordt gedaan d.m.v. belonen en straffen.
2. Instructie geven
Instructie geven houdt in duidelijk maken aan het kind wat de bedoeling van
iets is en welk gedrag van hem verwacht wordt. Al is het wel de bedoeling dat
het kind de instructies positief ervaart en dat kinderen zelf de kans krijgen om
iets fout te doen.
3. Controle uitoefenen
Je hebt twee verschillende soorten controle die worden aangeduid.
1. Autoritaire controle: de ouder oefent druk uit op het kind om correct
gedrag te vertonen. Macht en gezag ten opzichte van het kind speelt een
grote rol.
2. Autoritatieve controle: gedragingen van de ouder waarbij uitleg geven
wordt aan het kind en eisen worden gesteld aan zijn zelfstandigheid. Het
, kind wordt sterk aangemoedigd en ondersteund door de ouder om zijn
eigen handelen en te onderzoeken en er verantwoordelijkheid voor te
nemen.
4. Grenzen stellen
Grenzen stellen heeft te maken met de wijze waarop de ouder het kind
bestraft of beloond. Gedragsverandering vindt plaats door middel van
beïnvloeding.
Alle opvoeding dimensies zijn aan elkaar verbonden. Iedere actie die de ouder onderneemt
heeft weerslag op alle dimensies.
1.4; pedagogische opvoedingsdoelen
Je hebt drie algemene opvoedingsdoelen, de drie z’s.
1. Zelfstandigheid; individu
2. Zelfredzaamheid; samenleving
3. Zelfvertrouwen; toekomst
Deze doelen versterken elkaar. Naarmate een kind meer zelf kan en mag doen, wordt het
zelfstandiger, krijgt het meer zelfvertrouwen en wordt het zelfredzamer.
1.5; opvoeden als circulair proces
Opvoeding is een circulair proces, er is sprake van actie en reactie in de omgang tussen
ouder en kind. Door uniciteit (iedereen is anders) kan je je ene kind niet precies hetzelfde
opvoeden als je andere kind, hij zal er namelijk anders op kunnen reageren.
1.6; materiele en emotionele opvoeding
Opvoeden heeft een fysieke en psychische kant.
Materiele handelingen: het vervullen van lichamelijke behoeften.
Emotionele handelingen: nadat is voldaan aan de primaire behoeftes, komen de behoefte
aan liefde, eigenwaarde, zelfverwerkelijking en de cognitieve behoefte aan de orde.
Deze handelingen zijn nauw met elkaar verbonden.
1.7; geestelijke en sociale vorming van het kind
De levensovertuigingen van de ouders speelt ook een rol in de opvoeding. De manier waarop
invulling wordt gegeven aan het overdragen van levensovertuigingen aan het kind, hangt af
van de cultuur van de ouder.
1.8; samenvatting
Zie blz. 29
Hoofdstuk 2 Het opvoedproces
2.2; gezinssamenstelling
Het gezin werd gezien als fundament van de samenleving. Aan het einde van de negentiende
eeuw werd aan het gezin – vader, moeder en kinderen – een centrale plaats toegekend. Aan
het eind van de jaren zestig maakte de feministische golf een einde aan de opvattingen over
het traditioneel gezin. Er ontstond een golf van echtscheidingen waardoor kinderen in een
Hoofdstuk 1 Het begrip opvoeding
1.2; beschrijving van het begrip pedagogiek
Pedagogiek betekent ‘kinderleiding’ en houdt zich bezig met kinderen en jeugdigen.
Pedagogiek kun je in verschillende delen opdelen:
1. Opvoedkunde: richt op vaardigheden van de opvoeder
2. Opvoedingsleer: richt op vergaren van kennis van de opvoeder
3. Opvoedingswetenschap: richt op ontwikkelen van theorieën m.b.t. opvoeden
Pedagogiek is een wetenschap dat ook gebruik maakt van theorieën en resultaten uit andere
wetenschappen maar heeft daarnaast eigen theorieën en methoden ontwikkeld. Daardoor
heeft deze wetenschapsrichting een zelfstandige positie verworven. De pedagogiek maakt
vooral gebruik van hulpwetenschappen (psychologie, sociologie, theologie en antropologie).
Definitie opvoeding; opvoeding is alle omgang tussen ouder en kind waarbij gericht een
relatie wordt aangegaan. In deze omgang biedt de ouder het kind liefde, geborgenheid,
veiligheid, intimiteit, aandacht, ondersteuning, grenzen, instructie en controle. Hierdoor zal
het kind tot zelfontplooiing komen en over het nodige zelfvertrouwen en de nodige
zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om richting te geven aan zijn verdere leven.
Deze 3 punten zijn van toepassing:
1. Wederzijdse respect
2. Kind ervaart voldoende veiligheid, vertrouwen, kan rekenen op, acceptatie en
ondersteuning
3. Kind wordt uitgedaagd om eigen beslissingen te nemen en te experimenteren
1.3; de vier basisdimensies van opvoeden
Opvoedgedrag kan worden uitgesplitst in vier basishandelingen;
1. Ondersteuning bieden
Ondersteuning zorgt ervoor dat het kind meer vertrouwen tegemoet treedt.
Alle vormen van ondersteuning leiden tot emotioneel goed gevoel bij het
kind. Ondersteuning wordt gedaan d.m.v. belonen en straffen.
2. Instructie geven
Instructie geven houdt in duidelijk maken aan het kind wat de bedoeling van
iets is en welk gedrag van hem verwacht wordt. Al is het wel de bedoeling dat
het kind de instructies positief ervaart en dat kinderen zelf de kans krijgen om
iets fout te doen.
3. Controle uitoefenen
Je hebt twee verschillende soorten controle die worden aangeduid.
1. Autoritaire controle: de ouder oefent druk uit op het kind om correct
gedrag te vertonen. Macht en gezag ten opzichte van het kind speelt een
grote rol.
2. Autoritatieve controle: gedragingen van de ouder waarbij uitleg geven
wordt aan het kind en eisen worden gesteld aan zijn zelfstandigheid. Het
, kind wordt sterk aangemoedigd en ondersteund door de ouder om zijn
eigen handelen en te onderzoeken en er verantwoordelijkheid voor te
nemen.
4. Grenzen stellen
Grenzen stellen heeft te maken met de wijze waarop de ouder het kind
bestraft of beloond. Gedragsverandering vindt plaats door middel van
beïnvloeding.
Alle opvoeding dimensies zijn aan elkaar verbonden. Iedere actie die de ouder onderneemt
heeft weerslag op alle dimensies.
1.4; pedagogische opvoedingsdoelen
Je hebt drie algemene opvoedingsdoelen, de drie z’s.
1. Zelfstandigheid; individu
2. Zelfredzaamheid; samenleving
3. Zelfvertrouwen; toekomst
Deze doelen versterken elkaar. Naarmate een kind meer zelf kan en mag doen, wordt het
zelfstandiger, krijgt het meer zelfvertrouwen en wordt het zelfredzamer.
1.5; opvoeden als circulair proces
Opvoeding is een circulair proces, er is sprake van actie en reactie in de omgang tussen
ouder en kind. Door uniciteit (iedereen is anders) kan je je ene kind niet precies hetzelfde
opvoeden als je andere kind, hij zal er namelijk anders op kunnen reageren.
1.6; materiele en emotionele opvoeding
Opvoeden heeft een fysieke en psychische kant.
Materiele handelingen: het vervullen van lichamelijke behoeften.
Emotionele handelingen: nadat is voldaan aan de primaire behoeftes, komen de behoefte
aan liefde, eigenwaarde, zelfverwerkelijking en de cognitieve behoefte aan de orde.
Deze handelingen zijn nauw met elkaar verbonden.
1.7; geestelijke en sociale vorming van het kind
De levensovertuigingen van de ouders speelt ook een rol in de opvoeding. De manier waarop
invulling wordt gegeven aan het overdragen van levensovertuigingen aan het kind, hangt af
van de cultuur van de ouder.
1.8; samenvatting
Zie blz. 29
Hoofdstuk 2 Het opvoedproces
2.2; gezinssamenstelling
Het gezin werd gezien als fundament van de samenleving. Aan het einde van de negentiende
eeuw werd aan het gezin – vader, moeder en kinderen – een centrale plaats toegekend. Aan
het eind van de jaren zestig maakte de feministische golf een einde aan de opvattingen over
het traditioneel gezin. Er ontstond een golf van echtscheidingen waardoor kinderen in een
