Kwalitatieve data-analyse - Volledige samenvatting OOW

KWALITATIEVE DATA-ANALYSE
LES 1 INTERVIEWS

Voordelen en nadelen van het gebruik van interviews in wetenschappelijk onderzoek?
 Voordelen
 Je kan extra vragen bijstellen & doorvragen.
 Je kan open vragen stellen = rijke informatie.
 Je kan een vertrouwensband creëren met de respondent.
 Je kan misconcepties wegwerken.
 Je kan gaan verifiëren of het klopt wat je denkt.
 Nadelen
 Het is tijdrovend.
 Halo-effect: mensen geven een sociaal wenselijk antwoord.
 Het is intensief (ook verwerkingsproces).
 Moeilijk om objectief te blijven

Wetenschappelijk karakter:
 Interview met een concrete onderzoekdoel.
 Informatie op een rijke manier verzamelen.
 Openheid naar de respondent/informant toe als interviewer.
 Rekening houden met de subjectieve belevingswereld van respondenten.
 Kvale (1996) : hearing data > “mijnwerker” versus “reiziger”.

Diverse soorten interviews:
 Naar gelang inhoud & respondent
 Individuele interviews, focusgroepinterviews, focusinterviews,…
 Biografische interviews, narratieve interviews, expert interviews,…
 Naar gelang structurering
 Open en meer ongestructureerde interviews
 Half-open en meer semi-gestructureerde interviews
 Gesloten en meer gestructureerde interviews
 Voorbeeld: hardop-denk interviews of stimulated recall

Zie voorbeelden PowerPoint les 1!

Onderzoekscyclus: (zie openleerpakket)
1. Informatie verzamelen en afbakenen (onderzoeksdoel > onderzoeksvragen)
 Beschrijven en/of verklaren?
 Beschrijvend: ‘wat’ & ‘hoe’ vragen maar ook ‘waarom’ vragen
 Verklarend: verbanden/relaties in kaart brengen
 Voorbeeld: opvattingen & praktijk
 Afbakenen van onderzoeksvragen (op basis van literatuuronderzoek)
 Rol van theorie
 Grounded theory?
 Zoeklichttheorie? Theorieën exploreren?
 Bestaande theorie illustreren of ‘toetsen’?

, 2. Opstellen van interviewleidraad (hét meetinstrument)
 Omschrijving
 Lijst van geordende vragen die zijn geformuleerd in een transparante en
gebruikelijke taal.
 Gestructureerde interviewleidraad
 Beperkte set (gesloten) vragen of herhalende vragen (hardop-denk protocol).
 Sterke sturing
 Semi-gestructureerde interviewleidraad
 Op basis van zoeklichttheorie samengestelde interviewleidraad, met gerichte
vraagstellingen.
 Matige sturing
 Open interviewleidraad
 Topiclijst van onderwerpen.
 Weinig tot geen sturing
 Eigenschappen
 Consisente vraagstelling
 Kernvragen stellen in elk interview (vorm van standaardisering).
 Iteratief
 Gestructureerde opbouw (eenvoudig  complex)
 Overgangsvragen – kernvragen – overgangsvragen – kernvragen - …
 Flexibel
 De leidraad kan worden aangepast tijdens het proces.
 Voorbeeld: verzadigingspunt  wegvallen/bijstellen van
vragen
3. Selectie (sampling) en uitnodiging van respondenten
4. Interviews afnemen
5. Transcriptie van audio/video
6. Data-analyse
7. Rapportage

3 mogelijke posities van theorie in interviewonderzoek:
1. Grounded theory (zie afbeelding 1)
 Inductieve theorievorming
 Eigen theorie opbouwen
 Opbouwen vanuit data en zo kan
theorie zich gaan ontwikkelen
 Theorie wordt gevalideerd door
voortdurende dataverzameling
2. Deductieve theorie (zie afbeelding 2)
 Afgelijnde hypotheses
3. Theorie als zoeklicht
 Werkhypotheses
 Andere theorieën gebruiken als richtgeving.
 We toetsen de theorie in nieuwe doelen/context.


Leidraad: algemene structuur
1. Inleiding
 Introductie onderzoeker + doelen interview + toestemming (consent)
 Gemakkelijk begin: het gesprek op gang brengen waarbij de respondent niet al te veel
hoeft na te denken
2. Midden: kernvragen (belangrijkste vragen)

,  Peilen naar onder andere opvattingen, houdingen, ervaringen,…
 5 kernvragen in interview van 40/45 minuten (best ook maar 40/45 minuten doen)
3. Slot
 Afsluiten van het interview

Wat kunnen we meten via interviewvragen?
 Opvattingen & opinies & waarden
 Ervaringen
 Gevoelens
 Kennis
 Procedures
 Gedrag
 Zintuiglijke waarnemingen
 Zie voor voorbeelden PowerPoint les 1!

Welke vraagvormen kunnen we hanteren?
 Sorteervragen
 Kaarten, termen/situaties
 Sorteren op volgorde
 Nadelen:
 Men moet keuzes gaan maken
 Redelijk gesloten
 Voordelen:
 Standaardiseren en vergelijken
 Theorie aftoetsen
 Open vragen
 Meest voorkomend type in semi-gestructureerde interviews
 Drop/off/achtergrondvragen/gesloten vragen
 Vragen die peilen naar achtergrondgegevens (naam, geslacht, leeftijd) of korte check-
vragen
 Elicitatie-technieken
 Foto/video, objecten, materialen
 Gevoelens opwekken en bespreken

 Vignetten
 Situatieschetsen
 Vraag naar respons; situatieschets; houding
 Voordelen:
 Maakt duidelijk waar je een antwoord op wil krijgen
 Nadelen:
 Je dwingt mensen tot een situatie dat mogelijks te fictief is
 Tekeningen/zelf fotomateriaal of illustraties aanbrengen
 Respondenten activeren om zelf te doen

Belangrijk bij leidraad interview:
 Een logische opeenvolging van vragen: rationale voor volgorde van vragen.
 Opbouw van vragen van algemeen naar specifiek.
 Voorzie voldoende tijd voor ‘opwarming’; belangrijke en moeilijke vragen nadien stellen en
meer tijd voorzien.
 ALTIJD inschatting maken van de richttijd van antwoorden op vragen.

, Zie PowerPoint les 1 voor voorbeeldleidraad!



Soorten vragen:
 Openingsvragen
 Niet bedoeld om essentiële informatie in te winnen.
 Vragen waarop respondenten toch in 10 seconden een antwoord moeten kunnen op
geven. (bv. Drop-off vragen).
 Polsen naar feiten in plaats van naar een bepaalde mening bij de respondent.
 Respondent op het gemak stellen.
 Inleidende vragen
 Beschrijvend van aard: inleiding tot de focus van het interview.
 Geen kernvragen maar kan al wel inhoudelijk punt aansnijden (opwarmen).
 Overgangsvragen
 Loodsen het interview meer in de richting van het doel van het interview.
 Kernvragen
 Belangrijkste vragen in het interview.
 Na de ‘opwarming’ van het interview.
 Kernvragen worden duidelijk gemarkeerd in de interviewleidraad.
 Voldoende antwoordtijd voorzien
 Ongeveer 5 minuten per onderwerp/kernvraag (doorvragen inbegrepen)
 Hanteer overgangsvragen om andere kernvragen te stellen.
 Slotvragen (synthesevragen) en afronding
 Kunnen veelzijdig zijn en hoeven niet per se op het einde van het interview gesteld te
worden (inhoudsblokken).

Tips:
 Aan respondenten vragen of men nog even wil terugkomen op een eerder gestelde vraag.
 Zelf een samenvatting maken van het geheel van antwoorden van een respondent en
bevestiging vragen (member checking).
 Peilen naar zaken die nog niet aan bod zijn gekomen.

Kenmerken goede interviewvragen:
 Hoofdzakelijk open vragen
 In een natuurlijke spreektaal
 Houden rekening met het type respondenten
 Zijn transparant
 Bevatten geen onduidelijke termen/niet-gekend jargon of afkortingen
 Ééndimensioneel
 Niet suggestief
 Niet directief
 Zijn gemakkelijk om lezen
 Stel geen dubbele vragen