KMO’S EN ONDERNEMERSCHAP
1. Inleiding
Aantal regeringen in België:
• 6 regeringen, waaronder:
o Federale regering (momenteel onder leiding van Bart De Wever)
o Vlaamse regering (Matthias Diependaele)
o Waalse regering (Adrien Dolimont)
o Brussels Hoofdstedelijke regering (Rudi Vervoort)
o Franse gemeenschapsregering (Elisabeth Degryse)
o Duitstalige gemeenschapsregering (Oliver Paasch)
Verschil tussen een gewest en een gemeenschap:
• Gemeenschappen zijn bevoegd voor taalgebonden aangelegenheden, zoals onderwijs en cultuur
• Gewesten zijn bevoegd voor territoriaal gebonden aangelegenheden, zoals economie en ruimtelijke
ordening
Bevoegdheden op verschillende niveaus
Vlaanderen:
• Ondernemerschap & KMO’s: Matthias Diependaele (tevens bevoegd voor economie, innovatie en
industrie)
• Economie en werk en landbouw: Jo Brouns
• Werk en onderwijs: Zuhal Demir
Federaal:
• Zelfstandigen, middenstand en KMO’s: Eléonore Simonet
• Economie, landbouw en werk: David Clarinval
Verschillende beleidsniveaus met impact op ondernemerschap
• Provinciaal niveau
• Lokaal niveau
• Europees niveau
Deze niveaus kunnen maatregelen uitvaardigen met betrekking tot ondernemerschap en KMO’s. Zo heeft
de Europese Commissie aangekondigd de duurzaamheidsrapportering te vereenvoudigen:
• 25% minder verplichtingen voor grote bedrijven
• 35% minder verplichtingen voor KMO’s
Daarnaast heffen zowel de provincie als de gemeente belastingen op basis van het aantal vierkante meters
van een zaak, wat betekent dat een onderneming 2 keer belast wordt.
1
,Administratieve verplichtingen voor zelfstandigen
1) Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds (bv. Acerta, liantis, Partena etc.)
• Je betaalt sociale bijdragen en krijgt in ruil sociale rechten, zoals het overbruggingsrecht bij
noodgedwongen stopzetting (bv. faillissement, brand)
• Indien bijberoep: je betaalt ook sociale bijdragen, maar je sociale rechten komen uit je
hoofdactiviteit.
2) Openen van een zakelijke bankrekening op naam van zelfstandigen.
3) Aanvragen van een ondernemingsnummer (btw-nummer)
• Dit gebeurt via het ondernemingsloket en wordt geregistreerd in de KBO (Kruispuntbank van
Ondernemingen)
• Belangrijk: alle activiteiten van de onderneming moeten correct geregistreerd worden in de
KBO. Bij belastingcontroles kunnen niet-geregistreerde activiteiten tot grote problemen
leiden.
Administratieve lasten en overregulering
Administratieve rompslomp is een terugkerend probleem
• Historisch perspectief: in 1936 bekritiseerde Collin al de complexiteit van belastingformulieren.
• Huidige situatie: overregulering is een actuele kwestie die vaak in de media aan bod komt.
Voorbeeld: overregulering in de VS
• Elon Musk leidt het DOGE (Department Of Government Efficiency), een instantie opgericht onder
Trump om overregulering aan te pakken.
Regulering: een tweesnijdend zwaard
• Regelgeving is niet per definitie slecht. Wanneer goed toegepast, kan het ondernemerschap en
innovatie bevorderen.
o Voorbeeld: regelgeving die autofabrikanten verplicht om energie-efficiëntere voertuigen te
ontwikkelen, stimuleert innovatie in de sector.
• Tegelijkertijd is regulering nodig om concurrentie te waarborgen. In sommige sectoren krijgen
ondernemingen te veel marktmacht, waardoor nieuwe spelers worden buitengesloten. De overheid
moet hier ingrijpen met regels die eerlijke concurrentie garanderen.
Negatieve effecten van bureaucratie
• Te veel regels verstikken ondernemerschap en innovatie.
• De ‘ijzeren kooi’ van Max Weber: te veel focus op efficiëntie onderdrukt creativiteit.
o Efficiënte: de zaken juist doen
o Effectiviteit: de juiste zaken doen.
• Gebrek aan menselijk perspectief: regelgeving kan leiden tot onverschilligheid tegenover individuen,
zoals burgers en ondernemers
o Voorbeeld: het Nederlandse toeslagenschandaal – de overheid stopte onterecht
kinderopvangtoeslagen en vorderde bedragen terug, met zware gevolgen voor gezinnen.
Een goed evenwicht tussen regulering en flexibiliteit is cruciaal om zowel innovatie als rechtvaardigheid te
waarborgen.
Het gevaar van complete deregulering
DOGE richt zich op het schrappen van regels om overheidsuitgaven te verlagen.
→ Wat is het verschil tussen een goede en een slechte econoom?
• Een slechte econoom kijkt alleen naar de directe gevolgen.
• Een goede econoom ziet zowel de directe als indirecte, MLT- en LT effecten van beleidsmaatregelen.
2
, 1.1 Wat is een KMO?
Een KMO (kleine of middelgrote onderneming) is een bedrijf met minder dan 250 werknemers. Er zijn 4
categorieën ondernemingen:
Type onderneming Aantal werknemers
Zeer klein bedrijf < 10 werknemers
Klein bedrijf 10 – 49 werknemers
Middelgroot bedrijf 50 – 249 werknemers
Groot bedrijf ≥ 250 werknemers
KMO’s in België: cijfers
• 99,8% van de Belgische bedrijven zijn KMO’s.
• Slechts 0,2% van de bedrijven is een groot bedrijf.
• 95% van alle bedrijven zijn zeer kleine ondernemingen (0 – 9 werknemers)
1.2 Waarom?
Merendeel van de bedrijven zijn kmo’s → grote kans dat je met de ondernemerswereld te maken krijgt:
• Bedrijf wordt beschouwd als kmo door Europa indien het bedrijf minder dan 250 werknemers telt →
dit overnemen voor België: 99,8% van ondernemingen in ons land zijn kmo (slechts 0,2% telt 250
werknemers of meer).
• Onderscheid zeer kleine, middelgrote en grote ondernemingen:
o Kleine = minder dan 10 werknemers (micro ondernemingen) → 95%
o Ook andere Europese landen en zelfs VS is een kmo land (dus niet enkel België) → de kans dat
je te maken gaat krijgen met kmo is zeer groot.
Leef-, denk- en ervaringswereld van ondernemers leren kennen: doeltreffende regelgeving moet gepaard
gaan met goed begrijpen en kennen van hun leefwereld.
Niet meer abnormaal dat studenten en afgestudeerden bedrijf oprichten of overnemen:
• Sinds 2017 bestaat statuut “student-zelfstandige”.
• Eind 2022 waren er ongeveer 8.700 studenten met dit statuut.
2. Speech van Steve Jobs
2.1 Lessen uit speech
Wat leert speech van Steve Jobs over ondernemerschap, de ondernemer en ondernemen?
2.1.1 Wat onredelijk zijn
Een ondernemer is vaak ‘onredelijk’ in de zin dat hij zich niet neerlegt bij de status quo. Dit idee werd
uitgelegd door auteur George Bernard Shaw, die een onderscheid maakt tussen redelijke en onredelijke
mensen:
• Redelijke mensen passen zich aan bestaande systeem aan
• Onredelijke mensen proberen de wereld naar hun hand te zetten en conformeren zich niet aan de
gevestigde orde
3
, Steve Jobs en werkelijkheidsvervormingsveld
Steve Jobs werd vaak geassocieerd met een werkelijkheidsvervormingsveld. Dit verwijst naar het vermogen
om zo sterk in een visie te geloven dat de grenzen tussen droom en realiteit vervagen. Dit kan leiden tot
baanbrekende innovaties, maar ook tot risico’s als men de werkelijkheid te veel negeert.
Eric Domb en de lofzang op onwetendheid
Domb (oprichter van Pairi Daiza) benadrukt ook het belang van onredelijkheid in ondernemerschap. Hij
stelde ooit: “Als ik een boek zou schrijven, dan zou de titel zijn: ‘Lofzang op de onwetendheid’.” Volgens
Domb dagen ondernemers en visionairs de beperkingen van de realiteit en rationaliteit uit. Echter, als deze
onredelijkheid extreme vormen aanneemt, ontstaat een gevaar: roekeloosheid en blindheid voor risico’s.
Praktijkvoorbeeld: John Foley en Peloton
Een voorbeeld van hoe onredelijkheid kan omslaan in overmoed is John Foley, oprichter van het
Amerikaanse fitnessbedrijf Peloton. Tijdens de coronajaren steeg de omzet van Peloton spectatulairn maar
de verliezen namen even sterk toe. Dit was te wijten aan Foley’s ambitieuze en buitensporige uitgaven. Zijn
werkelijkheidsvervormingsveld verklaart zijn ondernemersoptimisme, maar uiteindelijk verloor hij het
contact met de realiteit, wat de ondergang van peloton versnelde.
Ondernemer versus manager: verschil in risico
Een fundamenteel verschil tussen een ondernemer en een manager in het risico:
• Ondernemer: leidt zijn of haar eigen bedrijf en draagt het financiële risico.
• Manager: leidt een onderneming van iemand anders en loopt zelf geen financieel risico.
Aanpassen aan het systeem: redelijkheid als norm
Sommige systemen werken op een manier die niet ideaal is, maar toch blijven mensen zich eraan
aanpassen.
Voorbeelden:
• Beursgenoteerde ondernemingen
o Bedrijven moeten voortdurend voldoen aan de verwachtingen van aandeelhouders, vooral
op korte termijn.
o Dit leidt tot een focus op snelle resultaten in plaats van duurzame groei.
o Gevolg: minder bedrijven kiezen voor een beursnotering, waardoor kleinere ondernemingen
minder toegang hebben tot kapitaal.
• Politiek en financiering in de VS
o Grote sommen geld vloeien naar politieke partijen en politici om verkiezingen en wetgeving
te beïnvloeden.
o Dit systeem wordt algemeen erkend als problematisch, maar blijft toch bestaan.
o Het wordt soms omschreven als ‘legale corruptie’, omdat men zich blijft aanpassen aan een
ongezonde structuur.
2.1.2 Doorzetten/vechtersmentaliteit <-> too proud to fail (durven stoppen)
Doorzettingsvermogen en vechtersmentaliteit zijn cruciale eigenschappen voor een ondernemer. Ze
kunnen zowel positieve als negatieve gevolgen hebben.
Too proud to fail: te fier/trots om de zelfstandige zaak failliet te laten gaan. Niet goed, want soms zijn de
verliezen zo structureel dat het beter is de zaak te stokken → is moeilijk omdat ze te fier zijn → “ik” heb
gefaald en niet “mijn bedrijf” heeft gefaald.
4
1. Inleiding
Aantal regeringen in België:
• 6 regeringen, waaronder:
o Federale regering (momenteel onder leiding van Bart De Wever)
o Vlaamse regering (Matthias Diependaele)
o Waalse regering (Adrien Dolimont)
o Brussels Hoofdstedelijke regering (Rudi Vervoort)
o Franse gemeenschapsregering (Elisabeth Degryse)
o Duitstalige gemeenschapsregering (Oliver Paasch)
Verschil tussen een gewest en een gemeenschap:
• Gemeenschappen zijn bevoegd voor taalgebonden aangelegenheden, zoals onderwijs en cultuur
• Gewesten zijn bevoegd voor territoriaal gebonden aangelegenheden, zoals economie en ruimtelijke
ordening
Bevoegdheden op verschillende niveaus
Vlaanderen:
• Ondernemerschap & KMO’s: Matthias Diependaele (tevens bevoegd voor economie, innovatie en
industrie)
• Economie en werk en landbouw: Jo Brouns
• Werk en onderwijs: Zuhal Demir
Federaal:
• Zelfstandigen, middenstand en KMO’s: Eléonore Simonet
• Economie, landbouw en werk: David Clarinval
Verschillende beleidsniveaus met impact op ondernemerschap
• Provinciaal niveau
• Lokaal niveau
• Europees niveau
Deze niveaus kunnen maatregelen uitvaardigen met betrekking tot ondernemerschap en KMO’s. Zo heeft
de Europese Commissie aangekondigd de duurzaamheidsrapportering te vereenvoudigen:
• 25% minder verplichtingen voor grote bedrijven
• 35% minder verplichtingen voor KMO’s
Daarnaast heffen zowel de provincie als de gemeente belastingen op basis van het aantal vierkante meters
van een zaak, wat betekent dat een onderneming 2 keer belast wordt.
1
,Administratieve verplichtingen voor zelfstandigen
1) Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds (bv. Acerta, liantis, Partena etc.)
• Je betaalt sociale bijdragen en krijgt in ruil sociale rechten, zoals het overbruggingsrecht bij
noodgedwongen stopzetting (bv. faillissement, brand)
• Indien bijberoep: je betaalt ook sociale bijdragen, maar je sociale rechten komen uit je
hoofdactiviteit.
2) Openen van een zakelijke bankrekening op naam van zelfstandigen.
3) Aanvragen van een ondernemingsnummer (btw-nummer)
• Dit gebeurt via het ondernemingsloket en wordt geregistreerd in de KBO (Kruispuntbank van
Ondernemingen)
• Belangrijk: alle activiteiten van de onderneming moeten correct geregistreerd worden in de
KBO. Bij belastingcontroles kunnen niet-geregistreerde activiteiten tot grote problemen
leiden.
Administratieve lasten en overregulering
Administratieve rompslomp is een terugkerend probleem
• Historisch perspectief: in 1936 bekritiseerde Collin al de complexiteit van belastingformulieren.
• Huidige situatie: overregulering is een actuele kwestie die vaak in de media aan bod komt.
Voorbeeld: overregulering in de VS
• Elon Musk leidt het DOGE (Department Of Government Efficiency), een instantie opgericht onder
Trump om overregulering aan te pakken.
Regulering: een tweesnijdend zwaard
• Regelgeving is niet per definitie slecht. Wanneer goed toegepast, kan het ondernemerschap en
innovatie bevorderen.
o Voorbeeld: regelgeving die autofabrikanten verplicht om energie-efficiëntere voertuigen te
ontwikkelen, stimuleert innovatie in de sector.
• Tegelijkertijd is regulering nodig om concurrentie te waarborgen. In sommige sectoren krijgen
ondernemingen te veel marktmacht, waardoor nieuwe spelers worden buitengesloten. De overheid
moet hier ingrijpen met regels die eerlijke concurrentie garanderen.
Negatieve effecten van bureaucratie
• Te veel regels verstikken ondernemerschap en innovatie.
• De ‘ijzeren kooi’ van Max Weber: te veel focus op efficiëntie onderdrukt creativiteit.
o Efficiënte: de zaken juist doen
o Effectiviteit: de juiste zaken doen.
• Gebrek aan menselijk perspectief: regelgeving kan leiden tot onverschilligheid tegenover individuen,
zoals burgers en ondernemers
o Voorbeeld: het Nederlandse toeslagenschandaal – de overheid stopte onterecht
kinderopvangtoeslagen en vorderde bedragen terug, met zware gevolgen voor gezinnen.
Een goed evenwicht tussen regulering en flexibiliteit is cruciaal om zowel innovatie als rechtvaardigheid te
waarborgen.
Het gevaar van complete deregulering
DOGE richt zich op het schrappen van regels om overheidsuitgaven te verlagen.
→ Wat is het verschil tussen een goede en een slechte econoom?
• Een slechte econoom kijkt alleen naar de directe gevolgen.
• Een goede econoom ziet zowel de directe als indirecte, MLT- en LT effecten van beleidsmaatregelen.
2
, 1.1 Wat is een KMO?
Een KMO (kleine of middelgrote onderneming) is een bedrijf met minder dan 250 werknemers. Er zijn 4
categorieën ondernemingen:
Type onderneming Aantal werknemers
Zeer klein bedrijf < 10 werknemers
Klein bedrijf 10 – 49 werknemers
Middelgroot bedrijf 50 – 249 werknemers
Groot bedrijf ≥ 250 werknemers
KMO’s in België: cijfers
• 99,8% van de Belgische bedrijven zijn KMO’s.
• Slechts 0,2% van de bedrijven is een groot bedrijf.
• 95% van alle bedrijven zijn zeer kleine ondernemingen (0 – 9 werknemers)
1.2 Waarom?
Merendeel van de bedrijven zijn kmo’s → grote kans dat je met de ondernemerswereld te maken krijgt:
• Bedrijf wordt beschouwd als kmo door Europa indien het bedrijf minder dan 250 werknemers telt →
dit overnemen voor België: 99,8% van ondernemingen in ons land zijn kmo (slechts 0,2% telt 250
werknemers of meer).
• Onderscheid zeer kleine, middelgrote en grote ondernemingen:
o Kleine = minder dan 10 werknemers (micro ondernemingen) → 95%
o Ook andere Europese landen en zelfs VS is een kmo land (dus niet enkel België) → de kans dat
je te maken gaat krijgen met kmo is zeer groot.
Leef-, denk- en ervaringswereld van ondernemers leren kennen: doeltreffende regelgeving moet gepaard
gaan met goed begrijpen en kennen van hun leefwereld.
Niet meer abnormaal dat studenten en afgestudeerden bedrijf oprichten of overnemen:
• Sinds 2017 bestaat statuut “student-zelfstandige”.
• Eind 2022 waren er ongeveer 8.700 studenten met dit statuut.
2. Speech van Steve Jobs
2.1 Lessen uit speech
Wat leert speech van Steve Jobs over ondernemerschap, de ondernemer en ondernemen?
2.1.1 Wat onredelijk zijn
Een ondernemer is vaak ‘onredelijk’ in de zin dat hij zich niet neerlegt bij de status quo. Dit idee werd
uitgelegd door auteur George Bernard Shaw, die een onderscheid maakt tussen redelijke en onredelijke
mensen:
• Redelijke mensen passen zich aan bestaande systeem aan
• Onredelijke mensen proberen de wereld naar hun hand te zetten en conformeren zich niet aan de
gevestigde orde
3
, Steve Jobs en werkelijkheidsvervormingsveld
Steve Jobs werd vaak geassocieerd met een werkelijkheidsvervormingsveld. Dit verwijst naar het vermogen
om zo sterk in een visie te geloven dat de grenzen tussen droom en realiteit vervagen. Dit kan leiden tot
baanbrekende innovaties, maar ook tot risico’s als men de werkelijkheid te veel negeert.
Eric Domb en de lofzang op onwetendheid
Domb (oprichter van Pairi Daiza) benadrukt ook het belang van onredelijkheid in ondernemerschap. Hij
stelde ooit: “Als ik een boek zou schrijven, dan zou de titel zijn: ‘Lofzang op de onwetendheid’.” Volgens
Domb dagen ondernemers en visionairs de beperkingen van de realiteit en rationaliteit uit. Echter, als deze
onredelijkheid extreme vormen aanneemt, ontstaat een gevaar: roekeloosheid en blindheid voor risico’s.
Praktijkvoorbeeld: John Foley en Peloton
Een voorbeeld van hoe onredelijkheid kan omslaan in overmoed is John Foley, oprichter van het
Amerikaanse fitnessbedrijf Peloton. Tijdens de coronajaren steeg de omzet van Peloton spectatulairn maar
de verliezen namen even sterk toe. Dit was te wijten aan Foley’s ambitieuze en buitensporige uitgaven. Zijn
werkelijkheidsvervormingsveld verklaart zijn ondernemersoptimisme, maar uiteindelijk verloor hij het
contact met de realiteit, wat de ondergang van peloton versnelde.
Ondernemer versus manager: verschil in risico
Een fundamenteel verschil tussen een ondernemer en een manager in het risico:
• Ondernemer: leidt zijn of haar eigen bedrijf en draagt het financiële risico.
• Manager: leidt een onderneming van iemand anders en loopt zelf geen financieel risico.
Aanpassen aan het systeem: redelijkheid als norm
Sommige systemen werken op een manier die niet ideaal is, maar toch blijven mensen zich eraan
aanpassen.
Voorbeelden:
• Beursgenoteerde ondernemingen
o Bedrijven moeten voortdurend voldoen aan de verwachtingen van aandeelhouders, vooral
op korte termijn.
o Dit leidt tot een focus op snelle resultaten in plaats van duurzame groei.
o Gevolg: minder bedrijven kiezen voor een beursnotering, waardoor kleinere ondernemingen
minder toegang hebben tot kapitaal.
• Politiek en financiering in de VS
o Grote sommen geld vloeien naar politieke partijen en politici om verkiezingen en wetgeving
te beïnvloeden.
o Dit systeem wordt algemeen erkend als problematisch, maar blijft toch bestaan.
o Het wordt soms omschreven als ‘legale corruptie’, omdat men zich blijft aanpassen aan een
ongezonde structuur.
2.1.2 Doorzetten/vechtersmentaliteit <-> too proud to fail (durven stoppen)
Doorzettingsvermogen en vechtersmentaliteit zijn cruciale eigenschappen voor een ondernemer. Ze
kunnen zowel positieve als negatieve gevolgen hebben.
Too proud to fail: te fier/trots om de zelfstandige zaak failliet te laten gaan. Niet goed, want soms zijn de
verliezen zo structureel dat het beter is de zaak te stokken → is moeilijk omdat ze te fier zijn → “ik” heb
gefaald en niet “mijn bedrijf” heeft gefaald.
4
