Samenvatting Ontwikkeling in kaart brengen: Taal

OWE2: Ontwikkeling in kaart brengen  Taal

Geletterdheid
Laag geletterdheid
 Een overkoepelende term voor mensen die grote moeite hebben met het
lezen, schrijven, verwerken en toepassen van informatie

Het belang van kunnen lezen
 Lezen vormt de basis voor schoolsucces
 Kinderen die goed lezen, leren meer
 Goede lezers verwerven een grotere woordenschat en meer kennis van de
wereld
 Kunnen lezen heeft positieve effecten voor het sociaal-emotioneel
functioneren; dit geeft zelfvertrouwen

Geletterdheid
 Ontluikende geletterdheid
 Beginnende geletterdheid (de tussendoelen van het aanvankelijk lezen
vallen hier ook onder)
 Gevorderde geletterdheid
- Voortgezet technisch lezen/schrijven
- Begrijpend lezen/stellen

 Ontluikende geletterdheid
- Voorschoolse periode van geboorte tot 4 jaar
 Beginnende geletterdheid
- Groep 1 t/m 3
- De beginsituaties van leerlingen liggen vaak heel ver uit elkaar: een
leerling waar thuis veel voorgelezen wordt zal een ‘betere’
beginsituatie hebben dan een leerling waarbij dat niet gebeurt
 Gevorderde geletterdheid
- Vanaf groep 4

Tussendoelen beginnende geletterdheid
 Boekoriëntatie
 Verhaal begrip
 Functies van geschreven taal
 De relatie tussen gesproken en geschreven taal
 Taalbewustzijn
 Alfabetisch bewustzijn
 Functioneel ‘schrijven’ en ‘lezen’

Boekoriëntatie en verhaalbegrip
 Leerlingen gaan de samenhang van illustraties en het verhaal ontdekken
- Op plaatjes kan je vaak zien wat er in het verhaal gebeurt
 Door veel met leerlingen te praten gaan ze de opbouw van het verhaal
doorzien
- Ze weten wie de hoofdpersoon is en wat daarmee gebeurt
- Het kind kan het verhaal eigen maken door zijn eigen mening of de
mening van anderen
 Interactief voorlezen laat de leerlingen het verhaal beter begrijpen
- Leerlingen gaan het verhaal vaak navertellen op hun eigen manier
- De leerling gaat doorkrijgen dat het gelezen wordt van links naar
rechts, van boven naar beneden

, Taalbewustzijn en alfabetisch principe
 Leerlingen gaan het verschil zien tussen de vorm van een woord en de
betekenis
- Voorbeeld: welk woord is groter? Koe of pissebed? Nog niet taalbewuste
leerlingen zullen koe antwoorden omdat dit dier in werkelijkheid het
grootst is, taalbewuste leerlingen zullen pissebed zeggen
- Dit wordt objectivatie genoemd; de taal zelf is het object van het
denken

Geletterde omgeving groep 1-2
 Bouwhoek
 Prentenboeken
- Scenes laten naspelen door leerlingen; het bijbehorende tussendoel is
verhaalbegrip
 Verteltafel
- Verhaal na laten spelen; het bijbehorende tussendoel is verhaalbegrip

Schrijfontwikkeling in fasen
1. Schrijven via tekenen
2. Schrijven via krabbelen
3. Schrijven via letterachtige vormen
4. Schrijven via letter- en teken reeksen, het gebruiken van één of enkele
letters voor het hele woord
5. Schrijven via spontane spelling
6. Schrijven via conventionele spelling

Kerninhouden groep 1-2
 Fonologisch bewustzijn
- Luisteren
- Rijmen
- Klankgroepen
 Fonemisch bewustzijn (gevorderde fase van fonologisch bewustzijn)
- Isoleren
- Synthese
- Analyse
- Manipuleren
- Letter kennis
 Letter kennis
- Wisselwerking met het fonemisch bewustzijn
- Aanwijzen
- Benoemen in woorden
- Schrijven
 Leren lezen in groep 3
- Klank-tekenkoppeling
- Elementaire leeshandeling
- Automatiseren

Fonologisch bewustzijn
 Luisteren
 Zinnen en woorden
 Rijmen
 Klankgroepen/lettergrepen