Politicologie les 1: politiek, staat en macht
Het belang van politiek:
• Politiek heeft impact op ons dagelijks leven <-> beperkte ‘maakbaarheid’ v/d SL
• Politiek heeft impact op ons dagelijks leven <-> nationale politiek verliest zijn greep
• Regelmaat ontdekken in politieke fenomenen & complexe fenomenen vereenvoudigen
o Complexe politieke/sociale werkelijkheid formaliseren
o Instituties en rollen determineren gedrag, en vice versa
o Patronen ontdekken door te vergelijken, twee wijzen:
▪ Groot aantal observaties
▪ Selectie van beperkt aantal specifieke gevallen
Het belang van politiek te bestuderen in een rechtenopleiding:
• Recht volgt uit politiek
o De politiek heeft het recht nodig waardoor burgers zich voegen
naar de regels.
o Vb. verkeersveiligheid, seksueel strafrecht
• Recht begrenst / versnelt politiek (toont principe rechtsstaat)
o Begrenzen: vb. onderwijsvrijheid,…
o Versnellen: vb. pandemiewet
• Het rechtssysteem is een machtsfactor en het recht is ideologisch
gekleurd.
o Benadrukken hoe ideologische kleuring in 2 richtingen kan gaan:
▪ Vb. rechter die conservatiever is als dat wat wetgever wou, recht op abortus
▪ = verandering mogelijk door interpretatie van rechters
▪ ‘Activistische rechters’
• Recht wordt politiek gebruikt
o Vb. klimaatzaken tegen de staat,…
“If you don’t know one country, you don’t know any country at all”
Hoofdstuk 1: politiek:
• Wat is politiek?
2 vragen doorheen dit hoofdstuk:
• En wat is het niet?
Wat is politiek?
• Politiek = Ordenen en besturen van een samenleving
o Brede definitie: politiek is overal waar er regels bestaan
o Vb. verenigingen, scholen, bedrijven als ‘schools of democracy’
o Term afkomstig van Oudgriekse politeia (politika)
2de deel definitie: van een samenleving:
• Politiek = Ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende SL
- Dwingend: kan er niet aan ontsnappen
- Katholieke kerk: vroeger wel, nu niet meer
,1ste deel definitie: ordenen en besturen:
• Staatsinrichting & instellingen
• Gedrag: strategie & conflict/samenwerking (doelbewust optreden)
• Beleid
Evolutie en reikwijdte van politiek:
Concreet reikwijdte: privaat – publiek? Waar overheid ingrijpen / afwijken:
• Vb. door homohuwelijk mogelijk te maken: gelijkheidskwestie, overheid ingrijpen
• Vb. roken bekijken als gezondheidsprobleem waar kinderen beschermt moeten worden en
niet meer als iets privaat waarbij het verantwoordelijkheid is van de ouders.
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende SL d.m.v. machtsuitoefening
Samenhang cursus:
, Hoofdstuk 2: machtsuitoefening:
Vragen in dit hoofdstuk:
• Wat is macht?
o Wat is legitieme macht?
• Kunnen we macht meten?
• Hoe kunnen we de macht van de staat omschrijven?
o Wat is het belang van de Grondwet?
1. Wat is macht?
• Bindende regels
o = pol regelgeving kan enkel functioneren als ook opgelegd worden aan leden v/d SL
▪ Niet-naleving: sancties, dwangmiddelen <-> burgerlijke ongehoorzaamheid
• Spotlight burgerlijke ongehoorzaamheid:
o = publieke, niet-gewelddadige en bewuste daad die ingaat tegen de wet en die tot doel
heeft een wijziging in beleid of wetgeving te realiseren
▪ Vorm van protest (1)
▪ Vreedzaam (2)
▪ Aanvaarden van gevolgen niet- naleving bindende regels (3)
• Aantal voorbeelden:
o Henri in VS die besluit geen belastingen meer te betalen als protest tegen Mexicaans-
Amerikaanse oorlog = eerste keer dat men dit fenomeen ziet.
o Rosa Parks die haar plek op bus niet afstaat aan een blanke man, tegen segregatie.
• Recente voorbeelden:
o Vb. klimaatprotesten, boerenprotesten
Terugkomen op de vraag: Wat is macht?
• We volgen de regels zonder na te denken (geïnternaliseerd)
o Vb. drinken en rijden; gordel; rechts rijden; rookverbod
➔ Regels opleggen en afdwingen door middel van machtsuitoefening
Macht VS gezag:
• Zo kenmerkend aan beide definities van macht:
o Focussen beide op mogelijkheid om andere te beïnvloeden en niet noodzakelijk gebruik van
dwang om te zorgen voor naleving. Vaak al genoeg dat andere gaan anticiperen op feit dat
machthebber zijn macht kan uitoefenen.
➔ Benadrukken beide dat macht wordt uitgeoefend in een sociale context, het gaat om een
wisselwerking ten opzichte van elkaar.
Het belang van politiek:
• Politiek heeft impact op ons dagelijks leven <-> beperkte ‘maakbaarheid’ v/d SL
• Politiek heeft impact op ons dagelijks leven <-> nationale politiek verliest zijn greep
• Regelmaat ontdekken in politieke fenomenen & complexe fenomenen vereenvoudigen
o Complexe politieke/sociale werkelijkheid formaliseren
o Instituties en rollen determineren gedrag, en vice versa
o Patronen ontdekken door te vergelijken, twee wijzen:
▪ Groot aantal observaties
▪ Selectie van beperkt aantal specifieke gevallen
Het belang van politiek te bestuderen in een rechtenopleiding:
• Recht volgt uit politiek
o De politiek heeft het recht nodig waardoor burgers zich voegen
naar de regels.
o Vb. verkeersveiligheid, seksueel strafrecht
• Recht begrenst / versnelt politiek (toont principe rechtsstaat)
o Begrenzen: vb. onderwijsvrijheid,…
o Versnellen: vb. pandemiewet
• Het rechtssysteem is een machtsfactor en het recht is ideologisch
gekleurd.
o Benadrukken hoe ideologische kleuring in 2 richtingen kan gaan:
▪ Vb. rechter die conservatiever is als dat wat wetgever wou, recht op abortus
▪ = verandering mogelijk door interpretatie van rechters
▪ ‘Activistische rechters’
• Recht wordt politiek gebruikt
o Vb. klimaatzaken tegen de staat,…
“If you don’t know one country, you don’t know any country at all”
Hoofdstuk 1: politiek:
• Wat is politiek?
2 vragen doorheen dit hoofdstuk:
• En wat is het niet?
Wat is politiek?
• Politiek = Ordenen en besturen van een samenleving
o Brede definitie: politiek is overal waar er regels bestaan
o Vb. verenigingen, scholen, bedrijven als ‘schools of democracy’
o Term afkomstig van Oudgriekse politeia (politika)
2de deel definitie: van een samenleving:
• Politiek = Ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende SL
- Dwingend: kan er niet aan ontsnappen
- Katholieke kerk: vroeger wel, nu niet meer
,1ste deel definitie: ordenen en besturen:
• Staatsinrichting & instellingen
• Gedrag: strategie & conflict/samenwerking (doelbewust optreden)
• Beleid
Evolutie en reikwijdte van politiek:
Concreet reikwijdte: privaat – publiek? Waar overheid ingrijpen / afwijken:
• Vb. door homohuwelijk mogelijk te maken: gelijkheidskwestie, overheid ingrijpen
• Vb. roken bekijken als gezondheidsprobleem waar kinderen beschermt moeten worden en
niet meer als iets privaat waarbij het verantwoordelijkheid is van de ouders.
Politiek = ordenen en besturen van een territoriaal afgebakende SL d.m.v. machtsuitoefening
Samenhang cursus:
, Hoofdstuk 2: machtsuitoefening:
Vragen in dit hoofdstuk:
• Wat is macht?
o Wat is legitieme macht?
• Kunnen we macht meten?
• Hoe kunnen we de macht van de staat omschrijven?
o Wat is het belang van de Grondwet?
1. Wat is macht?
• Bindende regels
o = pol regelgeving kan enkel functioneren als ook opgelegd worden aan leden v/d SL
▪ Niet-naleving: sancties, dwangmiddelen <-> burgerlijke ongehoorzaamheid
• Spotlight burgerlijke ongehoorzaamheid:
o = publieke, niet-gewelddadige en bewuste daad die ingaat tegen de wet en die tot doel
heeft een wijziging in beleid of wetgeving te realiseren
▪ Vorm van protest (1)
▪ Vreedzaam (2)
▪ Aanvaarden van gevolgen niet- naleving bindende regels (3)
• Aantal voorbeelden:
o Henri in VS die besluit geen belastingen meer te betalen als protest tegen Mexicaans-
Amerikaanse oorlog = eerste keer dat men dit fenomeen ziet.
o Rosa Parks die haar plek op bus niet afstaat aan een blanke man, tegen segregatie.
• Recente voorbeelden:
o Vb. klimaatprotesten, boerenprotesten
Terugkomen op de vraag: Wat is macht?
• We volgen de regels zonder na te denken (geïnternaliseerd)
o Vb. drinken en rijden; gordel; rechts rijden; rookverbod
➔ Regels opleggen en afdwingen door middel van machtsuitoefening
Macht VS gezag:
• Zo kenmerkend aan beide definities van macht:
o Focussen beide op mogelijkheid om andere te beïnvloeden en niet noodzakelijk gebruik van
dwang om te zorgen voor naleving. Vaak al genoeg dat andere gaan anticiperen op feit dat
machthebber zijn macht kan uitoefenen.
➔ Benadrukken beide dat macht wordt uitgeoefend in een sociale context, het gaat om een
wisselwerking ten opzichte van elkaar.
