Samenvatting Biologie H16 Sport (Nectar)

Hoofdstuk 16 Sport

16.1 Achillespees

Lopen
Voor elke beweging heb je botten, spieren en gewrichten nodig.
Pees​ = een stevige band van bindweefsel die een spier aan een bot verbindt (onmisbaar bij bewegen).
Achillespees​ = vormt de verbinding tussen de grote kuitspier en het hielbeen in de voet (grootste
pees in het lichaam).


Bij het lopen komt eerst je hiel op de grond. Die ‘klap’ drukt je achillespees wat in elkaar, waardoor de
kuitspier samentrekt, maar je voet blijft op de grond staan. Dit geeft een ​verlenging van de
achillespees​ (​ 10mm bij wandelen, 15mm bij hardlopen).
- De kuitspier slaat energie op in de achillespees.
- De energie komt vrij bij (snelle, krachtige) ​afzet​ van de voet van de grond.


Hardlopen
Verschillen​ tussen gewone atleet (benen) en atleet met blades;
- Het gewicht van blades is kleiner dan dat van een onderbenen. (Het kost een bladerunner
dus minder energie om zijn blades te verplaatsen dan een gewone atleet zijn onderbenen.)
- Een gewone atleen kan zijn kuitspieren trainen en een bladerunner niet.
Overeenkomsten​;
- Ze slaan beide energie op (gewone atleten in de achillespees en bladerunners in de blades) die
vrijkomt op het moment dat de loper zich afzet van de grond.


Pezen
In de pezen bevinden zich gespecialiseerde ​bindweefselcellen​ die vooral ​collageen​ maken en
afgeven. Vele c​ ollageenmoleculen​ vormen samen een c​ ollageenfibril​ omgeven door bindweefsel.
Deze vormen ​collageenvezels​ in parallel lopende bundels. Daarnaast bevat een pees veel
tussencelstoffen​, die bindweefsel afgeven en er een samenhangend geheel van maken.


Functies collageen:
1. Kracht van de spier doorgeven aan het bot.
2. Veerenergie opslaan.
Bij volgroeide pezen is er zoveel collageen dat de cellen ver van elkaar verwijderd zijn. Via dunne
uitlopers houden ze contact. De celmembranen van twee cellen vormen op sommige plaatsen
eiwitkanalen met kleine openingen: ‘​gap junctions​’.
- Door eiwitkanalen kunnen ionen van de ene cel naar de andere diffunderen (verplaatsen).
➔ Cellen kunnen gecoördineerd reageren.

, Krachttraining:
- Regelmatige spanning op de pees;
- Door mechanische krachten komen ​groeifactoren v​ rij, die gebonden waren aan eiwitten in
de tussencelstof;
- Die ​groeifactoren binden aan membraanreceptoren​ van de bindweefselcellen;
- Ionkanalen gaan open​ en/of ​G-eiwitten raken geactiveerd​;
- In de cel komen ​secundaire boodschappers​ vrij die het ​DNA bereiken​;
- Wanneer één cel geactiveerd is, raken alle cellen geactiveerd dmv ‘gap junctions’​.
- Effect krachttraining: binnen 24 uur maken de cellen extra collageen.


Blessure en reparatie
Pezen zijn slecht doorbloed en genezen daardoor langzaam. Alleen de bindweefselvliezen rond de
bundels collageenvezels bevatten enkele bloedvaten.


1. Bij een blessure komen eerst de g
​ ranulocyten​ (witte bloedcellen) in actie. Door middel van
cytokinen​ activeren granulocyten ook de rest van het lichaam.
2. De ​bindweefselcellen​ in de pezen reageren op de cytokinen met de p
​ roductie van
collagenase​ dat ​beschadigd collageen afbreekt​.
3. Macrogagen​ reageren ook op de cytokinen en r​ uimen beschadigd weefsel op​.
4. Onder invloed van ​groeifactoren​ ontstaan om de wond n
​ ieuwe bloedvaten​.
○ Bindweefselcellen krijgen meer brand- en bouwstoffen.
○ Zij delen actief en maken extra collageen.
5. Collageenmoleculen​ maken ​dwarsverbindingen​ en komen​ in het verlengde van de
trekrichting​ te liggen: de pees wordt weer sterker.
○ Voorzichtig en regelmatig belasten van de pezen werkt stimulerend voor deze
rangschikking.


Werking van de blades
- Structuur: koolstofvezels in lagen
- Start​ ​hardlopen​: vaak langzamer dan een gewone atleet, omdat de bladerunner informatie
van zintuigen in voeten,enkels en onderbenen mist.
- Tijdens​ ​hardlopen​: groter contactoppervlak met de grond (“voet”) en grotere afstand tussen
afzetpunt (“tenen”) en heup. Bladerunners kunnen dus in verhouding grotere passen maken.