Blok 4 – week 5 – casus 9 – samenvatting
Huidmanifestaties infectieziekten – viraal
Exantheem of rash
- Exantheem/rash: huiduitslag bestaande uit rode vlekken (macula) of
bultjes (papels)
o Zegt niks over de oorzaak van de huiduitslag
- Maculopapuleus exantheem: de huiduitslag kan vlekken en bultjes
tegelijk laten zien
- Rash: verdwijnt vaak binnen dagen, op kinderleeftijd veelal bij virale
infecties
Beschrijven van de rash
- Efflorescentieleer: beschrijving van huiduitslag in de dermatologie
- Andere vormen van rash: blaasjes, schilferingen, pustels, purpura
(rood/paarse huidverkleuring, niet wegdrukbaar glas op huid drukken)
Waterpokken – varicella zoster virus (VZV)
- Zeer besmettelijk
- Overdracht: via druppels, aerosolen en direct
contact van slijmvliezen met inhoud blaasjes
- Na infectie meestal levenslang immuun
- Klinische presentatie: koorts, malaise en
kenmerkende rash met blaasjes in verschillende stadia (papels, vesikels,
ingedroogde korstjes)
o De vlekjes beginnen vaak op het hoofd (ook behaarde hoofdhuid en
romp) en ontwikkelen zich binnen uren tot dagen tot papels en
vesikels over het hele lijf
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, bij twijfel PCR op blaasjesvocht
- Beleid:
o Geen behandeling nodig bij gezonde kinderen <12 jaar
o Aciclovir bij immuungecompromitteerden, pasgeborenen of
complicaties zoals varicella pneumonie
o Symptomatisch: paracetamol voor pijn en koorts, zinkoxide tegen
jeuk
Exanthema subitum (zesde ziekte) – humaan herpesvirus 6 (HHV6)
- Komt veel voor bij kinderen (piek op 6-9
maanden, merendeel voor 2 jaar)
- Na primaire infectie persisteert het virus in
mononucleaire cellen in het bloed,
speekselklieren en CZS
- Klinische presentatie:
o Acuut hoge koorts zonder duidelijke
oorzaak
o Na koortsdaling ontstaat maculopapuleus exantheem, beginnend
in het gezicht en uitbreidend naar de romp
, o Vaak milde BLWI en opgezette lymfeklieren
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, evt. serologie of PCR
- Beleid: symptomatisch (paracetamol, rust), geen specifieke behandeling
nodig
Erythema infectiosum (vijfde ziekte) – parvoB19
virus
- Klinische presentatie:
o “Slapped cheeks” uitslag, helderrode
wangen
o Netvormige rash op romp, armen en
benen
o Mogelijk gewrichtspijn bij oudere kinderen en volwassenen
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, evt. serologie of PCR
- Beleid: symptomatisch, zwangere vrouwen met blootstelling moeten
gecontroleerd worden i.v.m. risico op foetale anemie
Hand-voet-mondziekte – enterovirussen (coxsackievirus A16/A6,
enterovirus A71)
- Overdracht via epitheel van de mond, neus
en keel
- Vooral bij kinderen van 1-5 jaar
- Klinische presentatie:
o Blaasjes in mond, op handpalmen en
voetzolen
o Mogelijk koorts, buikpijn, braken, diarree, malaise
o Typische rash met blaasjes begint vaak in de mond: rode maculae
met kleine blaasjes met helder vocht op de tong, zacht
gehemelte, wangslijmvlies en/of farynxbogen
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, eventueel PCR op blaasjesvocht
- Beleid: symptomatisch; goede hydratatie en pijnstilling
Mazelen - mazelenvirus
- Komt niet vaak meer voor door introductie BMR prik in het RVP
- Aerogeen virus (zeer besmettelijk)
- Klinische presentatie:
o Malaise, koorts, conjunctivitis, hoesten
o Koplikse vlekjes in de mond (wit met
rode rand)
o Grofvlekkige rash begint achter oren en
verspreidt zich naar de romp
- Diagnostiek: PCR op keeluitstrijk, speeksel
of urine
- Beleid
o Meldingsplichtig bij GGD
o Geen specifieke therapie; preventie via BMR-vaccinatie
o Kwetsbare ongevaccineerden kunnen post-expositieprofylaxe
krijgen
, Rubella (rode hond) - rubellavirus
- Aerogeen virus (zeer besmettelijk)
- Klinische presentatie:
o Maculopapuleuze rash begint in gezicht,
verspreidt zich
o Mogelijke lymfadenopathie, lichte koorts
- Diagnostiek: serologie (IgM/IgG) of PCR op
keeluitstrijk/urine
- Beleid:
o Meldingsplichtig bij GGD
o Vooral gevaarlijk voor zwangeren, preventie via BMR-vaccinatie
in RVP
Roodvonk (scarlatina) – groep A-streptokok (bacterieel)
- Klinische presentatie:
o Hoge koorts, keelpijn
o Schuurpapierachtige rash, opvallend in plooien
(oksel, lies)
o ‘Narcosekapje vrij’ in gezicht
o Aardbeientong
- Diagnostiek: keelkweek of serologie
- Beleid: antibiotica bij risico op complicaties
Overige oorzaken van rash bij kinderen
- Geneesmiddelenreacties
- Uitingen van atopie (eczeem)
- Auto-immuunziekten
- Reactie op vaccinatie (immunologische oorzaak)
- ‘Rode vlaggen’ bij kinderen met rashes:
o Blaren die zich snel uitbreiden (kans op uitdroging)
o Tekenen van shock (slecht wekbaar, niet goed reageren,
aanhoudend braken, kreunen en huilen, bleekheid)
o Niet-wegdrukbare rood/paarse vlekjes (petechiën/purpura
sepsis/meningitis)
o Rash waarbij ook mondslijmvliezen en evt. conjunctiva zijn
aangedaa
Gianotti-Crosti-syndroom (GCS)
- Klinische presentatie:
o Symmetrische roze/roodbruine
papels op wangen, billen en
strekzijden van ledematen
o Geen jeuk, geen koorts
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld
- Beleid: self-limiting, geen therapie
nodig
Erythema multiforme – herpes simplex virus,
Mycoplasma pneumoniae, auto-immuunziekten
Huidmanifestaties infectieziekten – viraal
Exantheem of rash
- Exantheem/rash: huiduitslag bestaande uit rode vlekken (macula) of
bultjes (papels)
o Zegt niks over de oorzaak van de huiduitslag
- Maculopapuleus exantheem: de huiduitslag kan vlekken en bultjes
tegelijk laten zien
- Rash: verdwijnt vaak binnen dagen, op kinderleeftijd veelal bij virale
infecties
Beschrijven van de rash
- Efflorescentieleer: beschrijving van huiduitslag in de dermatologie
- Andere vormen van rash: blaasjes, schilferingen, pustels, purpura
(rood/paarse huidverkleuring, niet wegdrukbaar glas op huid drukken)
Waterpokken – varicella zoster virus (VZV)
- Zeer besmettelijk
- Overdracht: via druppels, aerosolen en direct
contact van slijmvliezen met inhoud blaasjes
- Na infectie meestal levenslang immuun
- Klinische presentatie: koorts, malaise en
kenmerkende rash met blaasjes in verschillende stadia (papels, vesikels,
ingedroogde korstjes)
o De vlekjes beginnen vaak op het hoofd (ook behaarde hoofdhuid en
romp) en ontwikkelen zich binnen uren tot dagen tot papels en
vesikels over het hele lijf
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, bij twijfel PCR op blaasjesvocht
- Beleid:
o Geen behandeling nodig bij gezonde kinderen <12 jaar
o Aciclovir bij immuungecompromitteerden, pasgeborenen of
complicaties zoals varicella pneumonie
o Symptomatisch: paracetamol voor pijn en koorts, zinkoxide tegen
jeuk
Exanthema subitum (zesde ziekte) – humaan herpesvirus 6 (HHV6)
- Komt veel voor bij kinderen (piek op 6-9
maanden, merendeel voor 2 jaar)
- Na primaire infectie persisteert het virus in
mononucleaire cellen in het bloed,
speekselklieren en CZS
- Klinische presentatie:
o Acuut hoge koorts zonder duidelijke
oorzaak
o Na koortsdaling ontstaat maculopapuleus exantheem, beginnend
in het gezicht en uitbreidend naar de romp
, o Vaak milde BLWI en opgezette lymfeklieren
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, evt. serologie of PCR
- Beleid: symptomatisch (paracetamol, rust), geen specifieke behandeling
nodig
Erythema infectiosum (vijfde ziekte) – parvoB19
virus
- Klinische presentatie:
o “Slapped cheeks” uitslag, helderrode
wangen
o Netvormige rash op romp, armen en
benen
o Mogelijk gewrichtspijn bij oudere kinderen en volwassenen
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, evt. serologie of PCR
- Beleid: symptomatisch, zwangere vrouwen met blootstelling moeten
gecontroleerd worden i.v.m. risico op foetale anemie
Hand-voet-mondziekte – enterovirussen (coxsackievirus A16/A6,
enterovirus A71)
- Overdracht via epitheel van de mond, neus
en keel
- Vooral bij kinderen van 1-5 jaar
- Klinische presentatie:
o Blaasjes in mond, op handpalmen en
voetzolen
o Mogelijk koorts, buikpijn, braken, diarree, malaise
o Typische rash met blaasjes begint vaak in de mond: rode maculae
met kleine blaasjes met helder vocht op de tong, zacht
gehemelte, wangslijmvlies en/of farynxbogen
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld, eventueel PCR op blaasjesvocht
- Beleid: symptomatisch; goede hydratatie en pijnstilling
Mazelen - mazelenvirus
- Komt niet vaak meer voor door introductie BMR prik in het RVP
- Aerogeen virus (zeer besmettelijk)
- Klinische presentatie:
o Malaise, koorts, conjunctivitis, hoesten
o Koplikse vlekjes in de mond (wit met
rode rand)
o Grofvlekkige rash begint achter oren en
verspreidt zich naar de romp
- Diagnostiek: PCR op keeluitstrijk, speeksel
of urine
- Beleid
o Meldingsplichtig bij GGD
o Geen specifieke therapie; preventie via BMR-vaccinatie
o Kwetsbare ongevaccineerden kunnen post-expositieprofylaxe
krijgen
, Rubella (rode hond) - rubellavirus
- Aerogeen virus (zeer besmettelijk)
- Klinische presentatie:
o Maculopapuleuze rash begint in gezicht,
verspreidt zich
o Mogelijke lymfadenopathie, lichte koorts
- Diagnostiek: serologie (IgM/IgG) of PCR op
keeluitstrijk/urine
- Beleid:
o Meldingsplichtig bij GGD
o Vooral gevaarlijk voor zwangeren, preventie via BMR-vaccinatie
in RVP
Roodvonk (scarlatina) – groep A-streptokok (bacterieel)
- Klinische presentatie:
o Hoge koorts, keelpijn
o Schuurpapierachtige rash, opvallend in plooien
(oksel, lies)
o ‘Narcosekapje vrij’ in gezicht
o Aardbeientong
- Diagnostiek: keelkweek of serologie
- Beleid: antibiotica bij risico op complicaties
Overige oorzaken van rash bij kinderen
- Geneesmiddelenreacties
- Uitingen van atopie (eczeem)
- Auto-immuunziekten
- Reactie op vaccinatie (immunologische oorzaak)
- ‘Rode vlaggen’ bij kinderen met rashes:
o Blaren die zich snel uitbreiden (kans op uitdroging)
o Tekenen van shock (slecht wekbaar, niet goed reageren,
aanhoudend braken, kreunen en huilen, bleekheid)
o Niet-wegdrukbare rood/paarse vlekjes (petechiën/purpura
sepsis/meningitis)
o Rash waarbij ook mondslijmvliezen en evt. conjunctiva zijn
aangedaa
Gianotti-Crosti-syndroom (GCS)
- Klinische presentatie:
o Symmetrische roze/roodbruine
papels op wangen, billen en
strekzijden van ledematen
o Geen jeuk, geen koorts
- Diagnostiek: o.b.v. klinisch beeld
- Beleid: self-limiting, geen therapie
nodig
Erythema multiforme – herpes simplex virus,
Mycoplasma pneumoniae, auto-immuunziekten
