Biodiversiteit & ecologie van invertebraten
H1: Introductie
Wat is biodiversiteit?
Is een term & concept dat in de jaren 1986 ontstond. Het wordt gedefinieerd als: ‘de totale som van
alle biotisch variatie, van genlevel tot ecosystemen.’
Biodiversiteit kan op verschillende niveaus:
• Ecologische diversiteit = variatie van ecosystemen
• Organismen diversiteit = variatie in aantal soorten
• Genetische diversiteit = genetische variatie tussen de soorten
Biodiversiteit is belangrijk want het geeft ons de essentiële goederen & diensten. Er werd ooit een
prijs aan biodiversiteit gegeven, zodat de politiekers er wat meer aandacht aan zouden besteden.
Gemiddelde waarde van werelds kapitaal & ecosysteemdiensten = 33 biljoen $ / jaar
Vandaag kennen we 1,75 miljoen soorten, maar er wordt geschat dat er nog 7 à 20 miljoen soorten
ontdekt moeten worden. 66% van alle gekende soorten zijn invertebraten.
De uitsterfsnelheid bij gewervelden & vaatplanten worden geschat op 50 à 100 keer hoger dan de
natuurlijke achtergrond. 5 à 20 % van de bekende soorten zijn in de nabije toekomst met uitsterven
bedreigt. Meer dan 650 planten & 480 diersoorten zijn sinds 1600 uitgestorven. Het uitsterven
veroorzaakt door de menselijke activiteiten is niet recent & begon al in de prehistorie. Ook toen we
eilanden begonnen te koloniseren & we varkens, honden, ratten enz. meebrachten => ¼ van de
vogelsoorten is toen uitgestorven.
Wat is een soort?
Er bestaan meerdere concepten voor een soort, de 3 volgende zijn de meest belangrijke:
1) Biologische soort = groep van natuurlijke populaties die met elkaar kunnen kruisen. Elke groep
bezit een specifieke niche. => praktische toepassing van deze definitie is moeilijk & irrelevant voor
aseksuele dieren, hybridisatie, polypoïde, enz.
2) Morfologische soort = kleinst natuurlijke populatie die permanent van elkaar gescheiden worden
door een duidelijk discontinuïteit in de erfelijke kenmerken. => praktische toepassing is zeer
algemeen, morfologische criteria weerspiegelen niet altijd de werkelijke verbanden tussen
organismen.
3) Fylogenetische soort = kleinst mogelijke groep die zich diagnostisch onderscheidt van andere
clusters & waarbinnen er een ouderlijk patroon is, afstamming. => praktische toepassing is algemeen
& geeft de kans om meer soorten te herkennen. DNA-barcoding wordt gebruikt om soorten te
identificeren via DNA-sequenties. CO1-gen / cytochroom c subunit 1 wordt daarvoor gebruikt.
,VB: nieuwe soort oester?
In aquaculturen in Egypte merkten ze dat er sommige oesters niet op de 2 gekende soorten leken =>
is het een hybride?
Eerst keken ze naar de paaifrequentie => oester paaide vroeger dan de rest.
Dan keken ze naar de fylogenetische boom op basis van mitochondriale 16S rDNA sequenties => als
het een hybride zou zijn dan zou de rode kader tussen de gele & oranje moeten zitten (afhankelijk van
wie de moeder is).
Is niet het geval, dus oester is een nieuwe soort. Werd later beseft dat deze ‘nieuwe’ soort al
beschreven werd & we waren het vergeten.
,Boom van het leven
De fylogenetische boom van het leven is een consensus over evolutionaire relaties binnen de 3
domeinen van het cellulair leven.
Er zijn 2 bomen voor de Metazoa / dieren:
Gebaseerd op de morfologie & ontwikkeling Gebaseerd op moleculaire data
Algemene kenmerken:
1) Lichaamssymmetrie:
• Radiaal => meestal diploblastische dieren met ecto & endoderm
• Bilateraal => zijn meestal triploblastische dieren met ecto, meso &
endoderm
2) Lichaamsholten:
• Acoelomaat = geen lichaamsholte tussen de spijsverteringsholte &
buitenste lichaamswand
• Pseudocoelomaat = lichaamsholte gedeeltelijk bekleed met weefsel van meso & endoderm
• Coelomaat = hebben een echt coeloom / lichaamsholte, volledig bekleed met weefsel van
mesoderm
, 3) Ontwikkelingsvormen:
• Protostomia = celdeling diagonaal tegenover de verticale as van embryo, vroeg determinatie
van cellen, vaste mesodermmassa’s splitsen af & zullen coeloom vormen, blastospore wordt
de mond
• Deuterostomia = celdeling loodrecht op verticale as van embryo, geen vroege determinatie
van cellen, plooien van archenteron vormen coeloom, blastospore wordt anus
H1: Introductie
Wat is biodiversiteit?
Is een term & concept dat in de jaren 1986 ontstond. Het wordt gedefinieerd als: ‘de totale som van
alle biotisch variatie, van genlevel tot ecosystemen.’
Biodiversiteit kan op verschillende niveaus:
• Ecologische diversiteit = variatie van ecosystemen
• Organismen diversiteit = variatie in aantal soorten
• Genetische diversiteit = genetische variatie tussen de soorten
Biodiversiteit is belangrijk want het geeft ons de essentiële goederen & diensten. Er werd ooit een
prijs aan biodiversiteit gegeven, zodat de politiekers er wat meer aandacht aan zouden besteden.
Gemiddelde waarde van werelds kapitaal & ecosysteemdiensten = 33 biljoen $ / jaar
Vandaag kennen we 1,75 miljoen soorten, maar er wordt geschat dat er nog 7 à 20 miljoen soorten
ontdekt moeten worden. 66% van alle gekende soorten zijn invertebraten.
De uitsterfsnelheid bij gewervelden & vaatplanten worden geschat op 50 à 100 keer hoger dan de
natuurlijke achtergrond. 5 à 20 % van de bekende soorten zijn in de nabije toekomst met uitsterven
bedreigt. Meer dan 650 planten & 480 diersoorten zijn sinds 1600 uitgestorven. Het uitsterven
veroorzaakt door de menselijke activiteiten is niet recent & begon al in de prehistorie. Ook toen we
eilanden begonnen te koloniseren & we varkens, honden, ratten enz. meebrachten => ¼ van de
vogelsoorten is toen uitgestorven.
Wat is een soort?
Er bestaan meerdere concepten voor een soort, de 3 volgende zijn de meest belangrijke:
1) Biologische soort = groep van natuurlijke populaties die met elkaar kunnen kruisen. Elke groep
bezit een specifieke niche. => praktische toepassing van deze definitie is moeilijk & irrelevant voor
aseksuele dieren, hybridisatie, polypoïde, enz.
2) Morfologische soort = kleinst natuurlijke populatie die permanent van elkaar gescheiden worden
door een duidelijk discontinuïteit in de erfelijke kenmerken. => praktische toepassing is zeer
algemeen, morfologische criteria weerspiegelen niet altijd de werkelijke verbanden tussen
organismen.
3) Fylogenetische soort = kleinst mogelijke groep die zich diagnostisch onderscheidt van andere
clusters & waarbinnen er een ouderlijk patroon is, afstamming. => praktische toepassing is algemeen
& geeft de kans om meer soorten te herkennen. DNA-barcoding wordt gebruikt om soorten te
identificeren via DNA-sequenties. CO1-gen / cytochroom c subunit 1 wordt daarvoor gebruikt.
,VB: nieuwe soort oester?
In aquaculturen in Egypte merkten ze dat er sommige oesters niet op de 2 gekende soorten leken =>
is het een hybride?
Eerst keken ze naar de paaifrequentie => oester paaide vroeger dan de rest.
Dan keken ze naar de fylogenetische boom op basis van mitochondriale 16S rDNA sequenties => als
het een hybride zou zijn dan zou de rode kader tussen de gele & oranje moeten zitten (afhankelijk van
wie de moeder is).
Is niet het geval, dus oester is een nieuwe soort. Werd later beseft dat deze ‘nieuwe’ soort al
beschreven werd & we waren het vergeten.
,Boom van het leven
De fylogenetische boom van het leven is een consensus over evolutionaire relaties binnen de 3
domeinen van het cellulair leven.
Er zijn 2 bomen voor de Metazoa / dieren:
Gebaseerd op de morfologie & ontwikkeling Gebaseerd op moleculaire data
Algemene kenmerken:
1) Lichaamssymmetrie:
• Radiaal => meestal diploblastische dieren met ecto & endoderm
• Bilateraal => zijn meestal triploblastische dieren met ecto, meso &
endoderm
2) Lichaamsholten:
• Acoelomaat = geen lichaamsholte tussen de spijsverteringsholte &
buitenste lichaamswand
• Pseudocoelomaat = lichaamsholte gedeeltelijk bekleed met weefsel van meso & endoderm
• Coelomaat = hebben een echt coeloom / lichaamsholte, volledig bekleed met weefsel van
mesoderm
, 3) Ontwikkelingsvormen:
• Protostomia = celdeling diagonaal tegenover de verticale as van embryo, vroeg determinatie
van cellen, vaste mesodermmassa’s splitsen af & zullen coeloom vormen, blastospore wordt
de mond
• Deuterostomia = celdeling loodrecht op verticale as van embryo, geen vroege determinatie
van cellen, plooien van archenteron vormen coeloom, blastospore wordt anus
